MİYÂHİYYE (HASÎB)
Bursa’nın sularından bahseden manzume
Hasîb, Mü'minzâde Ahmed Efendi (d. ?/? - ö. 1166/1752-53)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyıl şair ve tarihçilerinden Ahmed Hasîb Efendi’nin (d. ?/? - ö. 1166/1752-53) Bursa’da çıkan suların fayda ve hususiyetlerinden bahsettiği manzum eseri. Fındıklılı İsmet Efendi (ö. 1904), Miyâhiyye’nin o dönemde Bursa’da ikamet eden Kaplan Giray’a ithaf edildiğini belirtir (1989: 227). Miyâhiyye, kaside nazım şekliyle yazılmış olup 38 beyitten oluşmaktadır. Daha sonraki asırlarda Babaefendizâde Şeyh Saîd (ö. 1288/1871) tarafından manzumeye aynı vezinde 6 beyit daha ilave edilmiş ve beyit sayısı 44’e ulaşmıştır (Eroğlu 2008: 434). Bursalı şairlerin eserlerinden örneklerin yer aldığı Güldeste-i Şuʽarâ içerisinde Miyâhiyye’nin bu ekli hâli yer almaktadır (Güldeste-i Şuʽarâ 1287: 17-19.) Eserin telif tarihi net değildir. Fakat Kırım hanları hanedanından olan Kaplan Giray’ın önce Gelibolu’ya sürüldüğü ve ardından Bursa’daki çiftliğinde 1730’a kadar kaldığı bilindiğinden Miyâhiyye’nin bu tarihten önce kaleme alındığı söylenebilir (Ahmed Hasîb 2021: 1/39). Miyâhiyye’de genel olarak Bursa’da çıkan suların tat, soğukluk, şifa ve halk tarafından tercihi bakımından isimleriyle birlikte hususiyetleri sıralanmakta ve bunun yanında bazı suların zararları da zikredilmektedir.

Hasîb, manzumesinde sulara dair kendi değerlendirmelerini de yazmaktan geri kalmamıştır. Örneğin Sütlüce Suyu için “Katı şîrîn gelür Südlice’nin âbı bana” diyerek bu su kaynağının tatlılığına gönderme yapmış; Yaycılar Suyu içinse “Katı saht u girândır ammâ” diyerek söz konusu suyun ağırlığına işaret etmiştir. Ahmed Hasîb Efendi Miyâhiyye’nin sonlarına doğru eserini takdim ettiği Kaplan Giray’ın da adını zikrederek “Nûş iden âb-ı Alîşîr’i olur şîr gibi / Anı Kaplan Giray Hân beğenmiş zîrâ” beytiyle Kaplan Giray’ın Alişîr Suyu’nu tercih ettiğini belirtmiştir (Güldeste-i Şuʽarâ 1287: 17-19).

Osmanlı zamanında Güldeste-i Şuʽarâ adlı antoloji içerisinde basılan Miyâhiyye üzerine bir makale yazılmış (Eroğlu 2008) ve Kâmil Kepecioğlu’nun Bursa Kütüğü adlı külliyatı günümüz harflerine aktarılırken içerisinde bu manzumeye de yer verilmiştir (Kepecioğlu 2009).

Şairin biyografisi için bk. "Hasîb, Mü’minzâde Ahmed Hasîb". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasib-muminzade-ahmed-efendi

Eserden Örnekler


Hoş gelür pîrlere içmeğe bu âb-ı Asâ

Anı izhâr-ı kerâmetle akıtmış Mevlâ


Hâzım u muʽtedil ü müdrir olan Yeğni sudur

Zevk-bahş olur ağır kahve yerine hakkâ


Kandırır âb-ı Kızık Çeşmesi atşânları hep

Mütelezziz olur elbette ider kesb-i safâ


Teşnegâna hele Kâtib suyı rûh-efzâdır

Hoş-güvâr oldığına safveti şâhiddir ana

Fazlı Paşa suyını cümleye tafdîl iderim

Sûy-i Sultân Emîr oldı o âba mecrâ


Nemekîn suların aʽlâsı Kavaklı suyıdır

Anı Balıklı’ya takdîm ider ehl-i hevâ


Zeynîler suyın içüp kalbini tezyîn eyle

Atşâdan eyleme tekdîr derûnun katʽâ


Menfeʽatli suların biri Hakîmşâh suyıdır

N’ola şerbet yerine içseler anı merzâ


Delice suyın içüp cûş u hurûş eyleyelim

Mey-i gül-fâm kadar lutfını görmiş ukalâ (Güldeste-i Şuʽarâ 1287: 17-18).

Kaynakça


Ahmed Hasîb Efendi (2021). Silkü’l-Le’âl-i Âl-i Osmân - Manzum Osmanlı Tarihi (1299-1481), I-II,  (hzl. Göker İnan). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.

Eroğlu, Süleyman (2008). “Türk Edebiyatı’nda Miyâhiyye Türüne Bir Örnek: Hâsib Efendi’nin Miyâhiyyesi”. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15: 429-439.

Fındıklılı, İsmet Efendi (1989). Şakaik-ı Nu’maniye ve Zeyilleri: Tekmiletü’ş-Şakâik fî Hakkı Ehli’l-Hakâik, V, haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları.

Güldeste-i Şuʽarâ (1287). Bursa: Hüdâvendigâr Matbaası.

Kepecioğlu, Kâmil (2009). Bursa Kütüğü. C. IV. (hzl. Hüseyin Algül vd.). Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi, 112-113.

Atıf Bilgileri


İnan, Göker. "MİYÂHİYYE (HASÎB)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miyahiyye-hasib. [Erişim Tarihi: 16 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SİLKÜ'L-LE'ÂL-İ ÂL-İ OSMÂN Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Dr. Göker İnan
Görüntüle
2 RAVZATÜ'L-KÜBERÂ (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Dr. Göker İnan
Görüntüle
3 DÎVÂN (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 MECMÛ'A-İ TEVÂRÎH Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
5 DERGEH-NÂME (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Araş. Gör. Zehra Öztürk
Görüntüle
6 HİKÂYE-İ MANZÛME (HASÎB) Hasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Mehmet Gürbüz
Görüntüle
7 MENÂKIB-I ŞÂH HABÎB (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Mehmet Gürbüz
Görüntüle
8 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
9 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
10 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
11 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
12 DÎVÂN (HÂMİD) Hâmid, Enderûnlu Mehmed Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
13 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
14 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
15 DÎVÂN (İZZÎ) İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
16 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
17 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle