MİSKÂLU'L-KULÛB (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)
tarîkât âdâbı
Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî (d. 971/1563 - ö. 1049/1639)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Seyr ü sülûk ve tarikat âdâbına dair bir eserdir. Abdülmecîd Sivâsî bu eseri telif gerekçesi ile ilgili olarak mukaddimede, kendilerini hidayete ermiş ve hidayete erdirici olarak görüp sapıtanlar ve saptıran kimselerin. Hz. Peygamberden varit olan ve muhtelif hadîslerle sabit “zikir halkası” ile “evliyâ” yı inkâr edenlere yönelik bir kitap yazmasını teklif etmeleri üzerine kaleme aldığını belirtmiş ve adını da Miskâlü’l-Kulûb (Kalplerin Cilası) koyduğunu söylemiştir. (Süleymaniye Kütüphanesi, H. Şemsi F. Güneren Bölümü T 2311, vr. 1a).

Sivâsî eserine teberrüken, tasavvufun esası saydığı Ebû Hureyre’nin rivâyet ettiği şu hadîsle başlamaktadır: “Nebî (sav)’den iki kab (dolusu) ilim belledim. Bunlardan birini (size) nisar ettim. Diğerine gelince onu meydana çıkaracak olsam benim şu boğazım kesilir.” Sivâsî, bu hadîsten hareketle, sûfîlerin zâhidâne yaşayışlarıyla Ehl-i Suffa’ya benzerliklerinden bahsetmekte, onların yolunu seçenlerin de zahiri ve bâtıni ilimlerde mesafe aldıklarından söz etmektedir. Yine zâhiren şeriata tabiiyetin asıl olduğunu, nefsi tezkiye ve ruhu tasfiye edenlerin de bâtınî ilme sahip olacaklarını, tasavvufu ismen bilip, ilm-i ledünden birkaç ıstılahla iktifa eden, Kur’ân’ın hakikatine ermeden erdim diye yalan söyleyen, şeriattan habersiz sûfîlerin buna mazhar olamayacaklarını söylemektedir. Zamanla sûfîlerin yolunda sapmaların olduğu ve sahte sûfîlerin zuhur ettiğine dikkat çeken Sivâsî, bu kimselerin akıbetlerinin imanlarının zevaliyle sonuçlanacağı söylemekte böyle kimselerden bazılarının tarikattan habersiz olduğu hâlde tasavvuf ve tarikattan dem vurduklarını ve okumakla meşîhate erdiklerini zannettiklerini, bazılarının da kendilerinin de bilmediklerini bildikleri halde marifet davasını güdüp başkalarını da Hakk’a ulaştırayım diye onları akrep gibi sokup hem kendilerine hem de başkalarına zarar verdiklerini ifade etmektedir. Sivâsî eserde, sülûk ehlinin vasıfları, şeyh-mürit münasebetleri, saliklerin seyr u sülûk mükellefiyetleri ve sülûk esnasında riayet edeceği edepler; şeyhe karşı, kendisine karşı ve ihvana karşı olmak üzere tatbik etmesi gereken sorumluluklardan detaylı bir şekilde bahsetmekte ve vuslata ulaşmanın yollarına değinmektedir. Bu arada tasavvufun menşei konusuna girmekte ve tasavvufa dair veciz tarifler yapmaktadır. Tasavvufun, riyazet ve mücahede, halvet, semâ’, keşf, kerâmet, ricâlü’l-gayb gibi belli başlı meselelerine de değinen Sivâsî ayrıca kendi döneminde Hz. Peygamber‘in babasının mü‘min mi kâfir mi olduğu, Hz. Ali’nin gazâdan kaçıp kaçmadığına dair yapılan tartışmaları değerlendirmekte ve eserine müptedi, mutavassıt ve müntehi müridin duâ ederken yapacağı vird ve davranışlara dair bilgilerle eserine son vermektedir.

Sivâsî konuları işlerken âyet ve hadîslerden iktibas yapmış ayrıca İlk dönem zâhid ve sûfîlerinden Feth el-Mevsılî (ö. 220/835), Vâsıtî (ö. 320/932’den sonra) ile Ebû Medyen (ö. 594/1198), Sülemî (ö. 412/1021), Gazzâli (ö. 505/1111), İbnü’l-Arabî (ö. 638/1240), Mevlânâ (ö. 672/1273), Câmî (ö. 898/1492), Kemalpaşa-zâde (ö. 940/1534), Hâfız (ö. 958/1551) ve şeyhi olan Şemseddin Sivâsî (ö. 1006/1597)’den nakillerde bulunmuş, yer yer şiirlerle metni zenginleştirmiştir.

