- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nâmık, Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl - Madde Yazarı: Prof. Dr. Beyhan KESİK
- Eser Yazılış Tarihi:1307/1889-90
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:22/02/2022
MUSAVVİRÂT-I ŞEVK (NÂMIK)
şiirlerNâmık, Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl (d. ?/? – ö. 1307/1889-90’dan sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nâmık mahlasını kullanan Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl’in şiirlerinden oluşan eseri. Şair hakkındaki bilinenler Musavvirât-ı Aşk’ın kapağında yer alan “adliyeye mensûb” şeklindeki ifadeden ibarettir. Eserdeki bazı ifadelerden hareketle de Rüsûmât Nezareti Tahrirat Kalemi mümeyyizlerinden şair Mehmed Besîm Bey (d. 1279/1862 - ö. ?/?)’in kardeşi olduğu anlaşılmaktadır (s. 6). Babası mülkiye kaymakamlarından Ali Rıza Efendi'dir (Aksoyak 2014).
Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl, eserinin başlangıcında “Bir İki Söz” başlığı altında dönem içinde pek çok manzumenin yayımlandığını, kendisinin de “bilâ-ihtiyâr ba'zı manzûmât inşâda” başladığını; ancak kaleme almış olduğu manzumelere şiir yerine “nazım” demenin yerinde olacağını ve şairlik iddiasında olmadığını belirtmiştir. Devamında “Musavvirât-ı Şevk’in Mukaddimesi” başlıklı bir kıt’aya yer vermiştir. Bu kıt’ada şair, tasavvurların gizli tutulmayıp açığa çıkarılması gerekliliği üzerinde durmuştur. Eserin “Teşekkürâtım” bölümünde Mulallim Nâcî ve kardeşi Mehmed Besîm Bey’e teşekkür etmiş ve Musavvirât-ı Şevk adının Besîm Bey’in “yâdigâr-ı uhuvveti” olduğunu ifade etmiştir
Musavvirât-ı Şevk’in birinci bölümünde 1 terbî’, “Heyhât“ başlıklı 1 murabba, 1 tahmîs, 1 muhammes, 5 beyitten oluşan bir kıt’a, “Bahâr” başlıklı 16 beyitten oluşan bir mesnevi ve ikisi natamam 23 gazel yer almaktadır. Nâmık, Mulallim Nâcî’nin “Sen kesildim ben ne var olsam ser-â-pâ gark-ı nûr” mısraını “üç bend hâlinde terbî’ etmiştir. Tahmis ise kardeşi Mehmed Besîm Bey’in gazeline olup “Birâder-i Muhterememim Besîm Efendi’nin Gazelini Tahmîsdir” başlığını taşımaktadır.
İkinci bölümde “Manzûmeler” başlığı altında dört mısralık bentlerden oluşan ve abbba / cdddc … şeklinde kafiyelenmiş (sarmal) “Sadâ-yı Sevdâ” başlıklı bir manzume; dört mısralık bentlerden oluşan ve abab, cdcd … şeklinde (çapraz) şeklinde kafiyelenmiş “Zulmet” ve “Tahassürgâh yâhûd Ser-bâlîn-i Cânân” başlıklı manzumeler ile aynı kafiye örgüsünde başlıksız bir manzume; “Meh-tâb” başlıklı 16 beyitten oluşan bir mesnevi, 2 şarkı (murabba ve muhammes şeklinde), 2 müselles, 1 rubai, 1 kıt’a, 2 matla ve 3 müfred bulunmaktadır.
Muallim Nâcî çizgisinde bir şair olup klasik şiir tarzını devam ettirme çabası içinde olmuş ancak bu çaba klasik şiirin klişe ve mazmunlarını kullanmaktan ibaret kalmıştır. Şiirleri, kendisinin de ifade ettiği üzere “nazım”dan öteye geçememiştir. Şiirlerinin konusu; aşk, sevgili ve güzellik unsurları, tabiat vs.dir. Eserin dili sade ve anlaşılır olmakla birlikte eserde yer yer Farsça üçlü tamlamalara da yer verilmiştir. Şiirlerinin nazım tekniği bakımından kusursuz olduğu söylenemez. Ahengi sağlarken kafiyenin çeşitli olmasına dikkat etmiş ve redif kullanmaya özen göstermiştir. Eski Türk şiirinde çokça rastladığımız mısra başı kafiye/ön kafiye ve mısra başı redif/ön redif şairin ahenk için başvurduğu ifade yollarındandır.
