Seyyid Nesîmî’nin Hurufiliğin temel konularını anlattığı mensur eseri. Hurûfîlik üzerine yazılmış ilk Türkçe mensur kitaptır. Fazlullâh Esterâbâdî (ö. 796/1394)’nin Farsça olarak sistemleştirdiği görüşlerinden özellikle İslam’ın temel esaslarıyla ilgili olanlar Mukaddimetü’l-Hakâyık’ta, derli toplu bir şekilde Türkçeye aktarılmıştır. Fatiha suresi, kelime-i şehadet, namaz, oruç, hac, abdest, ezan gibi konulardaki tevilleri içeren Mukaddimetü’l-Hakâyık’ın Nesîmî’ye aidiyeti konusundaki kuşkular zamanla giderilmiştir (Ayan 2002: 128-141). Eserde yer alan fikirlerin Nesîmî’nin piri Fazlullâh’ın eserlerinde de dile getirdiği görüşlerle ve Nesîmî’nin Türkçe ve Farsça Dîvânlarındaki Hurûfîlik anlayışının tam olarak örtüştüğü Hurûfîlik araştırmalarının günümüzdeki en yetkin ismi olan Fatih Usluer tarafından tespit edilmiştir (2009; 2016). Mukaddimetü’l-Hakâyık’ın yazma nüshalarının bulunduğu kütüphane kayıtları da eserin Nesîmî’ye ait olduğuna dair kanaatleri pekiştirecek niteliktedir.

Nesîmî, eserinin başında Fatiha Suresi’nin yedi ayetten oluştuğunu ve Fatiha'sız namazın kabul olmayacağını Hurûfî yorumuyla izah eder. Ardından Hz. Alî’nin “Ben besmelenin bâsının noktasıyım” dediği ve Fatiha’nın bu noktada münderiç olduğunu hatırlatır. Daha sonra abdest, ezan, kamet, zekat, oruç, hac, anne ve babaya iyilikle davranmak gibi İslami esasları Kuran ve hadislerden alıntılar yaparak Hurûfî bakış açısıyla yorumlar. Nesîmî, Mukaddimetü’l-Hakâyık’ta şiirlerinde yer alan Hurûfî ıstılahlarının önemli bir kısmını izah eder.

Mukaddimetü’l-Hakâyık’ın en eskisi 963/1555 istinsah tarihli Manisa nüshası olmak üzere yirmi nüshası Fatih Usluer tarafından tespit edilerek eserin tenkitli metni hazırlanmış ve sadeleştirilmiş versiyonuyla birlikte yayımlanmıştır (2009; 2016).

Müellifin biyografisi için bk. “Nesîmî, Şeyh İmâdüddîn Seyyid Nesîmî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nesimi-seyh-imaduddin-seyyid-nesimi