Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi’nin kaleme aldığı eser. Kendisinden bahseden hemen bütün kaynaklarda müellifin inşadaki mahareti methedilmiş ve yazılarının çoğunun bir münşeat mecmuasında toplandığı belirtilmiştir (Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi 2018: 38). 1331/1912 senesinde Târîh-i Osmânî Encümeni neşriyatı arasında, o zaman İstanbul Ortaköy’de yaşayan Hâlis Efendi’nin koleksiyonunda bulunan bir nüsha esas alınarak Ca‘fer Çelebi’nin Mahrûse-i İstanbul Fetih-nâmesi yayımlanmıştır. Hâlis Efendi bu yayının girişine yazdığı “terceme-i hâl”de münşeatın bir nüshasının kendi kitapları arasında olduğunu açıklamıştır ([Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi] 1331; Ergun yty: II/886). Hâlis Efendi’nin kitapları sonradan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesine nakledilmişse de Sadettin Nüzhet Ergun bu Mecmû'a için yaptığı araştırma sonucunda söz konusu kütüphanede böyle bir esere rastlamadığını söylemiştir (yty: II/886). Târîh-i Osmânî Encümeni yayınları arasında basılmış olan Mahrûse’nin esas alındığı nüsha da Hâlis Efendi Koleksiyonu ile birlikte İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesine nakledilmiştir ve eser bugün kütüphanede bulunmaktadır (nu. TY 2634). Nüshada (vr. 1a) “Tâcîzâde Tuğrâî Merhûm Ca‘fer Çelebi’nin Münşe’âtından Mahrûse-i İstanbul Fetih-nâmesi’dir.” başlığı bulunmaktadır. Aynı başlık matbu kitaba da alınmıştır: “Tâcîzâde Tuğrâî Ca‘fer Çelebi Münşe'âtından” ([Tâcîzâde Ca‘fer] 1331: 1). Hâlis Efendi’nin bahsettiği müstakil Münşe'ât nüshasına ulaşılamadığı için, bu başlığı dikkate alarak Mahrûse-i İstanbul Fetih-nâmesi’nin münşeatın bir parçası olarak kabul edildiğini ve Hâlis Efendi’nin bu nüshadan söz ettiğini düşünmek mümkündür. Ayrıca aynı kütüphane İnşâ-i Tâcî-zâde isimli bir yazma mevcuttur (TY 5723). Bu mecmuanın ilk üç mektupla sonraki sayfalardaki bir mektup Ca‘fer Çelebi tarafından yazılmıştır, fakat diğer mektuplar ona ait değildir. Böylece sadece ilk birkaç sayfası dikkate alınarak nüshaya bu ismin verildiği tahmin edilebilir. Hâlis Efendi’nin bahsettiği yazma bu da olabilir (Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi 2018: 38). Mevlana Müzesi Kataloğu’nu hazırlayan Abdülbaki Gölpınarlı da yanlışlıkla Ca‘fer Çelebi’ye bir Münşe’ât atfetmiştir. “Hâzâ İnşâ be-Hatt-ı Tâcî Merhûm” başlığı taşıyan bu nüshada Ca‘fer ve babası Tâcî Bey’in vefatından sonra, Kânûnî Sultan Süleymân devrine ait mektuplar bulunmaktadır (Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi 2018: 38). Dolayısıyla kaynaklarda var olduğu kaydedilen Ca‘fer Çelebi’ye ait müstakil bir Münşe'ât tespit edilememiştir. Fakat tarihî kaynaklarda ve münşeât mecmualarında Ca‘fer Çelebi’nin kaleme aldığı altı adet mektubun metni kayıtlıdır. Bunlar Çaldıran Seferi’ne giderken İran şahı Şâh İsmâîl’e yazılan (biri Farsça) üç mektup, Moton ve Koron’un fethi vesilesiyle yazılmış iki mektup ile Çaldıran Savaşı’ndan sonra Semerkand hakanı Ubeyd Han’a gönderilen mektuptur (Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi 2018: 38-39). Ca‘fer Çelebi’nin yazdığı fakat metni elimize geçmemiş diğer mektuplardan ise II. Bâyezîd dönemi İn‘âmât Defteri’nde bahsedilmektedir (Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi 2018: 39).

Müellifin biyografisi için bk. "Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cafer-tacizade-cafer-celebi