Eserin İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 2311 ve Süleymaniye Kütüphanesi, Hüseyin Şemsi F. Güneren Bölümü T 2311 numaralarda olmak üzere iki nüshası tespit edilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. “Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyhi-abdulmecid-sivasi


Eserden Örnekler


“Tasavvuf, bakâr-ı bedeni riyâzet ve mücâhede boyunduruğuna takmak ve dil mezrasında tevhîd tohumu ekip, ma’rifet meyveleriyle lezzetlenme ve safâ için beden toprağını belâlarla yoğurmaktır.”

“Tasavvuf, muhâcir ve ensâr gibi ehl, evlâd ve mülkden geçmektir.”

“Tasavvuf, bedenî şehvetlerden ve rûhun vücûd ve ta’ayyününden el çekmek, âb ve kil libasından soyunup, cismi rûh gibi pür-nûr etmektir.”

“Tasavvuf, beden mişkâtında rûh fitilini yakıp, kandil-i ilâhî olmaktır.”

“Tasavvuf, varlık defterini dürüp, nefsi olgunluk ve fenâ makamına ulaştırmaktır.”

“Tasavvuf, sûret tılsımını mücâhede ve riyâzet ile bozup ma’rifetullâh hazînesine ermektir.”

“Tasavvuf, tezellül, cefâ, huşû’, sabır ve tahammül ile kâli hâle ve sûreti ma’nâya tebdildir.”

“Tasavvuf, sövene , “...Selâm (sana)...”(Hûd, 11/69) âyeti hükmünce medh ve duâ etmektir.”

“Tasavvuf, fenâ zehri içip, günde bin kere ölüp, dirilerek halden hale uğramak, neticede mutlu bir hayat bulmaktır.”

“İlim muhîtine erip, orada ism-i a’zamı öğrenerek, onunla gamlılara safâ, ölü kalplere can, yârânlara umrân, kâfir ve münâfıklara îmân, gafillere irfân verip, her sözü ile ölü kalplere hayat iksiri sunmaktır.”

“Tasavvuf, “Kulum bana kendisine farz kıldığım şeylerden daha sevimli hiç bir şeyle yaklaşmadı (yaklaşamaz). Kulum bana nâfilelerle yaklaşmaya devâm eder, nihâyet onu severim. Onu sevdiğimde ise, kendisiyle duyduğu kulağı, kendisiyle gördüğü gözü, kendisiyle tuttuğu eli, kendisiyle yürüdüğü ayağı olurum. Benden bir şey isterse muhakkak ona veririm, bana sığınırsa muhakkak onu korurum.” hadîsi üzere Allah’ın ahlâkıyla ahlâklanıp, hakîkat ilimlerini, ta’bir ve te’vili, âlemlerin sırrını duymak, kalbi tahliye ederek onu beytullâh hâline getirmektir.”

“Tasavvuf, kendisinden her ne istenirse onun ilâhî mahzende (kalpde) de bulunmasıdır.”

“Tasavvuf, vücûd-ı hakkâniyle kâmil olmak ve bu mânâya reh-nümâlıktır (rehberliktir).” (Süleymaniye Kütüphanesi, H. Şemsi F. Güneren Bölümü T 2311. vr. 9b-10a)

Kaynakça


Gündoğdu, Cengiz (2000). Bir Türk Mutasavvıfı Abdülmecîd Sivâsî Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Ankara: KB Yay.

Atıf Bilgileri


Gündoğdu, Cengiz. "MİSKÂLU'L-KULÛB (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miskalul-kulub-seyhi-abdulmecid-sivasi. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞERH-İ HİLYE-İ RESÛL (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
2 NASÎHAT-NÂME (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
3 MEYÂDÎNÜ'L-FÜRSÂN/LÜGAT-I MESNEVÎ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
4 UDDETÜ'L-MÜSTA'İDDîN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
5 TEFSÎR-İ SÛRE-İ FÂTİHA (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
6 KASÎDE FÎ MEDHİ'N-NEBÎ ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
7 BİDÂ’ATÜ’L-VÂ'İZÎN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
8 LETÂ'İFÜ'L-EZHÂR VE LEZÂ'İZÜ'L-ESMÂR (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
9 DÜRER-İ AKÂ'İD VE GURER-İ KÜLLÎ SÂ'İKÎN VE KÂ'İD (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
10 Mİ'YÂRU'T-TARÎK (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
11 KAZA VE KADER RİSÂLESİ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
12 FİRAVUN'UN ÎMÂNINA DÂ'İR RİSÂLE (ŞEYHÎ, ABDÜLMECİD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
13 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT/DÎVÂNÇE (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-Yİ ŞERÎF (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
15 ŞERH-İ CEZÎRE-İ MESNEVÎ (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Doç. Dr. Ali Çoban
Görüntüle
16 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
17 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
18 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
19 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
20 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
21 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
22 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
23 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
24 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
25 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle