- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde - Madde Yazarı: Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
- Eser Yazılış Tarihi:1305/1885
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Belâgat Kitabı
- Yayın Tarihi:12/04/2022
MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ)
belâgat kitabıAbdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde (d. 1257/1841 - ö. 1322/1904)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdurrahman Süreyyâ tarafından yazılan belâgatin beyân, me’ânî ve bedî’ bahislerini ele alan eser. Mîzânü'l-Belâga, Abdurrahman Süreyyâ’nın Mekteb-i Hukuk’ta verdiği Edebiyât-ı Osmâniye derslerinin kitaplaştırılmış hâlidir.
Eser bir dibace, bir mukaddime ve otuz dokuz dersten oluşmaktadır. Müellif, dibâcede eserini Türk dilinin kurallarını belirlemek amacıyla yazdığını belirttikten sonra mukaddimede her dilin ayrı bir belâgatı olduğunu ve bu eserde yalnızca Türkçe belâgatı işleyeceğini vurgulamıştır. Ayrıca dibace bölümünde bu eserin ikinci kısmının cedel, hitâbet, şiir, safsata, müşâgabe gibi konulardan oluşan Mîzânü’l-Hitâbe isimli bir risalenin oluşturacağını kaydetmiştir ancak ismi geçen bu risale neşredilmemiştir. Devamında otuz dokuz dersin ilk üç dersi kelimede, kelamda ve mütekkellimde fesahate ayrılmıştır. Ardından yine üç başlık altında belâgat ele alınmaktadır. Dördüncü ve yirmi sekizinci dersler me’ânî; yirmi dokuzuncu ve otuz altıncı dersler beyân ve otuz yedinci ve otuz dokuzuncu dersler ise bedî’ye ayrılmıştır. Konular ele alınırken teorik bilgilerin yanı sıra edebî metinlerden çok sayıda örnekler verilmiştir. Özellikle manzum örneklerde Nedim, Nef’î ve Nâbî’nin şiirlerinden alıntılar yapılmıştır.
Eser klasik belâgatın çerçevesini korumakla birlikte konuları ele alış tarzı bakımından yenidir (Saraç 2004: 338). Mîzânü'l-Belâga, 1305/1885’te İstanbul’da basılmıştır ve 405 sayfadır. Eserin metni ve incelemesine dair bir doktora tezi yapılmıştır (Baranoğlu 1999).
Yazarın biyografisi için bk. “Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahman-sureyya-mirduhizade
Eserden Örnekler
Bir
lisânın intizâmı dahi mazbûtiyyetine vâbestedir. Mazbûtiyyet şerefinden mahrûm
olan şeref-i intizâmdan dahi mahrûmdur. Fi’l-hakîka hasbe’l-kâ’ide bir lisânın
hükmü, meziyyeti bilinmedikçe medâr-ı hüküm yalnız sünûhât-ı fikriyyeden ibâret
kalır. Binâberîn herkes kendi sânihası üzerine ibtinâ-yı hükmederek
ekseriyyetle tehâlüf-ârânın husûlü tabî’îdir. Bundan başka zâbıta altına
alınmayan bir lisân ne kadar latîf olsa ecânibe pek vahşî görünerek ta’mîmi
derece-yi istihâleye varıyor. İşte bu dakâyık-ı mühimmeye mebnî lisân-ı Osmânînin
hüküm ve meziyyetini alâ-kadri’l-istitâ’a tebyîn maksadıyla Mîzânü’l-Belâga’nın
te’lîf ve tedrîsine başlayıp bihamdi’llâhi te’âlâ mazhar-ı muvaffakiyyet oldum.
Lisân-ı Osmânînin ecânibe ta’mîmi dahi maksad-ı âcizânemin cümle-yi mütemminâtından
oldugu cihetle dört beş yaşındaki çocukların takdîr edebilecekleri nikât ve
dakâyıkı ifâdeden dahi çekinmedim. Bununla berâber Mîzânü’l-Belâga’nın kısm-ı
sânîsini teşkîl eden Mîzânü’l-Hitâbe risâlesi dahi an-karîb nazargâh-ı umûmîye
vaz’ olunacakdır (Baranoğlu 1999: 3)
Kaynakça
Baranoğlu,
Şahin (1999). Abdurrahman Süreyyâ, Mizânü’l-Belâga (Metin-Dizin).
Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Saraç, M.A. Yekta
(2004). “Osmanlı Döneminde Belâgat Çalışmaları”. Journal of Turkish Studies,
Harvard University, 27: 311-344.
Yetiş,
Kazım (1996). Talîm-i Edebiyat’ın Retorik ve Edebiyat Sâhasında Getirdiği
Yenilikler. Ankara: AKM Yay.
Yetiş,
Kâzım (2006). Belâgattan Retoriğe. İstanbul: Kitabevi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TA'LÎKÂT-I BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (ABDURRAHMÂN SÜREYYÂ) | Abdurrahmân Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
2 | SEFÎNE-İ BELÂGAT (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahmân Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
3 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
4 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
5 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
6 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
7 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
8 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
9 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
10 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
11 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle | ||
12 | KAYIKLA BİR CEVELÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |