18. yüzyıl müelliflerinden Osman Şâkir’in üç dilli manzum lügatidir. Eserin ismi 33. beyitte Müselles-nâme-i Şâkir, eserin sonunda yer alan 39. beyitte de Müselles-nâme olarak geçer. Müellif kitabını 1210/1795-96 yılında kaleme aldığını ilk olarak 32. beyitte “tuğrâ” kelimesinin ebced değeriyle, ikinci olarak da “sebeb-i telif” bölümünün 39. beytinde mücevher tarih şeklinde vermiştir (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 33-34).

Eser; giriş, münacat ve sebeb-i teliften başka 41 bölümden oluşmaktadır. Her bölüm nasihatler içeren ve ilgili bölümde kullanılan veznin taktii yapılmış bir mısrayı barındıran iki beyitle başlar. Veznin de verildiği bölüm sonundaki beyitte nasihatler içeren bir özlü söz; mısralardaki Türkçe, Arapça ve Farsça kelimeler karşılıklı olacak şekilde yazılmıştır (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 34). Toplam 544 beyitten ibaret olan eserin çoğu bölümü nazm nazım şekliyle kaleme alınmış olup bazı bölümlerinde de mesnevî ve müstezad nazım şekli kullanılmıştır. Esere âhenk kazandıran önemli bir husus da on bölümün musammat olmasıdır (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 36-37). Birçok farklı aruz kalıbının taktileri de yapılarak kullanılması Müselles-nâme’yi, bir aruz risalesi görünümüne büründürmüştür (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 39-45).

Osman Şâkir eserin giriş bölümünde, Allah’a hamd ve rasûlüne salavâtın ardından ilmin öneminden, ilim öğrenmek için dil bilmenin gerekliliğinden bahseder. Bu sebeple Türkçe, Arapça, Farsça manzum bir lügat yazdığını, öğrencilerin işini kolaylaştırmak için çeşitli rakamlar ve semboller kullanarak kelimeleri eşleştirdiğini, başka hiçbir lügatten istifade etmeden eserini iki haftada tamamladığını söyler (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 45-48).

Osman Şâkir, her bölümün sonunda yer alan tercüme mısraları da hesaba katarak Müselles-nâme’de 1019 Türkçe, 1120 Farsça ve 1250 Arapça anlama yer verdiğini ifade etse de asıl sözlük kısmında 847 Türkçe, 937 Farsça ve 1059 Arapça anlam birbirine karşılık olacak şekilde yer almaktadır (Kaya ve Ayçiçeği 2019: 50-51).

Müselles-nâme, Mehmet Halit Ayar (2016) tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış, Hasan Kaya ve Bünyamin Ayçiçeği (2019) tarafından yayımlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Osman Şâkir, Bozokî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/osman-sakir-bozoki.