Şarkîkarahisarlı Abdî’nin diyalog şeklinde kaleme aldığı eseri. Asır gazetesinde tefrika edildikten sonra 1287/1872 yılında İstanbul Terakki Matbaası’nda basılan eser 76 sayfadır. Eserin başında yer alan Nev-peydâ ifadesinden dolayı bu isimle meşhur olmuştur. Bazı kaynaklarda eserin adı Münâzara-i Nutk-ı Bî-pervâ ile Akl-ı Dânâ, Nev-peydâ / Nâ-peydâ vb. şekillerde geçmektedir. İki hayalî kahramandan oluşan eser, Nutk-ı Bî-pervâ’nın Akl-ı Dânâ’ya sorduğu 15 adet 48 felsefi ve ahlaki sorular ve cevaplardan oluşmaktadır. Ancak bazı kaynaklarda soru sayısı 17 olarak geçmektedir. Döneminin sosyal ve siyasal tenkitlerini de içeren eser yazarının tenkitçi üslûbu hakkında bilgiler vermektedir. Genellikle mensur olarak yazılan eserde manzum kısımlar da bulunmaktadır. 16 şiirden oluşan bu kısım şairin kendisine ait olan veya başka şairlerin müstakil şiirlerinden oluşmaktadır. Bu şiirler; ikisi Farsça olmak üzere 8 beyit, 3 mesnevi, 1 kıt'a, biri Farsça olmak üzere 3 nazm ve 1 taşirdir. Bu manzum kısımlar verilmeden önce her bir şiirin hangi vezne ait olduğu gösterilmiştir.

Eserin mukaddime bölümünde, besmele, hamdele ve salveleden sonra dönemin padişahı Abdülmecid Han’ın mensur ve manzum olarak methi verilmiştir. Ardından eserin yazılış sebebi, Allah’a hamd edilerek yaratma kudreti, insanın yaradılışı gibi konulara değinilmiştir. Sonrasında ise dosta ve düşmana karşı sergilenmesi gereken tavırları anlatan Farsça bir beyit ile asıl konuya giriş yapılmış ve Nutk-ı Bî-pervâ’nın soru sorduğu ve Akl-ı Dânâ’nın bu sorulara cevap verdiği bölümler gelmiştir. Eserin olay örgüsünde belli bir kronoloji yoktur. Hâtime bölümünde ise Nutk-ı Bî-pervâ sorduğu soruların ve aldığı cevapların bir araya getirilerek risâle şeklinde bir eserin oluşturulmasını teklif etmektedir. Akl-ı Dânâ’nın da bu teklifi kabul etmesiyle bölüm sonlandırılmaktadır.

Dili oldukça ağır ve ağdalı olan eserin içine hikmetli sözler ve beyitler serpiştirilmiştir. Eserde anlamı daha zengin kılabilmek ve kuvvetlendirmek için eş ve zıt anlamlı kelimelere ve ikilemelere de yer verilmiştir. Ayrıca secilere ve aliterasyonlara rastlanmaktadır.

Eserin Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil Yz A 8971 ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları koleksiyonunda Nu. OE_Yz_1287/759 arşiv numaralarıyla kayıtlı iki nüshası bulunmaktadır. Gülsen Hıra (2017) tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmış, Mesut Ayar ve Nazlı Altunsoy tarafından yayımlanmıştır (2017).

Yazarın biyografisi için bk. “Abdî, Şarkîkarahisarlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-sarkikarahisarli