Mevlevî şeyhi Adnî Receb Dede’nin manzum Mesnevi şerhidir. Müellif, Mevlânâ’nın Mesnevi'sinden içinde “aşk” kelimesi geçen 333 beyti seçerek her birini, beşer Türkçe beyitle şerh etmiştir. 

Mevlânâ’nın bu eseriyle aynı vezinde, aruzun "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" kalıbıyla yazılan eser, toplam 2144 beyittir. Beş bölümden meydana gelmiştir. Besmeleyle başlayan 1-26. beyitler arasındaki birinci bölüm tevhid mahiyetindedir. İkinci bölümü “Na’t-i Resûl-i Ekrem” başlığıyladır ve 27-60. beyitler arasında yer alır. Bu bölümün 51 ile 58. beyitleri arası ise dört halifeye ve Hz. Hasan ile Hz. Hüseyin’e methiye mahiyetindedir. Eserin üçüncü bölümü “Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb” başlığını taşır. Bu kısım 61 ve 91. beyitler arasındadır. Hayatının bir döneminde Konya’ya gelerek Mevlânâ Dergâhında inzivaya çekilen şair Mesnevi talimi ile meşgul olmuştur. Bu süreçten sonra, Mesnevi’nin ihtiva ettiği anlamı Hak ve Mevlânâ âşıklarıyla paylaşmak isteğiyle eserini yazmıştır. Adnî, eserin adını neden Nahl-i Tecellî koyduğunu da sebeb-i tellifte açıklar. Şair, ilhamını Hz. Musa’nın Tur Dağı mucizesinden almıştır. Eserini Mesnevi’nin Tûr’u olarak görmüştür. Allah’ın Tûr dağında tecellî etmesi gibi, Mesnevi de bu eserde tecelli etmiştir.

Eserin dördüncü bölümü 92 ile 110. beyitlerinde olup “Münâcât” başlığını taşır. Nahl-i Tecellî’de, münacatın düzendeki yeri ve işlediği konular açısından, durum klasik Türk edebiyatındaki yaygın biçimden farklıdır. Adnî, bu bölümde daha çok “hâtime” yani bitiş bölümünde olması uygun sözler söylemiştir. Diğer taraftan Adnî, Nahl-i Tecellî’ye bir hâtime ve dua bölümü yazmamıştır. Dolayısıyla şair, bitişte söylenmesi gerekenleri, asıl bölüme başlamadan kaleme almayı uygun bulmuştur.

Nahl-i Tecellî’de 111. beytten itibâren asıl metin başlar. Bu bölüm “İbtidâ-i Ebyât” başlığıyladır. Şair, burada önce Mesnevi’den seçtiği beytin şerhi mâhiyetindeki beş Türkçe beyti, sonra Mesnevi beytini yazmıştır. Düzen bu şekilde devam eder. Mesnevi'den seçilen beyitler rastgele değil, Mesnevi’nin I. cildinden itibaren “aşk” kelimesinin geçtiği beyitler sırasıyla alınmıştır. Bir ciltten diğerine geçerken de bunu ifade etmek için aralara birer gazel eklemiştir. Adnî bu gazellerin son beyitlerini de Mesnevi’den almıştır. Bu beyitler Mesnevi'nin ciltlerinin ilk beyitleri olup beş adettir. Başka bir ifadeyle Adnî, Nahl-i Tecellî’de “aşk” kelimesinin geçtiği beyitlerin haricinde Mesnevi’den beş beyte daha yer vermiştir. Ancak söz konusu beyitler şerh edilmemiş, şair tarafından tazmin edilmiştir.

Üç nüshası bilinen Nahl-i Tecellî, Zehra Göre tarafından yayımlanmıştır (2009).