MUSAVVİRÂT-I ŞEVK (NÂMIK)
şiirler
Nâmık, Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl (d. ?/? – ö. 1307/1889-90’dan sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nâmık mahlasını kullanan Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl’in şiirlerinden oluşan eseri. Şair hakkındaki bilinenler Musavvirât-ı Aşk’ın kapağında yer alan “adliyeye mensûb” şeklindeki ifadeden ibarettir. Eserdeki bazı ifadelerden hareketle de Rüsûmât Nezareti Tahrirat Kalemi mümeyyizlerinden şair Mehmed Besîm Bey (d. 1279/1862 - ö. ?/?)’in kardeşi olduğu anlaşılmaktadır (s. 6). Babası mülkiye kaymakamlarından Ali Rıza Efendi'dir (Aksoyak 2014).

Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl, eserinin başlangıcında “Bir İki Söz” başlığı altında dönem içinde pek çok manzumenin yayımlandığını, kendisinin de “bilâ-ihtiyâr ba'zı manzûmât inşâda” başladığını; ancak kaleme almış olduğu manzumelere şiir yerine “nazım” demenin yerinde olacağını ve şairlik iddiasında olmadığını belirtmiştir. Devamında “Musavvirât-ı Şevk’in Mukaddimesi” başlıklı bir kıt’aya yer vermiştir. Bu kıt’ada şair, tasavvurların gizli tutulmayıp açığa çıkarılması gerekliliği üzerinde durmuştur. Eserin “Teşekkürâtım” bölümünde Mulallim Nâcî ve kardeşi Mehmed Besîm Bey’e teşekkür etmiş ve Musavvirât-ı Şevk adının Besîm Bey’in “yâdigâr-ı uhuvveti” olduğunu ifade etmiştir

Musavvirât-ı Şevk’in birinci bölümünde 1 terbî’, “Heyhât“ başlıklı 1 murabba, 1 tahmîs, 1 muhammes, 5 beyitten oluşan bir kıt’a, “Bahâr” başlıklı 16 beyitten oluşan bir mesnevi ve ikisi natamam 23 gazel yer almaktadır. Nâmık, Mulallim Nâcî’nin “Sen kesildim ben ne var olsam ser-â-pâ gark-ı nûr” mısraını “üç bend hâlinde terbî’ etmiştir. Tahmis ise kardeşi Mehmed Besîm Bey’in gazeline olup “Birâder-i Muhterememim Besîm Efendi’nin Gazelini Tahmîsdir” başlığını taşımaktadır.

İkinci bölümde “Manzûmeler” başlığı altında dört mısralık bentlerden oluşan ve abbba / cdddc … şeklinde kafiyelenmiş (sarmal) “Sadâ-yı Sevdâ” başlıklı bir manzume; dört mısralık bentlerden oluşan ve abab, cdcd … şeklinde (çapraz) şeklinde kafiyelenmiş “Zulmet” ve “Tahassürgâh yâhûd Ser-bâlîn-i Cânân” başlıklı manzumeler ile aynı kafiye örgüsünde başlıksız bir manzume; “Meh-tâb” başlıklı 16 beyitten oluşan bir mesnevi, 2 şarkı (murabba ve muhammes şeklinde), 2 müselles, 1 rubai, 1 kıt’a, 2 matla ve 3 müfred bulunmaktadır.

Muallim Nâcî çizgisinde bir şair olup klasik şiir tarzını devam ettirme çabası içinde olmuş ancak bu çaba klasik şiirin klişe ve mazmunlarını kullanmaktan ibaret kalmıştır. Şiirleri, kendisinin de ifade ettiği üzere “nazım”dan öteye geçememiştir. Şiirlerinin konusu; aşk, sevgili ve güzellik unsurları, tabiat vs.dir. Eserin dili sade ve anlaşılır olmakla birlikte eserde yer yer Farsça üçlü tamlamalara da yer verilmiştir. Şiirlerinin nazım tekniği bakımından kusursuz olduğu söylenemez. Ahengi sağlarken kafiyenin çeşitli olmasına dikkat etmiş ve redif kullanmaya özen göstermiştir. Eski Türk şiirinde çokça rastladığımız mısra başı kafiye/ön kafiye ve mısra başı redif/ön redif şairin ahenk için başvurduğu ifade yollarındandır.

Musavvirât-ı Şevk, 1307/1889-90 yılında; İstanbul’da Artin Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası tarafından 45 sayfa hâlinde basılmıştır. Esere dair henüz bir çalışma yapılmamıştır.

Eserden Örnekler


Gazel

Oldu per-tev-rîz bak ruhsâr-ı cânân şu’lesi

Arz-ı dîdâr etdi gûyâ mihr-i rahşân şu’lesi


Lem’a-i vahdet te‘akküs eylesin dersen gönül

Bezm-i meyden sâkî-i gül-rûdan al cân şu’lesi


Vâkıf-ı sırr-ı vücûd ol eyle terk-i mâ-sivâ

Tâ ki olsun müncelî envâr-ı irfân şu’lesi


Mün’akis oldu sana sînâ-yı aşk-ı dil-rübâ

Elbet eyler incilâ esrâr-ı rahmân şu’lesi


Dilde suret-yâb olan Nâmık hayâl-i yârdır

Ol sebebden olmaz âfil feyz-i sübhân şu’lesi (Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl 1307: 7)


Rubâ’î

Ser-mest-i cünûnum leb-i dil-dâr ile

Nâmık Efsâne gelir gûşuma bak kıssa-i Vâmık

Hem-râhım idi şevk ile Tevfîk-ı mahabbet

Ser-menzil-i cânâneye Hakk eyledi sâ’ik


Müfred

Herkesi dost bilerek sırrını ifşâ etme

Sonra ol sır sana bir belâ getirir (Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl 1307: 44-45).

Kaynakça


Aksoyak, İsmail Hakkı (2014). “Besîm, Mehmed Besim Bey b. Ali Rızâ Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/besim-mehmed-besim-bey-ali-riza [Erişim Tarihi: 22.02.2022].

Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl (1307). Musavvirât-ı Şevk. İstanbul: Artin Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası.

Turan, Taner (2018). 1880-1895 Yılları Arasında Yayımlanmış Şiir Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Tümer, Cem Şems (2021). “II. Abdülhamit Dönemi Edebiyatı’nda Değişen Tabiat Temasının Yansıması Olan ‘Dağlara’ Redifli Şiirler”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13 (26): 057-090.

Atıf Bilgileri


KESİK, Beyhan. "MUSAVVİRÂT-I ŞEVK (NÂMIK)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/musavvirat-i-sevk-namik. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
2 ÇIÇEK BAHÇESİ (KISM-I EDEBÎ) Ahmed Cemal Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
3 MAHSÛL-İ ÖMRÜM (MEHMED NÂİM) Mehmed Nâim Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
4 BIR MÜTEVERRİMENİN HİSSİYÂTI (TEPEDENLİZÂDE HÜSEYİN KAMİL) Tepedelenlizâde Hüseyin Kamil Dr. Necla Dağ
Görüntüle
5 BEYTÜ’L-HAZEN (FÂİZ) Ferâizcizâde Osman Fâiz Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
6 GEHVÂRE-I EDEB (GELİBOLULU MEHMED RIF'AT) Rıf’at, Gelibolulu Mehmed Rıf'at Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
7 İNŞİRÂH (MEHMED CEMÂL) Mehmed Cemâl ( d. ?/? – ö. 1305/1887-88’den sonra) Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
8 FERSÛDE (MESUD) Erganili Mesud Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
9 TERÂNELERİM (HALÎL RÜŞDÎ) Halîl Rüşdî Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 BİR BÎÇÂRENİN TÂRİH-İ HAYÂTI (CEMİL) Cemil Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
11 GONCA-İ HAYÂTIM (SALÂHÎ) Mehmed Selâhaddîn Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
12 ŞERHU NAZMİ'L-LE'ÂLÎ / ZİYÂ'U'L-KULÛB Ahmed el-Behisnî Dr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk Güler
Görüntüle
13 NAZMÜ'L-LE'ÂLÎ DER-TERCÜME-İ NESRÜ'L-LE'ÂLÎ (KÂSIM) Kâsım Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
14 CİNÂNÜ'L-CENÂN (VÂHİDÎ) Vâhidî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
15 TERCÜME-İ SAD-KELİME-İ HAZRET-İ MURTAZÂ (VAHDETÎ) Vahdetî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle