Süleyman Nazif’in 1897’de Paris’te imzasız ve tarihsiz olarak yayımlanan eseri. Süleyman Nazif gençlik döneminde Jön Türkler içinde Mizancı Murad’ı destekleyenler arasında yer almıştır. Mizancı Murad (1854-1917); İttihat ve Terakki’nin Paris kolunda faaliyet yürütmüş, içlerinde Süleyman Nazif’in de bulunduğu Ahmed Rıza muhaliflerinin desteğiyle Kasım 1896’da cemiyetin başına geçmiştir. Serhafiye Ahmed Celaleddin Paşa’nın padişah adına birtakım vaatleri ve II. Abdülhamid’in ilan ettiği genel af üzerine cemiyetin reisliğini bırakarak Ağustos 1897’de İstanbul’a dönmüştür; fakat verilen sözler gerçekleştirilmemiş ve İstanbul’a döner dönmez göz hapsine alınmıştır. Murad Bey’in bu dönüşü üzerine Jön Türklerin yayın organlarında onu suçlayıcı yazılar yer almaya başlamıştır; bu yazıların en şiddetlisi de Malumat gazetesinde “Mehmet Tahir” imzasıyla çıkmış olan yazıdır. Mizancı Murad göz hapsinde tutulduğu için bu tür yazılara karşı kendini savunma imkânı bulamamış, Süleyman Nazif de onu müdafaa etmek için Murad Bey isimli eserini yazmıştır.

Eserin girişinde o günlerde Malumat gazetesinde yayımlanmış olan yazıdan ve Murad Bey’in kendisini müdafaa edemeyecek bir hâl ve mahalde bulunduğundan bahsedilir. Onu müdafaa vazifesinin Avrupa’da kalan dava arkadaşlarına ait olduğu ve eserin bu vazife doğrultusunda kaleme alındığı belirtilir. Ahmed Celaleddin Paşa’nın vermiş olduğu vaatleri yerine getirmediğinden bahsedilerek sonrasında Murad Bey’in portresi çizilir.

Eserde Murad Bey’in memleketinden, ailesinden, tahsil hayatından, üstün vasıflarından ve memlekete hizmetlerinden bahsedilir. Mısır’da yaptığı neşriyat sebebiyle idama mahkûm edilişinden, Avrupa’da faaliyet yürütürken vatana dönmesi için yapılan teklif ve ihsanları reddettiğinden söz edilir. Nihayet Ahmed Celaleddin Paşa’nın milletin selamet ve istirahatinin sağlanacağı yönündeki vaadi sebebiyle yurda döndüğü, ancak -sonradan anlaşıldığı üzere- bunun Murad Bey’e kurulmuş bir kumpas olduğu söylenir. Eserin son satırları Mizancı Murad’ın idam edileceği düşüncesiyle yazılmıştır.

Eserde coşkun ve mübalağalı bir üslup kullanılmakla birlikte, Birol Emil bu mübalağaların yazarın samimiyetinden doğduğunu söyler. İbrahim Alâettin Gövsa da Süleyman Nazif’in her hadise ile kolayca feveran eden, geçici tesirlerle ifrat ve tefrite varabilen bir yapısı olduğunu, bu sebeple de edebî ve siyasi telakkilerinde bazı aşırılıklar bulunduğunu belirtir.

Eserin yeni Türk harfli neşri  Birol Emil tarafından yapılmıştır (1982).

Süleyman Nazifʼin biyografisi için bk. “Süleyman Nazif”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suleyman-nazif