Yemen Beylerbeyi Hasan Paşa’ya sunulmak üzere Iyânî tarafından, Kur’an-ı Kerim’de bulunan peygamber kıssaları, hadisler ve sahabenin başlarından geçen olaylar ve hükümdarlara nasihat içeren kitaplardan derlenerek ortaya çıkarılmış olan nasihatname.

Yazarın ifadesiyle Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmış toplam yirmi üç kitaptan derlenerek yazılan eserin telif tarihi belli değildir. Nesâyih-i Mülûk, yazarın bâb olarak adlandırdığı üç bölümden oluşmaktadır. İlk bâbda kullar arasında adaletle hükmedenlerin derecelerine dair hikâyelere yer verilmiştir. İyiliği emreden ve kötülükten uzak durulmasını öğütleyen bu bölümde Hz. Muhammed, dört halife ve ashabın içinde bulunduğu rivayetlere yer verilmiştir. İkinci bâb, gazanın fazileti ve şehitlerin durumlarına dairdir. Bu bölümde yazar, gaza ve cihada dair ayet ve hadisleri zikrettikten sonra bazılarına bizzat şahit olduğu hikâyeleri nakleder. Eserin en önemli kısmı olan bu bâb, aynı zamanda 16. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı’nın Balkanlarda gerçekleştirdiği akın ve savunmalara dair birinci elden şahitliğiyle tarih açısından önem taşımaktadır. Üçüncü bâb ise sırasıyla dört büyük halifenin faziletlerini anlatan alt başlıklardan oluşmaktadır. Yazar bundan sonra kendisinin Mekke ve Medine’de bulunduğu sırada tanıştığı Buharalı Nakşibendi şeyhi Ahmed Sadık Efendi’ye intisabıyla ilgili yaşadıklarını ekler. Eser, gelenekteki usul üzerine bir dua bölümü ile tamamlanmaktadır.

Nesâyih-i Mülûk, müellifin başka bir telifi olan Zübdetü’n-Nesâyih ve Umdetü’t-Tevârîh’le büyük oranda benzerlik taşımaktadır. Buradaki bölüm adları bir eksikle Zübdetü’n-Nesâyih ve Umdetü’t-Tevârîh’te de vardır. Buradan eserin genişletilip bir bölüm daha ilave edilerek yine Hasan Paşa’ya sunulduğu sonucuna ulaşılabilir.

Eserin bilinen tek nüshası İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Ty. 10962/2 numarada müellifin diğer eserlerinden biri olan Tevârîh-i Cedîd-i Vilâyet-i Üngürüs’ün arkasında 95b-132b sayfaları arasında bulunmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk."Iyânî, Cafer Iyânî Bey". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cafer-iyani-bey