Vüzeradan Yozgatlı Vecîhî Mehmed Paşa’nın (ö. 1867) oğlu olan İsmail Sâdık Kemâl’in (ö. 1892) peygamberlerle ilgili na‘tları ile, Ashâb-ı Kehf ve bazı evliyaların kıssalarını topladığı eseri. Kemâl Paşa’nın daha ziyade dinî tasavvufi konuları ele alan pek çok eser yazdığı bilinmektedir. Bu eserlerden bazılarının, başta müstakil olduğu hâlde daha sonra başka eserleriyle aynı cilt altında yeniden basıldığı anlaşılmaktadır. Na‘t-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Ashâb ve Evliyâ, müellifin 74 beyitlik Hilye-i Nebî’si ile Mucizât-ı Nebî, Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ, Şerh-i Esmâ-i Nebî, Bin Ehâdîs Şerhi ve bazı kıt'a ve rubailerini bir araya topladığı hacimli eseri Âsâr-ı Kemâl’in içerisinde yer almaktadır. Na‘t-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Ashâb ve Evliyâ, ilki Hz. Allah’ı, ikincisi peygamberleri öven iki kaside ile başlamaktadır. Şair, bu iki kasidenin ardından peygamberlerin kıssalarını anlattığı na‘tlara geçmektedir. Bu bölümde Kemâl Paşa, hem Hz. Muhammed için hem de Hz. Muhammed’den önce gelip ismi Kur’ân-ı Kerîm’de geçen veya ismi geçmediği hâlde peygamber olduğu rivayet edilen bazı kişiler için övgüler kaleme almıştır. Şair ilk na‘tı, ilk insan ve ilk peygamber olan Hz. Âdem için yazmış, Hz. Peygamber’in övgüsünü sona bırakmıştır. Bu şiirleri, peygamberliğin bu kişilere veriliş sırasına göre düzenlediği düşünülmektedir. İsmail Sâdık Kemâl, bu na‘tlarda peygamberlerin neslinin kimden geldiği, hangi kavme gönderildiği, gönderilme sebebi, kavminin ona karşı nasıl davrandığı, kavmi ile arasında geçen olaylar, kimden sonra peygamber olduğu, nerede ve hangi zamanda yaşadığı, varsa eşi ve çocukları, kimlerle savaştığı, gösterdiği mucizeler ve kabrinin nerede olduğu gibi hususlarda okuyucuyu aydınlatan bilgiler vermiştir. Peygamberlerle ilgili na‘tların devamında ise şair, bazı evliyaların ve Kur’ân-ı Kerîm’de de geçen Ashâb-ı Kehf’in kıssasını anlatmıştır.

Na‘t-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Ashâb ve Evliyâ’nın da içinde bulunduğu Âsâr-ı Kemâl, İsmail Sâdık Kemâl’in bilinen en önemli eseri olup 1284/1867 yılında İstanbul’da kaleme alınmıştır. Eser, önce elle yazılmış sonra matbu hâle getirilmiştir. Ahmed İlhâmî es-Sa‘dî ve Seyyid Mustafa Niyâzî adlı hattatlara yazdırılan ve 1284/1867 yılında İstanbul’da Esad b. el-Hâc Karahisarlı Ahî Efendi matbaasında basılan eserin yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Düğümlü Baba Koleksiyonu 66 numarada yer almaktadır. Eserin matbu nüshalarına ise başta Süleymaniye Kütüphanesi ve Milli Kütüphane olmak üzere pek çok kütüphanede rastlamak mümkündür. Âsâr-ı Kemâl’in Na‘t-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Ashâb ve Evliyâ bölümü üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Karakuş 2015).

Şairin biyografisi için bk. “Kemâl Paşa, İsmâ‘îl Sâdık Kemâl”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemal-pasa-ismail-sadik-kemal