- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âkif Paşa - Madde Yazarı: Öğr. Gör. Abdullah Ezik
- Eser Yazılış Tarihi:1301
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:03/08/2022
MUHARRERÂT-I HUSÛSİYYE-İ ÂKİF PAŞA (ÂKİF PAŞA)
mektuplarÂkif Paşa (d. 1202/1787 - ö. 1261/1845)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Âkif Paşa'nın mektuplarından meydana gelen eser. Âkif Paşa’nın vefatının ardından torunu Âkif Bey tarafından 1874 yılında İstanbul'da Eser-i Âkif Paşa ismiyle neşredilmiştir. Eser daha sonra Ebüzziyâ Tevfîk tarafından 1885'te Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa adıyla yediden yayınlanmıştır. Âkif Paşa’nın hususi mektuplarından oluşan eser, Paşa’nın geçirdiği buhranları, ruh hâllerini, çevresi ile ilişkisini, sosyal yaşantıdan politikaya kadar birçok farklı mesele üzerine düşüncelerini muhteva etmesi bakımından kıymetlidir. “Devrinde kindar, kavgacı, huysuz, bedbin ve ikbalperest olarak tanınan Âkif Paşa,” mektuplarında da bu ruh hâlini yansıtmış, sık sık yalnızlığından söz etmiştir.
M. Yasin Taşkesenlioğlu'nun tespitine göre Akif Paşa’nın sürgünde iken yazdığı mektupların tarih sırası şöyledir. "Halîlesine, gurre Rebiülahir 1258", "Kezâlik (oğluna), 2 Cemazayilevvel 1258", "Mahdûmuna (oğluna), 7 Cemaziyelevvel 1258", "Mahdûmuna, 22 Cemaziyelahir 1258", "Mahdûmuna, Şaban 1258", "Mahdûmuna, Şaban 1258", "Bursa’dan ıtlâkını müsterhim mektûbdur, 9 Ramazan 1258", "Kezâ, 9 Ramazan 1258", "Haremî Lisânından Vâlide-i Sultân Abdülmecid Han’a (tarihsiz)", "Mahdûmuna (tarihsiz)".
Âkif Paşa'nın mektupları ölümünden sonra torunu Âkif Bey tarafından İstanbul'da 1874 yılında Eser-i Âkif Paşa ve daha sonra Ebüzziyâ Tevfîk tarafından 1885'te Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa adıyla neşredilmiştir. Âkif Paşa'nın gerek şiiri gerek devlet adamlığı ile ilgili birçok yönü ilk kez 1874 yılında yayınlanan bu mektuplarda açıkça görülür.
Yazarın biyografisi için bk. "Âkif Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akif-pasa
Eserden Örnekler
"[…] şimdiye dek cümle hakkında bilâ-sebeb vukuʻa gelen iğbirardan (gücendirmeden) kalben rücûʻ olunmadıkça tahlîsimiz (kurtulmam) müşkilce olacağı baʻzı evliyâ-i kirâm lisânından işidilmiş olduğundan bahisle baʻdezîn herkese muʻâmele-i latife icrâsına azm ve niyet olundukda cenâb-ı Hakk karîben esbâbını halk edeceği beyân olunmuş. İğbirâr fıkrası mâkabline (öncesine) masrûf (sarfedilmiş) ise yani mansıbda (görevde) bulunduğumuz zamanda demek ise ibtidâ (ilkin) cümleye bilâ-sebeb (sebepsizce) iğbirâr izharına (gücendirmeye) bir me’mûriyet müsaid ve mütehammil olmadığı der-kâr ve tard-ı defʻimizden (sürülmemden) sonra ise iğbirara hiç mecâl olmadığı bedîdâr (açık) olduğundan cümleye bed muâmeleyi iʻtirâf doğrusu ısbâtı gibi güç şey ise de iyiliğimizi görenler olduysa da beraber olarak kâffe-i vazʻ-ı şerîfin aleyhimizde ittifâk ve ictimâʻ etmelerinden cümleyi tenfîr ve dilgîr etmiş olduğumuz ayân ve hazret-i Hakk hekîm ve âdildir. Bir kuluna nehy cür’etimiz müddet-i mahkûmemiz münkazîyye olmuş (sona ermiş) iken yine sürünmekde olduğumuza nazaran indallah dahî terbiyeye istihkâkımız nemâyân olmağla nezd-i Hâlık ve mahlûkda her türlü seyyiât (kötülük) ve hatayiâtımızı çaresiz ikrâr ve iʻtirâf ederim. Kaldı ki bir âdem cümlenin keyfince olabildiğini şimdiye dek görmedikse de rabb’ül Âlemin hârik-ʻade-i hilkate dâhi kâdir olmağla bu hakîr ü kesîr’ül-taksîrin cinâyât-ı sâbıkamı afv ve ihsân buyurub bundan böyle dahî ömrüm var ise tehzîbi ahlâk ile herkesin hoşnûdluğunu istihsâle muvaffak es’ilesini (sorularını) şeb ü rûz (gece ve gündüz) tazarruʻ ve niyâz etmek üzerime vâcibdir." (Âkif Paşa 1885: 9-10).
Kaynakça
Abdulhalim Memduh (1890). Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye. İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
Âkif Paşa (1846). Eş'âr-ı El-Hâc Âkif Efendi. İstanbul: Tophâne-i Âmire.
Âkif Paşa (1885). Muherrerât-ı Hususiye-i Âkif Paşa. İstanbul: Matbaa-yı Ebüzziya.
Âkif Paşa (1843). Münşeât-ı El-Hac Âkif Efendi. İstanbul: Tophâne-i Âmire.
Âkif Paşa (1889). Tabsıra. İstanbul: Matbaâ-yı Ebüzziya.
Akyüz, Kenan (1982). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. Ankara: İnkılap Kitabevi.
Kabaklı, Ahmet (1978). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Türk Edebiyatı Yay.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1982). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1989). "Âkif Paşa". İslâm Ansiklopedisi. C.I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 242-246.
Taşkesenlioğlu, M. Y (2019). "Akif Paşa’nın Sürgün Mektupları". Mavi Atlas 7: 338-346.
Uçman, Abdullah. (2022). "Âkif Paşa", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/akif-pasa [Erişim tarihi: 02.08.2022].
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DURÛB-I EMSÂL-İ OSMÂNİYYE (EBUZZİYÂ TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Doç. Dr. Tuğçe Erdal |
Görüntüle | ||
2 | ECEL-İ KAZÂ (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Öğretmen HAYRUNNİSA GÜRBÜZ |
Görüntüle | ||
3 | HABÎBE YÂHUT SEMÂHÂT-I AŞK (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziyâ Tevfik | Öğretmen HAYRUNNİSA GÜRBÜZ |
Görüntüle | ||
4 | İMSÂKİYYE-İ NEVÎN (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran |
Görüntüle | ||
5 | MUHÂTABA (MEHMED NÂZIM) | Mehmed Nâzım | Diğer ALİ ERBAY |
Görüntüle | ||
6 | LUGAT-I EBÜZZİYÂ (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Öğr. Üyesi Feyzi Çimen |
Görüntüle | ||
7 | MÜNTAHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
8 | NÜMÛNE-İ EDEBİYYÂT-I OSMÂNİYYE (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
9 | SURÛRÎ-İ MÜVERRİH (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
10 | TAZARRU'ÂT-I SİNÂN PAŞA (EBÜZZİYÂ TEVFÎK) | Ebüzziyâ Tevfîk, Mehmed | Doç. Dr. Muhittin Turan |
Görüntüle | ||
11 | ÜÇ YÜZLÜ BİR KARI (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
12 | NAMIK KEMAL (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Öğr. Üyesi YASİN YAVUZ |
Görüntüle | ||
13 | MAKAME-İ TEVKİFİYE (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
14 | EZOP (EBÜZZİYA TEVFİK) | Ebüzziya Tevfik (1849-1913) | Prof. Dr. Süheyla Yüksel |
Görüntüle | ||
15 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
16 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
17 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
18 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
19 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
21 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
22 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
23 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |