NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi)
naat mecmuası
Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin (d. ? - ö. 15 Ramazan 1201/1 Temmuz 1787)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî'nin 18. yüzyılın ikinci yarısında derlediği ve tamamı naatlardan oluşan şiir mecmuası. Eserin şimdilik bilinen tek nüshası, mürettip nüshası hâlinde Rıfat Kütük Özel Kütüphanesinde bulunmaktadır. 127 varaktan ibaret olan yazmanın 67a-67b numaralı sayfalarına Ayvansarâyî tarafından bir ketebe kaydı düşülerek mecmuanın 1180/1766-67 tarihinde tamamlandığı ifade edilmiştir. Ayvansarâyî bu kayıtta ayrıca mecmuayı bir iki sene zarfında tekke tekke dolaşarak ve çeşitli divanları inceleyerek tertip ettiğini de bildirmiştir (Kütük 2012: 26). Buna mukabil Ayvansarâyî, bu kaydın ardından da mecmuaya şiir ilave etmeye devam etmiştir. Baştan ve sondan eksik olduğu anlaşılan Naat Mecmuası’nın günümüze ulaşan kısmında eserin hangi tarihte nihayete erdiğine yönelik bir kayıt mevcut değildir. 

Mecmuada 209 farklı şairin 527 adet naatı bulunmaktadır. Eserde bulunan bütün naatlar “yâ Resûlallâh” rediflidir. Naatların büyük bir kısmının aruz vezniyle ve redifin gerektirdiği üzere hezec bahrinin "mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün" kalıbıyla yazıldığı görülmektedir (Kütük 2022: 27). Sadece 13 naat hece vezniyle söylenmiştir. Naatların çoğu gazel nazım şekliyledir. Sayıları az olmakla birlikte kaside, muhammes, tahmis, kıt'a gibi çeşitli nazım şekilleriyle kaleme alınan naatlara da tesadüf edilmektedir (Kütük 2022: 30).

Mecmuada yer alan 209 şairden 2’si 13., 13’ü 14., 35’i 17., 114’ü 18. ve 2’si 19. yüzyıl şairidir. Geri kalan 43 şairin hangi yüzyılda yaşadığı tespit edilememiştir. Mecmuada birden fazla naatı bulunan şairlerin mahlasları ve şiir sayıları şu şekildedir: Abdî (6), AbdussAmed (3), Âlî (2), Ârif (Mehemmed EmÎn Efendi) (16), Askerî (2), Bükâyî (4), Belîğ (7), Cemâlî (3), Emnî (5), Enîs (2), Fahrî (4), Fâ’iz (Börekçizâde Mustafa) (2), Fehmî (3), Fenâyî (6), Fethî (4), Feyzî (13), Hâfız (11), Hakkî (43), Hatîb (2), Hâzık (2), Hilmî (3), Hulûsî (3), Hüdâyî (Aîiz Mahmûd) (2), Hüsâmeddîn (2), İzzî (17), Kâ’imî (2), Kânî (4), Kenzî (5), Lebîb (49), Lutfî (2), Mahvî (2), Münîb (2), Müsellem (2), Nahîfî (23), Nakşî (2), Nâlî (3), Nasûhî (5), Nazîf (2), Nazîm (3), Nazmî (3), Necîb (3), Nermî (2), Pâkî (2), Rağmî (2), Ref’et (3), Refî’ (2), Refî’â (3), Refîk (2), Sa’îdâ (3), Safâyî (3), Selâmî (2), Senâyî (2), Sezâyî (2), Şeref (2), Şerîf (3), Şerîfî (2), Şerîfâ (8), Şeyh Mehemmed (22), Şeyhî (2), Şinâsî (3), Uyûnî (4), Vâhidî (2), Vahyî (7), Vâsık (2), Verdî (2), Yetîmî (2), Yûnus (2), Zekâyî (2) ve Zihnî (2).

Mecmua, Ayvansarâyî tarafından yazılan bir başka eser olan Vefeyât-ı Ayvansarâyî’ye kaynaklık etmesi, mecmuaların nasıl tertip edildiği hususunda araştırmacılara yol gösterici nitelikte bir ketebe kaydına sahip olması, yalnızca “yâ Resûlallâh” redifli naatları ihtiva etmesi, divan sahibi olduğu bilinen şairlerin bilinmeyen bazı şiirleri ile divanı olup olmadığı hususunda bilgi sahibi olunmayan şairlerin şiirlerini barındırması gibi hususlar bakımından önemli bir eserdir. Ayrıca kimi naatların başına şairi ile ilgili kısa biyografik bilgilerin yazılmış olması bakımından da dikkate değerdir.

Müellifin biyografisi için bk. “Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ayvansarayi-hafiz-huseyin 

Kaynakça


Ekinci, Ramazan  (2012). Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Ayvansarâyî (İnceleme-Tenkitli Metin). İzmir: Tibyan Yayıncılık.

Kütük, Rıfat (2012). Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Ayvansarâyî. Erzurum: Doğuş Kültür Sanat Yayınevi.

Kütük, Aybala Sena (2022). Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî’nin Naat Mecmuası’nın Transkripsiyonlu Metni ve MESTAP’a Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.


Atıf Bilgileri


KÜTÜK, Aybala Sena. "NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/na-t-mecmu-asi-huseyin-ayvansarayi-rifat-kutuk-sahsi-kutuphanesi. [Erişim Tarihi: 16 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MECMÛ'A-İ TEVÂRÎH (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Bölümü, Nu. 1565; Deniz Müzesi Kütüphanesi, Nu. 55) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
2 EŞ'ÂR-NÂME-İ MÜSTEZÂD (İstanbul Üniversitesi Nâdir Eserler Kütüphanesi, TY 5466) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
3 VEFEYÂT-I SELÂTÎN VE MEŞÂHÎR-İ RİCÂL Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 VEFEYÂT-I AYVANSARÂYÎ Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Prof. Dr. Rıfat Kütük
Görüntüle
5 NA'T MECMÛ'ASI (Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Uşşâkî Tekkesi 365) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
15 İRŞÂD-I EZKİYÂ Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle