MİŞKÂTU’L-ENVÂR (KUDSÎ)
ahlaki ve tasavvufi eser
Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov (d. 1208/1794 - ö. 1262/1846)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abbaskulu Ağa Bakıhanov’un ahlaka dair manzum eseri. Şairin konu itibariyle güzel hâl ve tavırları nazma çektiğini söylediği Mişkâtu’l-Envâr’da hayat ve evrenin sırları, aşk, nefs, ruh ve akıl gibi konular ele alınır. Eserde devlet yönetimi, adaletli hükümdar vb. hikâyeler ağırlıktadır.

Mişkâtü’l-Envar, şekil ve muhteva bakımından Attar’ın Mantıku’t-Tayr, Nizamî-i Gencevî’nin Sırlar Hazinesi (Mahzenü'l-Esrâr) ve Şah Kasım Envar’ın Enisü’l-Ârifin adlı eserleri ve Mevlana’nın Mesnevî’si ile benzerlik göstermektedir (Kasımzade 2017: 166). Eser, Bakühanlı’nın ahlak ve tasavvufa dair görüşlerini tespit etme açısından büyük öneme sahiptir.

Eserin yazım tarihi Feyzulla Kasımzade’ye göre 1261/1844 yılıdır (Kasımzade 2017: 166). Elmin Aliyev ise 1245/1829 yılı veya öncesinde yazılmış olabileceğini söyler (Aliyev 2007: 39). Mişkâtü’l-Envar’ın 1956’da M. Sultanov tarafından bulunmuş nüshası bilinen tek yazma nüshasıdır (Azerbaycan Milli Elmler Kütüphanesi Nu. M-120/11099, vr.1b-20b). Eser, Türkçeye tercüme edilmiştir (Sultanov 1984a: 19–56; 1984b: 19–56).

Şairin biyografisi için bk. “Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kudsi-abbaskulu-aga-bakihanov

Eserden Örnekler


(Türkçe tercümeden)

Esil Meksedin Beyanı

Ey könül sen ibret götür öz başına gelenden

Başkası da ibret alsın bu yol ile koy senden


Mey mestliyi uzun sürmez davamı da azdır

Ayılantek tesir kalmaz bir neşesi duyulmaz


Günahını bağışlatmak dileyirsen dile gel

Hakk yoluna dönenlere bağışlanır pis emel


Çohlarını mest eleyir var-dövleti dünyanın

Gözlerini kor yeyleyir bu var-dövlet insanın


Bu dünya seven demek faniliye aldanmış

Feeğşeyna ayesisiyle gedib olsun koy tanış


Öz ömrünü serhoşlukla keçirerse her cahil

Başağrısı bir an bele rahat koymaz onu bil


Humarlanmış gözlerini açan zaman yuhudan

Görecekdir güneş çıhmış işıklanmış bu cahan


Her emele edaletle ceza verer hakk özü

O eyriye eyri deyer düze çıharar düzü (Sultanov 2005: 146).

Kaynakça


Aliyev, Elmin (2007). Abbaskulu Bakühanlı ve Ahlak Düşüncesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Bayram, Parvana (2013). “Abbaskulu Ağa Bakühanov’un Hayatı, Eserleri ve “Kitab-ı Askeriye” Hikâyesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research (27): 145-165.

Kasımzade, Feyzulla (2017). XIX Esr Azerbaycan Edebiyatı Tarihi. Bakü: Elm ve Tahsil.

Köçerli, Firudun Bey (2005). Azerbaycan Edebiyatı. İki Cildde I Cild. Bakı. Avrasiyya Press.

Sultanov, Memmedağa (1984a). Abbasgulu Ağa Bakıhanov: Bedii Eserleri. Bakü: Azerbaycan Devlet Neşriyatı.

Sultanov, Memmedağa (1984b). Abbasgulu Ağa Bakıhanov Güdsî: Seçilmiş Eserleri. Bakü: Yazıçı.

Sultanov, Memmedağa (2005). Abbasgulu Ağa Bakıhanov Güdsî: Seçilmiş Eserleri. Bakü: Avrasiya Press.

Atıf Bilgileri


KESİK, Beyhan. "MİŞKÂTU’L-ENVÂR (KUDSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miskatu-l-envar-kudsi. [Erişim Tarihi: 18 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 RİYÂZU’L-KUDS (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Dr. Sultan Şenödeyici
Görüntüle
2 TEHZÎBÜ’L-AHLÂK (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
3 NESÂYİH/KİTÂB-I NASÎHAT/NASÎHATNÂME (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
4 AYNU’L-MÎZÂN (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
5 MİR’ATÜ’L-CEMÂL (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
6 DÎVÂN (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
7 GÜLİSTÂN-I İREM (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Araş. Gör. Dr. Orhan Baldane
Görüntüle
8 KİTÂB-I ASKERİYE (KUDSÎ) Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂCİZ) Âciz, Ali Akber Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 DÎVÂN / DÎVÂN-I KASÂİD Ü GAZELİYYÂT (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
11 KİTÂBÜN-NASÂYİH (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
12 KİTÂB-I MAKTEL (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 DÎVÂN (DİLSÛZ) Dilsûz, Muhammed Emîn Prof. Dr. Yakup POYRAZ
Görüntüle
14 [DÎVÂN] (ANDELÎB) Andelîb Karacadağî Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
15 GÜLŞEN-İ İRFÂN (FAKÎR) Fakîr, Hacı Ağa Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
16 SA’LEBİYE (HALHÂLÎ) Halhâlî, Muhammed Bâkir Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (HASAN) Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN
Görüntüle
18 TİLKİ İLE KURT (HASAN) Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov Araş. Gör. Seher Erenbaş Pehlivan
Görüntüle