Musavvirât-ı Şevk, 1307/1889-90 yılında; İstanbul’da Artin Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası tarafından 45 sayfa hâlinde basılmıştır. Esere dair henüz bir çalışma yapılmamıştır.
Eserden Örnekler
Gazel
Oldu per-tev-rîz bak ruhsâr-ı cânân şu’lesi
Arz-ı dîdâr etdi gûyâ mihr-i rahşân şu’lesi
Lem’a-i vahdet te‘akküs eylesin dersen gönül
Bezm-i meyden sâkî-i gül-rûdan al cân şu’lesi
Vâkıf-ı sırr-ı vücûd ol eyle terk-i mâ-sivâ
Tâ ki olsun müncelî envâr-ı irfân şu’lesi
Mün’akis oldu sana sînâ-yı aşk-ı dil-rübâ
Elbet eyler incilâ esrâr-ı rahmân şu’lesi
Dilde suret-yâb olan Nâmık hayâl-i yârdır
Ol sebebden olmaz âfil feyz-i sübhân şu’lesi (Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl 1307: 7)
Rubâ’î
Ser-mest-i cünûnum leb-i dil-dâr ile
Nâmık Efsâne gelir gûşuma bak kıssa-i Vâmık
Hem-râhım idi şevk ile Tevfîk-ı mahabbet
Ser-menzil-i cânâneye Hakk eyledi sâ’ik
Müfred
Herkesi dost bilerek sırrını ifşâ etme
Sonra ol sır sana bir belâ getirir (Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl 1307: 44-45).
Kaynakça
Aksoyak, İsmail Hakkı (2014). “Besîm, Mehmed Besim Bey b. Ali Rızâ Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/besim-mehmed-besim-bey-ali-riza [Erişim Tarihi: 22.02.2022].
Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl (1307). Musavvirât-ı Şevk. İstanbul: Artin Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası.
Turan, Taner (2018). 1880-1895 Yılları Arasında Yayımlanmış Şiir Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Tümer, Cem Şems (2021). “II. Abdülhamit Dönemi Edebiyatı’nda Değişen Tabiat Temasının Yansıması Olan ‘Dağlara’ Redifli Şiirler”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13 (26): 057-090.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
2 | ÇIÇEK BAHÇESİ (KISM-I EDEBÎ) | Ahmed Cemal | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
3 | MAHSÛL-İ ÖMRÜM (MEHMED NÂİM) | Mehmed Nâim | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
4 | BIR MÜTEVERRİMENİN HİSSİYÂTI (TEPEDENLİZÂDE HÜSEYİN KAMİL) | Tepedelenlizâde Hüseyin Kamil | Dr. Necla Dağ |
Görüntüle | ||
5 | BEYTÜ’L-HAZEN (FÂİZ) | Ferâizcizâde Osman Fâiz | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
6 | GEHVÂRE-I EDEB (GELİBOLULU MEHMED RIF'AT) | Rıf’at, Gelibolulu Mehmed Rıf'at | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
7 | İNŞİRÂH (MEHMED CEMÂL) | Mehmed Cemâl ( d. ?/? – ö. 1305/1887-88’den sonra) | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
8 | FERSÛDE (MESUD) | Erganili Mesud | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
9 | TERÂNELERİM (HALÎL RÜŞDÎ) | Halîl Rüşdî | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | BİR BÎÇÂRENİN TÂRİH-İ HAYÂTI (CEMİL) | Cemil | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
11 | GONCA-İ HAYÂTIM (SALÂHÎ) | Mehmed Selâhaddîn | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | ŞERHU NAZMİ'L-LE'ÂLÎ / ZİYÂ'U'L-KULÛB | Ahmed el-Behisnî | Dr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk Güler |
Görüntüle | ||
13 | NAZMÜ'L-LE'ÂLÎ DER-TERCÜME-İ NESRÜ'L-LE'ÂLÎ (KÂSIM) | Kâsım | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
14 | CİNÂNÜ'L-CENÂN (VÂHİDÎ) | Vâhidî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
15 | TERCÜME-İ SAD-KELİME-İ HAZRET-İ MURTAZÂ (VAHDETÎ) | Vahdetî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |