NAZİFE (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN)
tiyatro
Abdülhak Hâmit Tarhan (d. 2 Ocak 1852 - ö. 13 Nisan 1937)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdülhak Hâmit Tarhan'ın üç meclislik manzum bir dramı. Abdülhak Hâmid Tarhan, bu eserini aruz ölçüsü ile Paris’e gitmeden önce İstanbul’da yazmıştır. Nazife, Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Endülüs’teki Müslüman Arap varlığını anlatan beş tiyatro eserinden birincisidir. Basit bir vakaya ve küçük bir hacme sahip olan Nazife, din ve milliyet bakımından farlı iki kişiden kral olanın tek taraflı aşkını konu edinir. Bu eser savaş meydanında galip gelen kralın aşk karşısındaki hezimeti şeklinde de okunabilir.

Bu küçük oyununda yazar hanedan karşıtlığı, devlet yönetiminde adalet ve savaşın yıkıcılığı gibi konu ve temaları ele alır. Abdülhak Hâmid Tarhan, iki günde yazdığını söylediği Nazife’de, Müslüman Arapların İspanya’daki varlığını bitiren Ferdinando’dan Nazife adlı kahramanı vesilesi ile intikam aldığını ifade eder. Alegorik okumaya müsait olan bu eserde, Abdülhak Hâmid Tarhan, liyakati ile yönetimde olmayanların zalimleştiği vurgusunda bulunur. Bunu Nesteren, İbn Musa yahut Zatü’l Cemal ve Abdullahü’s-Sagîr’de de dile getirir. Alegorik okuma düzleminde babadan oğula geçen yönetimin ya da yöneticilerin bir sülalenin mensuplarından olması düşüncesini eleştirerek mevcut Osmanlı yönetim şekline göndermelerde bulunur. Nazife adlı kahraman müstebid yönetim ve yöneticiler karşısında hürriyeti temsil eder.

Nazife’nin ilk baskısı 1876 yılında yapılır. İkinci baskısı ise 1335/1917 tarihini taşır. Birinci baskıdan sonra aradan geçen zaman zarfında eserin ikinci baskısında yazar tarafından birtakım değişiklikler yapıldığı görülür. İlk baskısında Nazife yahut Fedâ-yı Hamiyet adını taşıyan eser, Abdullahü’s-Sagîr ile birlikte yapılan ikinci baskısında ikinci adı atılıp eserin sadece Nazife adı kullanılmıştır.

Abdülhak Hâmid Tarhan’ın biyografisi için bk. "Abdülhak Hâmit Tarhan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarhan-abdulhak-hamit

Eserden Örnekler


“Ferdinando –

Düşün vefasız!...

İslâm’a denir mi hiç bekasız?

Ancak benim olmayan müebbed,

Nâmımda olur beka mücerred

Devletli için olur tebeddül,

Millette kalır fakat teâdül.

Zulm eyler anı hemân perişan.

Zâlimle olur vatan da viran.

Âmirde şeritâdır adâlet,

Meşrut olamaz ona asalet.

Ben gerçi hakikaten nesîbim.

Farzet ki nesebde kem nasîbim,

Neslim kul ise, adaletim şah.

Nazife - (Eyvah da beraber)

Âdil fakat ecnebisin,eyvâh!..

Ferdinando –

Milliyetimizde yoksa vahdet,

insanlığa etmeyim mi avdet?..

Bâtıl ise bende din ü mezheb,

Ma'kul olamaz mı fikr ü meşreb?

ettim ise Es-Sagîr'i teb'îd

kılmıştı bütün ibâdı tebrîd!...

Ma'mure iken bu şehrâbâd,

Tahrîb ile eylemişti berbâd!...”  

[...]

“Ferdinando –(Pîşinde diz çökerek)

Gülsün ki likâ-yı gam nümûnun,

Olsun ki teselli-i derûnun,

Düşmüş sana padişah-ı düşmen,

Pîş-i kademin penâh u me’men!…

Düştüm yoluna, elindeyim ben,

Kaldır, yetişip elinle yerden.

Yahut bana bir bakışla gel kıy!…

Gel kıy bana, sevdiğim güzel, kıy!

Gönlüm gibi sendedir iradem,

Gitsem, sana bağlıdır iadem.

Kalsam, seni bekler irtihâlim!…

Şâhid mi değil buna şu hâlim,

Ey benliğimi alan sitemkâr?…” (Tarhan 2002: 515-516, 518).

Kaynakça


Akün, Ömer Faruk (1967). “Abdülhak Hâmid’in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. XV (15): 107-159.

Enginün, İnci (2006). “Abdülhak Hâmid Tarhan”. Tanzimat Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları. 411-555.

Karaburgu, Oğuzhan (2011). “Abdülhak Hâmid Tarhan'ın Tiyatro Eserlerine Yeni Bir Tasnif Teklifi”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. 6: 273-284.

Karaburgu, Oğuzhan (2012). Şâirin Sahneye Düşen Gölgesi, Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Tiyatroları Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Kesit Yayınları.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (1876). Nazife. İstanbul: Tasvir-i Efkâr Matbaası.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (1335). Abdullahü’s-Sagîr, Nazife. İstanbul: Âsâr-ı Müfide Kütüphanesi, Matbaa-i Âmire.

Tarhan, Abdülhak Hâmid (2002). Tarık, İbn Musa, Tezer, Nazife, Abdullahü’s-Sagîr. (hzl: İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Atıf Bilgileri


Karaburgu, Oğuzhan. "NAZİFE (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazife-abdulhak-hamit-tarhan-tees-1727. [Erişim Tarihi: 02 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MACERÂ-YI AŞK (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
2 SABR U SEBAT (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
3 İÇLİ KIZ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
4 DUHTER-İ HİNDÛ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
5 NESTEREN (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
6 SAHRA (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
7 TÂRIK yahud ENDÜLÜS FETHİ (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
8 TEZER YAHUT MELİK ABDURRAHMANÜ’S-SÂLİS (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Târhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
9 EŞBER (ABDÜLHAK HÂMİT TARHAN) Abdülhak Hâmit Tarhan Doç. Dr. Oğuzhan Karaburgu
Görüntüle
10 MAKBER (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
11 ÖLÜ (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
12 BELDE YAHUT DİVANELİKLERİM (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
13 BUNLAR ODUR (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
14 HACLE (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Prof. Dr. İHSAN SAFİ
Görüntüle
15 KAHBE YAHUT BİR SEFİLENİN HASBİHALİ (ABDÜLHAK HAMİT TARHAN) Abdülhak Hamit Tarhan Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle