MUHTELİF ŞİİRLER (MOLLANEPES)
şiirler
Mollanepes (d. 1225/1810 - ö. 1279/1862)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Türkmen klasik edebiyatında "Aşk mülkünün şahı" olarak anılan Mollanepes'e ait şiirler. Şiirlerinin büyük bir kısmını dörtlükler halinde yazan Mollanepes'in gazel, muhammes, müseddes, müsebba, müsemmen gibi nazım biçimlerinde de şiirleri bulunmaktadır. Muhteva yoğunluğu bakımından aşk ve sevgili konusunun ilk sırada gelir. Şaire ait yetmiş dört şiirin altmış ikisi aşk ve sevgili temalıdır. Mollanepes, ayrıca sevgilinin dış güzelliğini tasvir etmede klasik Türk edebiyatının mazmunlarından ustalıkla yararlanmıştır. Mollanepes, şiirlerinde sevgilinin güzelliğinden bahsederken onu, “Leyla, Şirin, Züleyha, Zühre” gibi klasik ve halk edebiyatımızda güzellikleriyle anılan isimlerle karşılaştırır. Sevgili gül yüzlüdür, servi boyludur, kalem kaşlıdır. İnci onun resmine baktığında uykusu kaçar uyuyamaz. Kaşları ok, kirpikleri kılıçtır. Bakışları ile âşıkların kalbini yaralar. Fıstık ağızlı ve tûti dillidir, kara zülüflüdür.  Şair, Beri Gel, Kakar, Sövdügim, Ovadan Gelin, İstep Ki Gözel Yarı gibi şiirlerinde Türkmen kızlarının güzelliğini işlemiştir.

Mollanepes’in eserleri arasında ahlaki içerikli şiirler de vardır. Bu şiirlerinde şair insanlara dürüstlüğü, mertliği, eşe dosta karşı iyi davranmanın önemini, yüce gönüllü, namuslu ve mert olmayı öğütlemiş, adaletsizliği, zulmü, vefasızlığı yermiştir. Mollanepes, Bedev isimli şiirinde Türkmen atını “aklı insan, nazlı kız bakışlı, ceylan gibi zıplayan, keklik gibi yol alan, yoldaşına heybet veren” gibi ifadelerle anlatmıştır. Dolayısıyla şair atın Türkmenler için ne kadar önemli olduğunu ve ona verdikleri değeri bu dizelerde dile getirmiştir.

Mollanepes'in şiirleri üzerine Sovyet devrinde birçok çalışma yapılmıştır. İlk olarak 1946'da (Gürgenli 1946) şairin şiirlerinden seçme eserlerin oluşturduğu çalışmadan sonra 1973'te (Kekilov vd. 1973) daha kapsamlı bir eser hazırlanmıştır. Mollanepes'in hayatı ve hakkında yapılan çalışmalardan bahsedilen bu eserde şairin 74 adet şiirine yer verilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. "Mollanepes". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mollanepes

Eserden Örnekler


OVADAN GELİN

Eyran, Turan, Arap, Acam dilinde

Görmedim senin dey ovadan gelin.

Cahan ragnasında, bagın gülünde

Bolmaz özün kimin gül beden, gelin.


Gözlesen, can alar gara gözlerin,

Ölini direlder şirin sözlerin,

Alma yanakların, güler yüzlerin,

Şirindir leblerin miveden, gelin!


Gara üzüm sen, şerbet bilen yutmaga,

Takat bermez, köñül üzüp gitmège,

Duzak gurup, aşıkları tutmaga,

Zülpün başdan-ayak tor èden gelin.


Bizi bilbil eylèp, özi gül eylèp,

Saçların boynuna selasıl eylèp,

Nèz odundan istihanım kül eylèp,

Söz balından bagrım suv eden gelin...


Kamatın tubudır, goynunda nardır,

Gerdenin dutardır, zülplerin tardır,

Cemalın görmège gözlerim zardır,

Görsem gül yüzüni, sabadan, gelin!


Nepes diyr, aşnalıgım yat olmaz,

Bir görmesem, hergiz köñlüm şat olmaz.

Yer yüzünde sen dey perizat olmaz,

Meger yere düşdün havadan, gelin!   (Kekilov vd. 1973: 70-71).

Kaynakça


Gürgenli, A. (1946). Mollanepes Lirika (Saylanan goşgular), Aşkabat: Ilım. 

Kekilov, A., N. Aşırov, B. Garrıyev (1973).  Molanepes Lirika, Aşkabat: Türkmenistan Neşriyat.

Atıf Bilgileri


sağlam, soner. "MUHTELİF ŞİİRLER (MOLLANEPES)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhtelif-siirler-mollanepes. [Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ZÖHRE TAHIR (MOLLANEPES) Mollanepes Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
2 DÎVÂN (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Feridun Tekin
Görüntüle
3 HEFT PEYKER TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
4 GÜLİSTÂN  TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
5 TERCÜME-İ TEZKİRE-İ MUKÎMHÂNÎ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
6 YÛSUF VE ZÜLEYHÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
7 ŞÂH U GEDÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
8 SA‘ÂDETÜ’L-İKBÂL (AVAZ OTAR) Avaz, Avaz Otar Dr. Duygu Koca
Görüntüle
9 DÎVÂN (EMÎN) Emîn, Molla Ali Binni Molla Emîn Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 DİVAN (EMÎR) Emîr, Ömer Han Prof. Dr. Mustafa Tanç
Görüntüle
11 KÜLLİYÂT-I GARÎBÎ (GARÎBÎ) Garîbî, Huşal Doç. Dr. Fatih Bakırcı
Görüntüle