MÜBÂREK-NÂME (ESRÂR DEDE)
sema ayinine dair eser
Esrâr Dede, Mehmed (d. 1162?/1748 - ö. 1211/1796)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Esrâr Dede'nin (ö. 1211/1796), Mevlevî ayinlerinde icra edilen semâın mahiyetini anlatmak üzere kaleme aldığı manzum eser. 145 beyitlik kısa bir mesnevi olan Mübârek-nâme, aruzun "fâ‘ilâtün fa‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbıyla yazılmıştır.

Eserin giriş kısmında, Mevlânâ hakkında mübâlağalı ifadelere ve övgülere yer verilmiştir. Örneğin şair bir beyitte Mevlânâ’nın sahip olduğu feyzin nurunu, kâinatın zuhuruna vesile olarak gördüğünü ifade eder. Daha sonra semâ edebî bir dille tasvir edilir. Şaire göre semâ meclisi, matemi-sevinci, soğuğu-sıcağı bir arada bulunduran; dervişleri aşk şarabının deryasına gark eden bir meclistir.

Mübârek-nâme teknik olarak klasik mesnevi geleneğinin özelliklerini göstermekle birlikte, ihtiva ettiği konular ve bu konuların ifade edilme usulü açısından dikkat çekici hususiyetlere sahiptir. Aşk, sema, Mevlânâ ve Mevlevîlik konusunda söylenen sözler manidardır. Eserde, Esrâr’ın samimi ve etkileyici bir üslupla içinden gelen Mevlânâ sevgisini ifade ettiği görülmektedir.

Eserin iki adet yazma nüshası bulunmaktadır: Süleymâniye Kütüphanesi, Hâlet Ef., No: 694 (vr 115a-119a), Hacı Mahmut Efendi, No: 3741 ( vr 141b-146b). Mübârek-nâme'nin tenkitli metni, Hikmet Atik tarafından bir incelemeyle birlikte yayımlanmıştır (2003: 373-398).

Şairin biyografisi için bk. “Esrâr Dede, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esrar-dede-mehmed

Eserden Örnekler


Bâreka’llâh ey ulûm-ı vahdet-i Monlâ-yı aşk

Hazret-i Hünkâr-ı Ekber memleket-ârâ-yı aşk


Menşe-i ser-çeşme-i nûr-i hakîkatdir özün

Câmi-i esrâr-ı erkân-ı tarîkatdir sözün


Nûr-ı feyzinden zuhûr itmiş bu cümle kâ'inât

Zâtını göstermede halka merâyâ-yı sıfât


Şemssin mahlûk şem'-i hüsnünün pervânesi

Rişte-i envârının cân baglu bir dîvânesi


Kıble-i ehl-i nazar oldı anınçün hazretin

Kim bilür herkes alâ kadr-i nazar mâhiyyetin


Hep avâlimden idüp cevlân geldin âdeme

Künbed-i tâk-ı anâsırda idersin zemzeme


Nagmelerle eyledin her dürlü tahmîd ü senâ

Gâh tenzîh gâh teşbîh gâh illâ gâh lâ


Adını gerçi Celâlü’l-Hakk-ı Rûmî söyledin

Lîk gâh Âdem gehî Hâtem gehi Haydar didin  (Atik 2003: 377-378).

Kaynakça


Atik, Hikmet (2003). "Esrâr Dede’nin Mübârek-nâme Adlı Mesnevîsi". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIV (1): 373-398.

Horata, Osman (1998). Esrar Dede, Hayatı, Eserleri, Şiir Dünyası ve Dîvânı. Ankara: KB Yay.

Atıf Bilgileri


ATİK, HİKMET. "MÜBÂREK-NÂME (ESRÂR DEDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mubarek-name-esrar-dede. [Erişim Tarihi: 13 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ESRÂR DEDE) Esrâr Dede, Mehmed Prof. Dr. Osman HORATA
Görüntüle
2 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ-YI MEVLEVİYYE Esrâr Dede, Mehmed Prof. Dr. İlhan Genç
Görüntüle
3 FÜTÜVVET-NÂME-İ ESRÂR Esrâr Dede, Mehmed Doç. Dr. Erdoğan ULUDAĞ
Görüntüle
4 LÜGAT-i TALYÂN Esrâr Dede, Mehmed Prof. Dr. Osman HORATA
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle