NA'T-I RESÛLÜ'S-SAKALEYN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE)
"rûz u şeb" redifli kaside
Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi (d. 1050/1640 - ö. 1122/1710)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Himmet-zâde Abdullah Efendi’nin, Fehîm-i Kadîm’in “rûz u şeb” redifli meşhur na‘tine (Üzgör 1991:98-106) nazire olarak kaleme aldığı kaside. Eser aruzun “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün/fâ‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır.

Şeyhî Mehmed Efendi’nin Vekâyi‘u’l-Fuzalâ’sında (Şeyhî Mehmed Efendi 2018:III/2728) bazı beyit örnekleri bulunan eser, Sadeddin Nüzhet Ergun tarafından da dile getirilmiştir (Ergun yty: I/173). Kasidenin İstanbul Üniversitesi nüshası “Kasîde-i Mihr ü Mâh der-Na‘t-i Resûl-i Ekrem” başlığını taşırken; Nuruosmaniye Kütüphanesi nüshasındaki başlığı ise “Na‘t-i Resûlü’s-Sakaleyn-i Himmet Efendi-zâde” şeklindedir. İki nüsha arasında bazı beyit eksiklikleri ve anlam farkları bulunmaktadır. Bu bağlamda İstanbul Üniversitesi nüshası 44, Nuruosmaniye Kütüphanesi nüshası ise 38 beyittir.

Kasidenin hemen her beyti, Fehîm-i Kadîm’in na‘ti gibi teşbihlerle süslenmiştir. Ayrıca Fehîm’in Himmet-zâde tarafından tanzir edilmesi, Hz. Muhammed için na‘tler yazmayı poetik bir tercih olarak belirleyen şairin edebî kişiliği hakkında da fikir vermektedir.

Kasidenin Nuruosmaniye nüshasındaki metin, Merve Delican’ın Nuruosmaniye Kütüphanesi’ndeki mecmua üzerine hazırladığı yüksek lisans tezinde yayınlanmıştır (Delican 2014:67-69).

Şairin biyografisi için bk. “Abdî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-himmetzade

Eserden Örnekler


Mihr ü meh kim ‘âlemi eyler münevver rûz u şeb

Yanmada gûyâ iki mısbâh-ı enver rûz u şeb


Tâbelenmiş iki zerdür gûyiyâ bu mihr ü meh

Kim anı kîse-i kebûd-çarh saklar rûz u şeb


Derd-i serden deste almış mihr ü meh nîlûferin

Gerdiş itmiş çarhun ahvâlin mükedder rûz u şeb


Sâ‘at-i çarha iki şâkûldür bu mihr ü meh

Birisi anun çıkar birisi iner rûz u şeb


Çarh dervîş oldı gûyâ mihr ü mehden tâcına

İki gül dikmiş döner şevk ile muztar rûz u şeb


Mâder-i çarha iki pistân olmış mihr ü meh

Şîr ile nev-kûdegân-ı dehri besler rûz u şeb


Hücre-i çarh içre mihr ü mâh iki sofradur

Nûrla it‘âm ider halkı ser-â-ser rûz u şeb


Keffelerdür mihr ü meh ‘attâr olmış âsmân

Pîş-i mîzânında dirhemlerdür ahter rûz u şeb


Mihr ü meh çün kâse-i zerrîndür sâkî-i çarh

Rind-i mey-nûşa virür mânend-i sâgar rûz u şeb


Zûr-bâz-ı çarh almış destine mihr ü mehi

Gûyiyâ birin atup birini dutar rûz u şeb


İki zerrîn levhdür âmâde olmış mihr ü meh

Tâ ola na‘t-i Nebî anda muharrer rûz u şeb


Şem‘-i eyvân-ı hüdâdur zât-ı pâki mihr ü meh

Olmada pervâne-i nûr-ı Peyember rûz u şeb


Mihr ü mehden rütben ‘âlîdür dokunmaz pertevi

Nice rûy-ı arza sâyen vire zîver rûz u şeb


Mihr ü meh zulmet-zidâ-yı levha-i eşbâh ise

Nûrun eyler safha-i ervâhı enver rûz u şeb


Mihr ü meh çün kâgıd-ı memhûrdur cerrâr-ı çarh

Anı pîş-endâz idüp lutfun ider cer rûz u şeb

.......

(İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 5537. vr 151b-152a; Delican 2014:67-69)

Kaynakça


Delican, Merve (2014). Nuruosmaniye Kütüphanesi No: 4967’de Kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘ar (Vr. 1b-80a) (İnceleme – Tenkitli Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (yty). Türk Şairleri. C. 1. İstanbul.

Himmet-zâde Abdî. Kasîde-i Mihr ü Mâh der-Na‘t-i Resûl-i Ekrem Salla’llâhu ‘Aleyhi ve Sellem. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 5537. vr. 151b-152a.

Himmet-zâde Abdî. Na‘t-i Resûlü’s-Sakaleyn-i Himmet Efendi-zâde. Nuruosmaniye Kütüphanesi 4967. vr. 15b-16b.

Şeyhî Mehmed Efendi (2018). Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, (hzl. Ramazan Ekinci). C. 3. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Üzgör, Tahir (1991). Fehîm-i Kadîm: Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yay.



Atıf Bilgileri


Varol, Yunus Emre. "NA'T-I RESÛLÜ'S-SAKALEYN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nat-i-resulus-sakaleyn-himmet-zade-abdi. [Erişim Tarihi: 17 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu
Görüntüle
2 GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
3 DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
4 İLÂHİYYÂT (ABDÎ) Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullah Efendi Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
5 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
6 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
7 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
9 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
10 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
13 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
14 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle