MİZÂNÜ'L-AHLÂK (SUBHÎ-İ BURÛSEVÎ)
ahlâk kitabı
Subhî-i Burûsevî (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bursalı Subhî'nin ahlâk temalı mensur eseri. Eserin şu ana kadar iki yazma nüshası tespit edilebilmiştir. Bunlardan biri Mısır Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar bölümünde Mecâmi Türkî Talat 34 katalog kayıtlı nüshadır. Diğeri de Kütahya Vahidpaşa İl Halk Kütüphanesinde 43 Va 2316 katalog kaydı ile bulunan son kısmı eksik, 18 varaklık bir nüshadır.

Kütahya nüshasının ön kapağında Hâtem-i Taî yazısı bulunmakta, zahriye bölümünde ise eserin adının Mizânü’l-Ahlâk olduğu kaydedilmektedir. Nüshanın serlevhasının üstünde de Risâlet-i Hikâyet-i Hâtem-i Taî ifadesi kaydedilmiştir. Eserin Türkçe olmakla birlikte, besmele bölümünden sonra Farsça yazılmış hamdele ve salvele kısımları yer almaktadır. Akabinde müellif kendisini “Abdullâh ibni Mustâfâ eş-şehîr be-Subhî” olarak tanıtmış ve Mesnevî-i Şerîf nakli hizmetinde bulunduğunu kaydetmiştir. 

Müellif, eserin sebeb-i telif bölümünde kitaplarda gizli kalmış halleri toplu olarak açıklayıp Mizânü’l-Ahlâk isminde bir kitabı şevk içinde ve belagate uygun bir şekilde ortaya koyduğunu dile getirmiştir. Eserde çeşitli ahlak konuları İbni Arabî, Mevlânâ gibi âlimlerin şiirlerinden örneklerle açıklanmaktadır. İncelenen nüshanın son iki varağında Hatem-i Taî kıssası anlatılmakta ve kıssa bitmeden nüsha sonlanmaktadır. Eserin başındaki karışıklığın sebebinin bu durum olması muhtemeldir.

Eser ile ilgili bugüne kadar bilimsel bir çalışma yapılmamıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Subhî-i Burûsevî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/subhii-burusevi 

Eserden Örnekler


Pes bu makule kimesneye mukârenet-i sulehâ ve meşâyih lâzımdur. Bir fehvâ-yı hum kavmu lâ yeşkayi behum celîsuhum sulehâ ve meşâyih ile celîs ü enîs ola inşâ’allâhu te‘âlâ rûhullâh’dan me’yûs olmazlar iksir-i sınâ‘î nuhâs-i ahmere tokınsa ahsenu min ez-zeheb el-ma‘ denî diyü nas itmişlerdür iksir-i tevhîd iksir-i sınâ‘îden fi‘l ü te’sîrde kem midür hemân her ne hâlde ise tebdil-i ahlâk yolına girmek gerekdür a‘zâr bâride nefs-i şûmun ihmâl ü kesilendendür nitekim Hazret-i Mevlânâ kuddise sırrahu Mesnevî-i Ma‘nevîsinde buyurur:

Leng ü lûk u hufte şekl u bî-edeb

Sûy-i û mî gîj u û-râ mî taleb (Subhî-i Burûsevî : 4a).

Kaynakça


Cumbur, Müjgan (2007). "Subhî". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 637.

Koyuncu, Fatih (2014). "Bursalı Subhî Mehmed ve Manzum Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 31: 175-193.

Sağlam, Ayşe (2017). "Subhî-i Burusevî ve Pergâru Kalem Mesnevîsi". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Dergisi 82: 171-193.

Subhî-i Burûsevî. Mizânü’l-Ahlâk. Kütühya Vahidpaşa İl Halk Kütüphanesi. 43 Va 2316. 1a-17b.

Atıf Bilgileri


Töre, Emre. "MİZÂNÜ'L-AHLÂK (SUBHÎ-İ BURÛSEVÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mizanu-l-ahlak-subhi-i-burusevi. [Erişim Tarihi: 22 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 RİSÂLE-İ PERGÂR U KALEM (SUBHÎ-İ BURÛSEVÎ) Subhî-i Burûsevî Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
2 NAKDÜ'S-SÜLÛK FÎ TARÎKI'L-MESLÛK (SUBHÎ-İ BURÛSEVÎ) Subhî-i Burûsevî Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
3 ESMÂÜ’L-HÜSNÂ ŞERHİ (SUBHÎ-İ BURÛSEVÎ) Bursalı Subhi Mehmed Doç. Dr. Fatih Koyuncu
Görüntüle
4 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
7 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
8 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle