MUHTASAR SARF-I (OSMÂNÎ MİHRAN APİKYAN/MİHRÎ)
dil bilgisi
Mihran Apikyan, Mihrî (d. 1855 - ö. 1938)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mihrî mahlaslı Ermeni müderris ve müellif Mihran Apikyan’ın rüşdiye ve idadiye öğrencilerinin o dönemde okutulan dillerdeki gramere hâkim olmasını sağlamak ve herhangi bir karışıklığa mahal vermeden gramer kurallarını öğretmek maksadıyla yazdığı dil bilgisi kitabı. Mihrî, eserini yazma amacını eserinin “İfâde-i Mahsûsa” bölümünde “Vatan evlatlarının Osmanlı dilini ve bunun lüzumlu olan 'Arabî ve Farsî'yi öğrenme sırasında durumun gerektirdiği şey ilimlerde derine varmak için Fransız dilinin dahi öğrenilmesi zorunlu olduğu ve hâlbuki adı geçmiş bu üç dil ile Fransız dilinin beyinde görünüşe göre gramerce tarifi ve bölümü aşırı bulunduğu sebeple bu farkla öğrencinin zihni tutulmuş ve karmakarışık olmamak üzere onların beynine koyan anlaşmazlık iki tarafın gramerine helal getirmeyecek şekilde gramer bölümleri göstermişizdir” sözleriyle açıklamıştır (Atılgan 2018: 33).

Yazar, eserini "Kitâb-ı Evvel- Sarf-ı Türkî", "Kitâb-ı Sâni- Sarf-ı Farsî" ve "Kitâb-ı Sâlis- Sarf-ı Arabî" olmak üzere üç bölüme ayırmıştır. Mihrî, eserindeki her bir başlık ve alt başlık sonunda örneklere ve öğrencilerin uygulama yapabilmesi için “Tatbîkât” başlığı altında uygulama bölümlerine yer vermiştir. Mutavvel Sarf-ı Osmânî'yi kaleme alırken sade bir üslup kullandığından bahseden Mihrî, eserini okuyucunun yüreğine sıkıntı vermeyecek şekilde bölümlere ve fasıllara ayırdığını belirtmiştir (Atılgan 2018: 37-38).

Eser üzerine Özlem Atılgan tarafından yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Atılgan: 2018).

Eserden Örnekler


Tatbîkât

Şâkirdân-ı âti’z-zikr kelimâtın ahvâl-i ismini icrâ etmeli.

Kedi, kuyu, ada, baba, çay, ordu, alay, çalgı, uyku, ‘alev, ana, tilki, köy, yumurta, şâh, hidîv. (Atılgan 2018: 76).

Tatbîkât

Usûl-i Türkîde olan zîrdeki terkîblerin usûl-i Arabiyeye ifrâğ edilmesi.

Arz ve semâ hâlıkı. Allah’ın Resûlü. Sultanların sultanı. Şeref sâhibi (zî). Hâcib’in babası (ebû) Harâret mîzânı. Şu‘arânın rü’yası. Cehil babası. Dînin şerefi. Adamın evlâdları (beni). Allah’ın kelâmı. Şân sâhibi. Mü’minlerin emîri. İrfân sahibleri (ulâ). (Atılgan 2018: 90).

Kaynakça


Atılgan, Özlem (2018). Mutavvel Sarf-ı Osmânî İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Özder, deva. "MUHTASAR SARF-I (OSMÂNÎ MİHRAN APİKYAN/MİHRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhtasar-sarf-i-osmani-mihran-apikyan-mihri. [Erişim Tarihi: 22 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KİTÂBÜ'T-TUHFETİ'L-BEHİYYE FÎ LİSÂNİ'L-İNGİLİZÎ VE'L-FRANSEVÎ VE'L-ARABÎ VE'T-TÜRKÎ (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
2 CÜLÛSNÂME-İ SULTAN ABDULHAMİD HÂN-I SÂNÎ (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Doç. Dr. Mustafa Uğurlu ARSLAN
Görüntüle
3 TERCÜME-İ ARÛSNÂME-İ MÎRZÂ MEHDÎ HÂN (MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
4 FENN-İ BEDÎ' / EL-ESERÜ'L-CELÎL FÎ MEDHİ ALÂ İSMÂ'İL Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
5 HAC YOLUNDA (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
6 DİVANÇE (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Doç. Dr. Gülçiçek Akçay
Görüntüle
7 ET-TUHFETÜ'L-ABBÂSİYE Lİ'L-MEDRESETİ'L-İLLİYYETİ'T-TEVFÎKİYYE (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
8 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
10 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
13 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
14 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
15 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle