MUHARRERÂT-I HUSÛSİYYE-İ ÂKİF PAŞA (ÂKİF PAŞA)
mektuplar
Âkif Paşa (d. 1202/1787 - ö. 1261/1845)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Âkif Paşa'nın mektuplarından meydana gelen eser. Âkif Paşa’nın vefatının ardından torunu Âkif Bey tarafından 1874 yılında İstanbul'da Eser-i Âkif Paşa ismiyle neşredilmiştir. Eser daha sonra Ebüzziyâ Tevfîk tarafından 1885'te Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa adıyla yediden yayınlanmıştır. Âkif Paşa’nın hususi mektuplarından oluşan eser, Paşa’nın geçirdiği buhranları, ruh hâllerini, çevresi ile ilişkisini, sosyal yaşantıdan politikaya kadar birçok farklı mesele üzerine düşüncelerini muhteva etmesi bakımından kıymetlidir. “Devrinde kindar, kavgacı, huysuz, bedbin ve ikbalperest olarak tanınan Âkif Paşa,” mektuplarında da bu ruh hâlini yansıtmış, sık sık yalnızlığından söz etmiştir.

M. Yasin Taşkesenlioğlu'nun tespitine göre Akif Paşa’nın sürgünde iken yazdığı mektupların tarih sırası şöyledir. "Halîlesine, gurre Rebiülahir 1258", "Kezâlik (oğluna), 2 Cemazayilevvel 1258", "Mahdûmuna (oğluna), 7 Cemaziyelevvel 1258", "Mahdûmuna, 22 Cemaziyelahir 1258", "Mahdûmuna, Şaban 1258", "Mahdûmuna, Şaban 1258", "Bursa’dan ıtlâkını müsterhim mektûbdur, 9 Ramazan 1258", "Kezâ, 9 Ramazan 1258", "Haremî Lisânından Vâlide-i Sultân Abdülmecid Han’a (tarihsiz)", "Mahdûmuna (tarihsiz)".

Âkif Paşa'nın mektupları ölümünden sonra torunu Âkif Bey tarafından İstanbul'da 1874 yılında Eser-i Âkif Paşa ve daha sonra Ebüzziyâ Tevfîk tarafından 1885'te Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa adıyla neşredilmiştir. Âkif Paşa'nın gerek şiiri gerek devlet adamlığı ile ilgili birçok yönü ilk kez 1874 yılında yayınlanan bu mektuplarda açıkça görülür.

Yazarın biyografisi için bk. "Âkif Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akif-pasa 

Eserden Örnekler


"[…] şimdiye dek cümle hakkında bilâ-sebeb vukuʻa gelen iğbirardan (gücendirmeden) kalben rücûʻ olunmadıkça tahlîsimiz (kurtulmam) müşkilce olacağı baʻzı evliyâ-i kirâm lisânından işidilmiş olduğundan bahisle baʻdezîn herkese muʻâmele-i latife icrâsına azm ve niyet olundukda cenâb-ı Hakk karîben esbâbını halk edeceği beyân olunmuş. İğbirâr fıkrası mâkabline (öncesine) masrûf (sarfedilmiş) ise yani mansıbda (görevde) bulunduğumuz zamanda demek ise ibtidâ (ilkin) cümleye bilâ-sebeb (sebepsizce) iğbirâr izharına (gücendirmeye) bir me’mûriyet müsaid ve mütehammil olmadığı der-kâr ve tard-ı defʻimizden (sürülmemden) sonra ise iğbirara hiç mecâl olmadığı bedîdâr (açık) olduğundan cümleye bed muâmeleyi iʻtirâf doğrusu ısbâtı gibi güç şey ise de iyiliğimizi görenler olduysa da beraber olarak kâffe-i vazʻ-ı şerîfin aleyhimizde ittifâk ve ictimâʻ etmelerinden cümleyi tenfîr ve dilgîr etmiş olduğumuz ayân ve hazret-i Hakk hekîm ve âdildir. Bir kuluna nehy cür’etimiz müddet-i mahkûmemiz münkazîyye olmuş (sona ermiş) iken yine sürünmekde olduğumuza nazaran indallah dahî terbiyeye istihkâkımız nemâyân olmağla nezd-i Hâlık ve mahlûkda her türlü seyyiât (kötülük) ve hatayiâtımızı çaresiz ikrâr ve iʻtirâf ederim. Kaldı ki bir âdem cümlenin keyfince olabildiğini şimdiye dek görmedikse de rabb’ül Âlemin hârik-ʻade-i hilkate dâhi kâdir olmağla bu hakîr ü kesîr’ül-taksîrin cinâyât-ı sâbıkamı afv ve ihsân buyurub bundan böyle dahî ömrüm var ise tehzîbi ahlâk ile herkesin hoşnûdluğunu istihsâle muvaffak es’ilesini (sorularını) şeb ü rûz (gece ve gündüz) tazarruʻ ve niyâz etmek üzerime vâcibdir." (Âkif Paşa 1885: 9-10).

Kaynakça


Abdulhalim Memduh (1890). Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye. İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.

Âkif Paşa (1846). Eş'âr-ı El-Hâc Âkif Efendi. İstanbul: Tophâne-i Âmire.

Âkif Paşa (1885). Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa. İstanbul: Matbaa-yı Ebüzziya.

Âkif Paşa (1843). Münşeât-ı El-Hac Âkif Efendi. İstanbul: Tophâne-i Âmire.

Âkif Paşa (1889). Tabsıra. İstanbul: Matbaâ-yı Ebüzziya.

Akyüz, Kenan (1982). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. Ankara: İnkılap Kitabevi.

Kabaklı, Ahmet (1978). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Türk Edebiyatı Yay.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.

Tanpınar, Ahmet Hamdi (1982). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.

Tanpınar, Ahmet Hamdi (1989). "Âkif Paşa". İslâm Ansiklopedisi. C.I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 242-246.

Taşkesenlioğlu, M. Y (2019). "Akif Paşa’nın Sürgün Mektupları". Mavi Atlas 7: 338-346.

Uçman, Abdullah. (2022). "Âkif Paşa", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/akif-pasa  [Erişim tarihi: 02.08.2022].

Atıf Bilgileri


Ezik, Abdullah. "MUHARRERÂT-I HUSÛSİYYE-İ ÂKİF PAŞA (ÂKİF PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/muharrerat-i-hususiyye-i-akif-pasa-akif-pasa-tees-1981. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DURÛB-I EMSÂL-İ OSMÂNİYYE (EBUZZİYÂ TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Doç. Dr. Tuğçe Erdal
Görüntüle
2 ECEL-İ KAZÂ (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Öğretmen HAYRUNNİSA GÜRBÜZ
Görüntüle
3 HABÎBE YÂHUT SEMÂHÂT-I AŞK (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziyâ Tevfik Öğretmen HAYRUNNİSA GÜRBÜZ
Görüntüle
4 İMSÂKİYYE-İ NEVÎN (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran
Görüntüle
5 MUHÂTABA (MEHMED NÂZIM) Mehmed Nâzım Diğer ALİ ERBAY
Görüntüle
6 LUGAT-I EBÜZZİYÂ (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Öğr. Üyesi Feyzi Çimen
Görüntüle
7 MÜNTAHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Ayşegül Ergişi
Görüntüle
8 NÜMÛNE-İ EDEBİYYÂT-I OSMÂNİYYE (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
9 SURÛRÎ-İ MÜVERRİH (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Ayşegül Ergişi
Görüntüle
10 TAZARRU'ÂT-I SİNÂN PAŞA (EBÜZZİYÂ TEVFÎK) Ebüzziyâ Tevfîk, Mehmed Doç. Dr. Muhittin Turan
Görüntüle
11 ÜÇ YÜZLÜ BİR KARI (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Ayşegül Ergişi
Görüntüle
12 NAMIK KEMAL (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Öğr. Üyesi YASİN YAVUZ
Görüntüle
13 MAKAME-İ TEVKİFİYE (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik Dr. Ayşegül Ergişi
Görüntüle
14 EZOP (EBÜZZİYA TEVFİK) Ebüzziya Tevfik (1849-1913) Prof. Dr. Süheyla Yüksel
Görüntüle
15 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
17 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
18 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
19 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
21 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
22 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
23 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle