İbni Haldûn’un Mukaddime adlı eserinin altıncı bölümünün Ahmet Cevdet tarafından Türkçeye çevirisi. Eser; tarih felsefesinden, tarihin faydalarından ve tarihçilik mesleğinden bahseder. Cevdet Paşa, eseri için; “Fasl-ı sadis işbu kitab-ı evvelin sülüsü miktarı olup, ulûm ve funûna dair olmasıyla tercüme hususunda kitabın en güç yeri ve kesiru'l-fevâid ve vefîru'l-avâid bir fasl-ı muteberi olan fasl-ı sâdis kaba-yı Türkî ile ınüzeyyen ve mültebis olmayıp, egerçi bu faslın dahi ilm-i fıkıh bahsine kadar meydanda bir kıta tercümesi mevcut olarak… ” ifadesini kullanmaktadır.

Mukaddime’nin altıncı babı; ifade edilmesinin zor ve faydasının çok olduğu bir bölümdür. Bu bölümde bol bol söz sanatı yapılmış, secili ifadelere sıklıkla yer verilmiş, gayet külfetli bir dil kullanılmıştır. Ayrıca mütercim metinden ayrılamayacak biçimde tercümeye ilave cümleler ve tefsiri bilgiler de koymuştur. Denebilir ki Cevdet Paşa, Mukaddime’nin tamamını tercüme etmiş ve tercümesini de bugün anlaşılan ve kullanılan bir ifade ile kaleme almış olsaydı, bu eseri yeniden Türkçeye tercüme etmek bir zaruret olmazdı (Uludağ 2007: 142).

Mukaddime ilk defa Şeyhülislam Pirîzâde Mehmet tarafından tercüme edilmiştir. Bu tercüme Mukaddime’nin ilk beş bölümünü içine alarak 1857 yılında basılmıştır. Eserin altıncı bölümü üç yıl sonra Ahmed Cevdet tarafından tamamlanmıştır.

Eser; İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklarında Bel_Osm_ K.05208, TB_0039, HB_0633, HNE_01459, AKT_0030/01, AUE_00015, Bel_Osm_O.00039-03, HCE_Osm_00564, YRY_Osm_00034, OE_TK_00043, MC_Osm_O.00581, demirbaş numaralarıyla, Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Koleksiyonu 0118195, 0164449, 0164450 demirbaş numaralarıyla kayıtlıdır.

Şairin biyografisi için bk. “Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevdet-pasa-ahmed-cevdet-pasa-lofcali