- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rüşdî, Antakyalı - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
- Eser Yazılış Tarihi:1305/1887-88)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:01/10/2021
MÜŞTEREK MEVLİD / İLAVELİ MEVLİD (RÜŞDÎ VE MES’ÛD)
mevlidRüşdî, Antakyalı (d. 1264/1846-47 - ö. ?/?); Mes'ûd, Antakyalı (d. ?/? - ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Antakyalı iki hemşehri olan Rüşdî ve Mesud adlı şairler tarafından ortak olarak yazılan mevlid. Eserin bilinen tek nüshası, Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi Nu. 152’de kayıtlı olup müelliflerden Mesud’un 23 yapraklık küçük mecmuasının 2b-11a sayfaları arasında yer almaktadır. Mecmuada Mevlûd’den başka her ikisi de naat olan 202 beyitlik elifiye ve 137 beyitlik nuniye kasideleri vardır. Dolayısıyla eldeki yegâne nüsha Müşterek Mevlûd müelliflerden Mesud’un hattıyla kaleme alınmıştır. Eserin hicrî 1305 (1887-88) yılında tamamlandığı metin içinde kaydedilmiştir. 254 beyitten oluşan eser, Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i gibi aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılmıştır. Eserin başlığında “İlâveli Mevlûd” yazıyorsa da metin içinde “Sana budur tuhfe-i mevcûdumuz / Kıl kabûl bu Müşterek Mevlûd’umuz (235)” beytiyle eserin adı söylenmiştir. İlaveli denmiş olması yine müştereklikle (birinin yazdığına diğerinin ek yapması) ilgili olmalıdır. Eserde hangi beytin hangi şaire ait olduğu vurgulanmamıştır.
Eser, tevhid ve naatten sonra Hz. Muhammed’in nurunun yaradılışı ve yine kendi alnına gelene kadar peygamberden peygambere intikali, Hz. Âmine’nin hamileliği, doğum, doğum öncesi ve sonrasındaki mucizeler, merhaba faslı ve bitiş bölümlerinden oluşmaktadır. Süleyman Çelebi’nin eserine göre tevhid bölümünün çok uzun tutulması dikkat çekmektedir. 100 beyitlik hacmiyle bu bölüm eserin üçte birinden daha fazla kısmını işgal etmektedir. Müşterek Mevlûd’de “miraç” ve “vefat” bahisleri yoktur. Müellifler İmam Birgivî’den ve şerhinden yararlandıklarını da zikrederler. Başlıkların Arapça olduğu eserde Vesîletü’n-necât’a çok benzeyen ve kısmen iktibas edilmiş bazı beyitler vardır. Nazım tekniği bakımından başarılı bir eser olan Müşterek Mevlûd’ün dili ağır sayılmaz. Öğretici anlatım tarzının hâkim olduğu eserde yer yer sanatlı söyleyişler de görülür. Eser, edebiyatımızın müşterek şiir yazma geleneği çerçevesinde yazılan tek mevlid örneğidir. Mevlid metinlerinin önemli bir kısmında görülen vezin kusurlarına bu eserde rastlanmamasını da önemli bir özellik olarak vurgulamak gerekir.
Eser üzerine bir yüksek lisans tezi yapılmış (Çavdar 2010) ve kitap bölümü olarak yayımlanmıştır (Köksal 2011: 607-640).
Mesud hakkında bilgi için bk. Köksal 2011: 608-609; Rüşdî'nin biyografisi için bk. “Rüşdî, Antakyalı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusdi-antakyali
Eserden Örnekler
FASLUN FÎ VİLÂDETİ’N-NEBÎ SALLA’LLÂHU ALEYHİ VE SELLEM
Dinle mevlûd-i resûli baʿdezâ
Niçe toğdı ol habîb-i Kibriyâ
Geçdi Abdu’llâh’dan nûr-ı resûl
Tâ Emîne rahmine buldı vusûl
Hâmile oldı resûle ol cenân
Hemmi gitdi oldı kalbi şâdımân
Dir Emîne ben meşakkat çekmedim
Başka zenler gibi zahmet çekmedim
Haml ü vazʿım tokuz ay oldı tamâm
Zâhir oldı çok alâmet ey hümâm
Otururdum gördüm ancak nâ-gehân
Gök yarılup zâhir oldı âsımân
Bir amûdî nûr dikildi ol zamân
Şuʿle verdi evime ol dem hemân
Yere indi gördüm anda üç alem
Her birini koydular bir yerde hem
Biri sath-ı Kaʿbe’ye kondı hemân
Cümle âlem gördü anı bî-gümân
Birisini magribe koydu Hudâ
Birisi de maşrıka virdi ziyâ
Ben tefekkürde iken hâsıl kelâm
İki hatun katıma virdi selâm
Didim ol dem hoş safâlar geldiniz
İsminiz ne siz beni ne bildiniz
Biri Meryem’miş birisi Âsiye
Eylediler bana anlar tehniye
(Köksal 2011: 629-630).
Kaynakça
Çavdar, Hasan (2010), İlâveli Mevlid (Metin-Sözlük-Dizin), Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
Köksal, M. Fatih (2011). “Rüşdî-Mes’ûd Mevlidi (Müşterek Mevlûd)”, Mevlid-nâme, Ankara: TDV Yayınları, s. 667-774.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HALLÜ’L-İŞKÂL FÎ MEBÂHİSİ’L-CÜZ’İ'L-İHTİYÂRÎ (RÜŞDÎ) | Rüşdî, Antakyalı | Prof. Dr. Hüseyin Güfta |
Görüntüle | ||
2 | ÎKÂZ-I MİLLET (RÜŞDÎ) | Rüşdî, Antakyalı | Prof. Dr. Hüseyin Güfta |
Görüntüle | ||
3 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
4 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
6 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
7 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
8 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
9 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
11 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |