- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Aysun Çelik
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:07/06/2022
NAZM-I AHKÂM-I SÂL-İ TÜRKÂN (RIZÂYÎ)
on İki hayvanlı Türk takvimiRızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî (d. 1007/1599 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
On iki hayvanlı Türk takvimini konu alan muhtasar bir manzume. Hasan Rızâyî, bu manzumeyi, bir arkadaşının teklifi üzerine hayır dua almak maksadıyla yazmıştır. "Fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün" kalıbıyla, mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. 95 beyittir. 8 beyitlik giriş bölümünden sonra “mûş, gâv, peleng, hergûş, neheng, mâr, esb, gûsfend, maymun, murg, seg, hûk” yıllarını içine alan bir daire çizilmiş, ardından tek tek bu yılların hükümleri anlatılmıştır. Hükümlerde ilgili yıllarda geçecek genel olaylar özetlenmiş, ayrıca bu yılların başında, ortasında, sonunda doğan kişilerin şahsiyet özellikleri değerlendirilmiştir. Eser, 5 beyitlik "Hatime" bölümüyle tamamlanmıştır.
Manzume, Melhame-i Cevrî’nin üç nüshasının da başında kayıtlıdır. Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi’nde kayıtlı iki nüshası (nu. 12417, 12774), Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Bölümü’nde bir nüshası (nu. 3428/2) bulunmaktadır. Eser üzerinde inceleme-metin çalışması yapılmıştır (Çelik, 2016).
Şairin biyografisi için bk. "Rızâî, Hasan Rızâî-i Aksarayî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rizai-hasan-rizaii-aksarayi
Eserden Örnekler
Ahkâm-ı Sâl-i Esb
Sâl-i esb olsa budur ahkâmı
Ola harb u kıtâlün eyyâmı
Cânib-i Türkde saçıla kanlar
Telef ola yazık nice cânlar
Kış ziyâde şedîd ola ese yil
Mîveye irişe zarar ol yıl
Pek sovıklar ola bahâr faslı
Niçe tüccâr ölüp ola yaslı
Evvelinde togan ola kâmil
Dahı dânâ ola ziyâde o yıl
Evsatında togan ola gammâz
Ebleh ola ziyâde bilmeye nâz
Âhirinde togansa kîn tuta çok
Dahı bed-hûy ola nazîri yok (Çelik 2016: 82).
Kaynakça
Boyraz, Şeref (2000). Türk Halkbiliminin Yazılı Kaynakları Olarak Melhemeler. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Cankurt, Hasan (2015). Seyyid Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve “Miftâhu’s-Sa‘âde” Adlı Manzûm Kasîde-i Bürde Şerhi. Ankara: Akçağ Yay.
Çelik, Aysun (2016). “Aksaraylı Hasan Rızâyî'nin Nazm-ı Ahkâm-ı Sâl-i Türkân Adlı Eseri”. I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu, 27-29 Ekim, Aksaray.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | KÂN-I MA'ÂNÎ (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 2 | TUHFETÜ'L-KUDÂT (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 3 | MİFTÂHU'S-SA'ÂDE (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 4 | SAD-KELİME-İ ALÎ TERCEMESİ (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 5 | NÜZHETÜ’L-EBRÂR EL-MUTTALİ‘ Lİ-ESRÂRİ’L-GAFFÂR/NÜZHETÜ’L-EBRÂR MİN-EHLİ’L-ESRÂR (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 6 | MAHMÛDİYYE FÎ-MENÂKIBI RİCÂLİ’L-BİLÂD (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 7 | KADILIK MERKEZLERİNE DÂİR BİR DEFTER (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Dr. Uğur Arslan |
Görüntüle | ||
| 8 | TEZKİRETÜ’S-SÂLİKÎN VE RİSÂLETÜ’N-NÂDİMÎN/MENÂKIB-I HÜDÂYÎ (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 9 | TUHFETÜ’L-MENÂZİL Fİ’L-MENÂSİK (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 10 | CÛY-I RAHMET (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Doç. Dr. Aysun Çelik |
Görüntüle | ||
| 11 | TECELLİYÂT-I HÜDÂYÎ’NİN NAZMEN ŞERHİ (RIZÂÎ) | Rızâî, Hasan Rızâî-i Aksarayî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 12 | DÎVÂNÇE (RIZÂÎ) | Rızâî, Hasan Rızâî-i Aksarayî | Araş. Gör. Betül OKATALI |
Görüntüle | ||
| 13 | ŞERH-İ TECELLİYYÂT-I EHL-İ CENNET EFENDİ (RIZÂYÎ) | Rızâyî, Hasan Rızâyî-i Aksarayî | Öğretmen Muhammet H. Cankurt |
Görüntüle | ||
| 14 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
| 15 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
| 16 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 17 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
| 18 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 19 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 20 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 21 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 22 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 23 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |