Ara Nesil olarak adlandırılan edebî devrin mensubu Vecihi’nin roman türündeki bir eseri. Kurgu evreni, devamı niteliğindeki Mesude ile beraber planlanmıştır. Dolayısıyla yazarın edebiyat âlemindeki kabulüne olanak sağlamış önceki romanlarından Mehçure ve zeyli Hikmet gibi nehir roman niteliğindedir. Ayrı başlıklarla yayımlanmış iki kitaplık serinin ilk cildi Müjgân, önce İkdam gazetesinde tefrika edilmiştir. Gazetenin 1 Eylül 1896 tarihli nüshasında ilk bölümü yayımlanmış tefrika, “Bunun tafsilatı atide Mesude’de görülebilir.” göndermesiyle 22 Kanunuevvel 1896 tarihli nüshada son bulmuştur. Akabinde aynı yıl, 714 sayfa olarak İkdam Matbaası tarafından kitaplaştırılmıştır.

Romantizmin etkisindeki yazar, vakayı esas itibarıyla sokaklarda dilenerek ölmek gibi bir cezaya maruz bırakılacak Müjgân ile onun kötülüğüne uğrayan kızı Mesude’nin hikâyeleri üzerine kurmuştur. Müjgân, bir “Mukaddime” ile başlar ve burada romanın asıl kahramanı Müjgân hakkında aktarılan kısa bilgiler, vakanın ne yolda gelişeceği yönünde okuyucuya ipuçları verir. Devamındaki bölümlerde, önce iyi ve kötü karakterleri tanıtan ve buluşturan, sonra ise heyecan ve gerilim yaratacak tarzda kurgulanmış olayları sahneleyen bir dramatik yapı gözlenir. Trajik bir sona göre kurgulanmış olayların ana ekseninde, Müjgân’ın zevk ve nefsine düşkün oluşunun kendisi ve ailesi odağında yol açtığı felaketler vardır. Ahlâk, aile, aldatma, maddiyat düşkünlüğü romanın içerdiği belli başlı izleklerdir. Özellikle iyi bir aile çevresinde yetişmiş ve iyi bir eğitim almış Müjgân’ın kötü kişiliğine sebep olarak mizacını gösteren temsiller, iyi bir ahlâk ve terbiye kazanımı için ailenin ve eğitimin her şartta tek başına yeterli olamayabileceği; mizacın da bu durumda belirleyici olduğu fikrini okura kabul ettirmek ister.

Olay örgüsü, mekân, zaman, kahramanlar gibi romanın aslî unsurları kurguda dengeli bir şekilde kullanılamamıştır. Vaka odaklı roman, okurun başta acıma olmak üzere nefret, öfke gibi duygularını harekete geçirmeyi hedeflemiştir. Olaylar, karşıtlıklar üzerinden geliştirilmiş ve metinde asıl gerilimi özellikle Müjgân’ın eşini aldatma sahneleri yüklenmiştir. Yazarın, metne cezp edicilik kazandırmak adına okurun duygularını yükseltecek bir olay yapılanmasını yeterli gören kolaycılığı, olay geçişlerindeki basitlik ve zayıflıklar, aşırı tesadüflere meyleden bağlamalar, kahramanları oluşturmadaki tek yönlülük ve yüzeysellik teknik ve estetik düzey açısından romanın başarısını azaltan yönüdür. Dil açısından ise metin, yazarın roman dili için Halit Ziya’nın söylediği “Eski resmi katiplerin ağdalı dilince yazdığı” (Uşaklıgil 1987: 536) tespitini doğrular tarzda şiirsel dilin imkânlarını genişçe kullanarak kurulmuş, süslü ve ağır bir anlatım göstermektedir.

Yazarın biyografisi için bk. "Vecihi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vecihi