- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) - Madde Yazarı: Öğretmen TALAT OLGUN
- Eser Yazılış Tarihi:1004/1595
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:08/09/2022
NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ)
işârî tefsirŞemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şemseddîn Sivasî'nin; Hz. Musa ile Hızır’ın, Kehf suresinde geçen kıssasını tasavvufî açıdan tefsir eden eseri. Eser, bazı kaynaklarda ''Kıssa-i Musa ve Hızır'' (Toparlı, Arslan, 2017:23), kimi kaynaklarda ise ''Nakdü'l-Hâtır fi Tefsiri Süreti'l Kehf'' ismiyle geçmektedir. ''Nakdü'l-Hâtır fi Tefsiri Süreti'l Kehf'' ismi, "Kehf Sûresi'nin tefsirindeki gönle doğan kıymetli bilgiler" anlamına gelmektedir (Yıldırım 1995: 70).
Eser uzun bir mukaddime ve sekiz bölümden oluşmaktadır (Yıldırım 1995: 73-77). Müellif eseri yetmiş küsur yaşlarında iken (1003/1594) başlayıp 1004/1595’te tamamlamıştır (Toparlı, Arslan, 2017:31), III. Murad zamanında yazılmaya başlanan eser, onun vefatından sonra tamamlanmış olup III. Mehmed’e takdim edilmiştir (Aksoy, Hasan, 2010: 523-526). Eserde Kur’an-ı Kerîm’in 18. suresinde (Kehf Suresi) geçen Hızır-Musa kıssasının tefsiri yapılmıştır. Yapıt, Süleymaniye Kütüphanesi, Nafiz Paşa Bölümünde 474 numarası ile kayıtlıdır. Eserin dili Osmanlı Türkçesi olup Arap alfabesi ile yazılmıştır. Arapça ve Farsça kelimelere bolca yer verilmiş olup dili oldukça ağırdır. İşarî/sufi tefsir tarzında kaleme alınmış olup (Toparlı, Arslan, 2017:23) tasavvufa ilgi duyanlara hitap etmektedir. Eser mensur yazılmakla birlikte bolca manzum beyitlere de yer verilmiştir. İlginç konusu nedeniyle pek çok ilim adamının dikkatini çekmiş; tefsirlerdeki geniş bilgilerin yanı sıra müstakil eserlerden de yararlanılmıştır (Toparlı ve Arslan 2017: 31-32). Ledün İlminin mahiyeti ve Hz. Musa ve Hızır kısasında geçen esrarlı olayların işarî yönden öğrenilmesi noktasında başvurulması gereken bir kaynaktır (Yıldırım, Yusuf, 1995:170). Eserin Süleymaniye Kütüphanesinde on bir nüshası mevcuttur. Nüshalarındaki sayfa sayıları 98 ile 231 arasında değişmektedir. (Yıldırım 1995: 73)
Eser, Recep Toparlı ve Durmuş Arslan tarafından ''Şemseddîn Sivasî Külliyatı'' (2017) ismiyle yayınlanmıştır. Ayrıca Yusuf Yıldırım, Şemseddin Sivasî ve Nakdü'l-Hâtır İsimli Eserinin Tahlili (1995) adıyla yüksek lisans tezi olarak çalışmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. “Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/Şemseddîn Sivasî
Eserden Örnekler
Bilgil ki, bu kıssada zikr olınan Mûsâ bin İmrân mıdur, yâ gayrı mı ve abdden murâd Hızr mı, yâ gayrı mı? Bunda akvâl-i kesîre vardur. el-ilmü indallâh. Ammâ cumhûr-ı erbâb-ı tefsîrün kavli, Mûsâ bin İmrân ve Hızr bin Melkân olmak üzredür ve ehâdîsde Hazret-i Rasûl -sallallâhu aleyhi ve sellem de "Allah'ın rahmeti üzerine olsun. Kardeşim Musa sabretseydi..." diyü buna işâret buyurmışdur. Belki bu ma’nâ şöhretde icmâ’ derecesine varmışdur. Pes ma’nâ bu olur ki, Hazret-i Mûsâ ve Yûşa’ maksaddan tecâvüz itdükleri hatâlarını ma’lûm itdükde hemân rücû idüp ol abd-i mev’ûd ve ve ma’hûdu buldılarsa ol abd-i ma’hûde Mûsâ dedi, kezâ ve kezâ ve fîhâ ifhâsun. Bu âyet-i kerîmede ifhâs vardur (Toparlı ve Arslan 2017: 176).
Kaynakça
Aksoy, Hasan (1980). Şemseddin Sivâsî, Hayatı, Eserleri ve Mevlidi. İstanbul: İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Öğretim Üyeliği Tezi.
Aksoy, Hasan (2010). ''Şemseddin Sivasî ''. İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 523-526.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333/1915). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Recep Toparlı, Durmuş Arslan (2017). Şemseddin Sivasî Külliyatı. İstanbul: Sivas Belediyesi Kültür Yayınları.
Yıldırım, Yusuf (1995). Şemseddin Sivasî ve Nakdü'l-Hâtır İsimli Eserinin Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
| 2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
| 3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
| 4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
| 5 | GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
| 6 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
| 7 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
| 8 | MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
| 9 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
| 10 | TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
| 11 | MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
| 12 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
| 13 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
| 14 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
| 15 | EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
| 16 | RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) | İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi | Dr. Nuriye İnci |
Görüntüle | ||
| 17 | ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) | Mü'min | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 18 | MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) | Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) | Doç. Dr. Nuran ÇETİN |
Görüntüle | ||
| 19 | TARİKATNÂME (SÜNBÜL) | Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
| 20 | ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
| 21 | ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Öğretmen Cemile Sağır |
Görüntüle | ||
| 22 | MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) | Yahyâ Bin Bahşî | Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur |
Görüntüle | ||
| 23 | MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
| 24 | TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
| 25 | DİVÂNÇE (HALÎL-İ MAR'AŞÎ) | Halîlî, Halîl-i Mar’aşî | Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı |
Görüntüle |