- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fasîh, Ahmed Dede - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mensur Hikâye
- Yayın Tarihi:29/08/2022
MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE)
alegorik eserFasîh, Ahmed Dede (d. ?/? - ö. 1111/1699-1700)
ISBN: 978-9944-237-87-1
17.yy. Mevlevi şairlerinden Fasîh Ahmed Dede tarafından münazara tarzında yazılmış alegorik mensur eser.
Esrâr Dede tezkiresinde ‘’Gül ü Mül nâmında inşâ-ı bedîleri... vardır’’ (Genç 2000:248 ve Sâlim tezkiresinde ‘’latîf inşâ ile...‘’ (İnce 2005: 358) söylemlerinden de yola çıkarak varlığından haberdar olduğumuz eserin bugüne kadar ulaşılabilmiş on sekiz yazma, bir de matbu olmak üzere toplamda on dokuz nüshası vardır. Gül ü Mül mesnevisi üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümü giriş olarak değerlendirmek gerekirse mevzubahis eserin asıl konusunun anlatıma başlanılmayan kısımdır denilebilir. Elde edilen nüshalar incelendiğinde doksan yedi beyitten oluşan manzum bir dîbâceye (Kalemiyye Mesnevisi) sahip olduğu görülmüştür. Bu manzum dîbâcede eserin içeriği aynı zamanda ne amaçla kaleme alındığı, kime sunulduğu ve nazım/nesir şeklinde olduğuna dair ayrıntılı bilgiler de mevcuttur. Bu bölümde dibacenin yansıra ‘’Besmele’’den sonra Allah övgüsünün konu edildiği mensur "tahmid" ve Hz. Peygambere "naat" özelliği gösteren yer ile eserin yazılış serüvenini anlatan yazarının arzuhâlini dile getirdiği kısımlar mevcuttur. İkinci olarak asıl konunun işlendiği ve bazı nüshalarda ‘’Âgâz-ı Destân’’ başlığı ile eserin ana konusunun işlendiği bölüm mevcuttur. Son bölümde ise Fâsih Ahmed Dede Gül ü Mül’ü okuyan kişilerin çok yönlü ve dikkatli bir bakış açısında sahip olmaları gerektiğini vurgulayarak eserini tamamlamıştır. (İçli 2014:37:46:49)
Eser Türk edebiyatının önemli inşa örneklerinden birisi olarak kabul görmektedir. İnşa tarzında yazılan eser yazarının bu alandaki hünerini eserine yansıtması bağlamında oldukça sanatlı ve ağır bir dile sahiptir. Aynı yüzyılda Sebk-i Hindî üslubunun eserin yazarını da etkilediği bir dönemde kaleme alınmıştır. Ahlakî ve hikemî söyleyiş özelliklerine sahip olan bu eserde ‘’gül’’ ve ‘’mül’’, sevgili ve sevgiliye ait maddi/manevî güzellikleri anlatan mazmunlardır. Eser genel anlamda mensur olarak oluşturulmuşsa da içerisinde dikkate değer sayıda manzumede bulunmaktadır.
Şairin biyografisi için bk. "Fasîh, Ahmed Fasîh Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede
Eserden Örnekler
Niçe sadr-ı muhterem, bir güzide-i nevʿ-i beni-Âdem, engüşt-nümâ-yı cümle-i ʿâlem, Âsaf-ı Bermekî-i kerem, sâhibüʾs-seyfi veʾl-kalem;
(Nefʿî)
Vezîrân-ı cihânun şân u şevketle ser-efrâzı
Müşirân-ı zamânun hüsn-i tedbîr ile meşhûrı
Şeh-i Cem-câh-ı devrânun güzîde sadr-ı dîvânı
Şehen-şâh-i cihân-gîrün sipeh-sâlâr-ı mansûrı
...
ʿArsagâh-ı penhâ-yı gülistânda sufûf-ı sipâh-ı nev-bahârân ve sunûf-ı leşker-i peykerâna ki; envâʿ-ı şükûfe vüz ezhâr-ı gûn-a-gûndan kinâyedür, dîde-i ʿibret-bînle nazar-sâz-ı müşâhede ol, ki cümleden ne güne berter ü ser-bâzum. Li-münşiʾihi:
Pâdşâh-ı çemen ü şâh-ı reyâhînüm ben
Mül çünki bu mâ-cerâyı, yaʿnî bu lâf-ı hod-sitâyı ve hakkında bu taʿrîzât u tevbihât-ı cân-gezâyı, gûş eyledi, ʿinân-ı ihtiyâr, dest-i tahammülden rübûde-i gayret ü ʿâr olup
Be-cûşid-i hûn ez-dehân tâ ciger
şütür-i ser-mest gibi cûş idüp kef-i gazab u kîni, perîşân iderek, cevâb-ı pür-itâba tasaddî ve Gül'e dürüştâne hitâb eyleyüp didi ki: (İçli 2014:285, 304)
Kaynakça
Atalay, Mehmet (2007). Fasîh Ahmed Dede Farsça Divançe. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Çıpan, Mustafa (2003), Fasih Dîvânı. Ankara: MEB Yay.
Çıpan, Mustafa (1995). “Fasih Ahmed Dede”. İslam Ansiklopedisi. C.12. İstanbul: TDV Yay. 213-214.
Genç, İlhan (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
İçli, Ahmet (2014). Fasîh-i Mevlevî, Gül ü Mül. Ankara: Karadeniz Dergi Yay.
Komisyon (1987). "Fasîh Ahmed Dede". Büyük Türk Klasikleri. C. 5. İstanbul: Ötüken Yay. 259.
Ünsal Topçu, Gamze (2020). Fasîh Ahmed Dede Dîvânı Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
2 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
3 | MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu |
Görüntüle | ||
4 | TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
5 | KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
6 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
7 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
8 | MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
12 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
13 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
14 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
15 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
17 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
18 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
19 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
20 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |