- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır - Madde Yazarı: Dr. Emrah Gülüm
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Lügat
- Yayın Tarihi:10/08/2021
MİRKÂTÜ'L-EDEB (AHMEDÎ)
Arapça-Farsça manzum lügatAhmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır (d. 735/1334-35 ? - ö. 812/1410’den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmedî’nin kaleme aldığı Arapça-Farsça manzum lügat. Aydınoğulları’ndan Îsâ Bey’in oğlu Hamza Bey için yazılan Mirkâtü’l-Edeb, 816 beyitten müteşekkil olup her biri “Kıt'a” başlığını taşıyan, farklı vezinlere ve farklı uzunluklara sahip 50 bölümden meydana gelmektedir. 48. kıt'ada Arapça sarf, 49. kıt'ada Arapça avâmil harfleri, 50. kıt'ada Arapça zamirler hakkında açıklama yapılmaktadır. Metinde 3084 Arapça kelimenin anlamı Farsça olarak verilmiştir. Böylece toplam Arapça ve Farsça kelime sayısı 6188’i bulmaktadır. Eserin sonunda tıp, astronomi, astroloji, matematik, fıkıh gibi değişik konuları içeren 22 kıt'a daha vardır (Temizel 2018: 119, 118). Ahmedî; bu kıtalarda ebced hesabı, ebced hesabı ile çarpım tablosu, menfaatlerin paylaşımı, caiz ve caiz olmamanın mahiyeti, koyundan yenmesi haram olan şeyler ve dört kefaret, Ramazan ayında yemek yemenin mubah olması, bağıştan vazgeçilmesine engel durumlar, ayların ilk günleri, mizaçların sayısı ve terkiplerin tanınması, kalıtsal ve bulaşıcı hastalıklar, cisimlerin ve madenlerin ağırlıkları, gezegenler ile burçların sayıları, yedi gezegenin şeref yerleri, ayın doğuş ve batış saatleri, burçların payları, tüm burçlarda güneş miktarının bilinmesi, burçlar, dereceler ve dakikalar, aydınlığın ve güneşin burçlar açısından yeri, tüm zamanlarda ayın yeri, aşere-i mübeşşere ile önde gelen peygamberlerin isimleri hakkında bilgi vermiştir (Kartal 2015).
Mirkâtü’l-Edeb’in 8 nüshası tespit edilmiştir: Konya Mevlâna Müzesi Kütüphanesi, İhtisas Bölümü, 2524/2; Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Ahmed III. Bölümü, 2732/4; Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Yz. A. 499/1; Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Yz. A. 163; Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Paşa, 644/1; Manisa İl Halk Kütüphanesi, Genel, 2848; Süleymaniye Kütüphanesi, Şazeli, 147/6; İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Seminer Kütüphanesi, 3923. Bu nüshaların tamamının mukaddime ve ana bölümleri manzumken, bir tek Konya Mevlâna Müzesi Kütüphanesindeki yazmanın mukaddimesi mensurdur. Eserin ikinci defa elden geçirildiği ancak bunun kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir (Temizel 2002: 204-206).
Manzumeyle ilgili olarak Ali Alparslan (1960)’ın ve Nihat Çetin (1965)'in birer makalesi bulunmaktadır. Ali Temizel ise içinde bu metnin de yer aldığı bir doktora tezi hazırlamıştır (2002).
Şairin biyografisi için bk. “Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-taceddin-ibrahim-bin-hizir
Eserden Örnekler
Kaynakça
Alparslan, Ali (1960). “Ahmedî’nin Yeni Bulunan Bir Eseri: Mirkat-i Edeb”. İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 10 (1): 35-40.
Çetin, Nihat M. (1965). “Ahmedi’nin Mirkatü’l-Edeb’i Hakkında”. Türkiyat Mecmuası, XIV: 217-230.
Kartal, Ahmet (2015). “Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-taceddin-ibrahim-bin-hizir [Erişim tarihi: 09.08.2021]
Temizel, Ali (2002). Ahmedî'nin Farsça Eserleri -Tenkitli Metin-İnceleme-Tercüme ve İndeks-. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Temizel, Ali (2018). “Ahmedî'nin Farsça Eserleri”. Ahmedî Sempozyumu Bildirileri Kitabı. (ed. A. Yıldız). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yay. 109-132.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
2 | İSKENDER-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Doç. Dr. İsmail AVCI |
Görüntüle | ||
3 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle | ||
4 | TERVÎHÜ’L-ERVÂH (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
5 | MÎZÂNÜ’L-EDEB (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Dr. Emrah Gülüm |
Görüntüle | ||
6 | Mİ’YÂRÜ’L-EDEB (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Dr. Emrah Gülüm |
Görüntüle | ||
7 | BEDÂYݑܒS-SİHR FÎ SANÂYݑݒŞ-Şİ’R (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Dr. Emrah Gülüm |
Görüntüle | ||
8 | KASÎDE-İ SARSARÎ ŞERHİ (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
9 | HAYRETÜ’L-UKALÂ (AHMEDÎ) | Ahmedî, Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
10 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
13 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
19 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |