Şemseddîn Sivasî’nin dinî - tasavvufî-ahlâkî mesnevisi. Ahlâkla ilgili öğütlere yer verdiği için “manzum nasihat-nâme” özelliği  de gösteren Mir'âtü'l-Ahlâk,  996/1586'da tamamlanmış ve dönemin padişahı Sultan III. Murad (ö. 1595)’a sunulmuştur. Şair, eserine doğru ahlâkı gösteren bir ayna olmasını istediği için “ahlâkın aynası” anlamında Mir’âtü’l-Ahlâk adını verdiğini ifade eder. Eserin adı hâtime bölümünde Farsça tamlama şeklinde yazılmıştır. Şair Mirkât-i Eşvâk adının da eserine yakışacağını söyler. Bu farklı adlandırmalar kütüphane kataloglarına ve şairin eserleriyle ilgili bilgilere de yansımıştır. 

Mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün kalıbıyla yazılan Mir'âtü'l-Ahlâk, 1 beyit Farsça, 19 beyit Arapça ve 4500 beyit Türkçe olmak üzere 4520 beyitten oluşmaktadır. Şaire göre insanda bulunan akıl ve nefs sürekli mücadele halindedir. Hangisinin galip geleceği insanın ahlâkının derecesini gösteren bir ayna sayesinde, kendi ahlâkının özelliklerini bilmesine ve aklın kazanması için gerekenleri yapmasına bağlıdır. Kendi kitabının da bir ayna gibi insanlara ahlâkını göstereceğini, bu ayna ile kişinin ahlâkî durumunu öğreneceğini söyler. Eser tevhid ve naat konulu ikisi farklı vezinle söylenmiş üç kaside, dört halife ve ashâbın övgüsü ve eserin tanıtıldığı mukaddime ile başlar. Eserde ahlâk-ı hamide on bab, evsâf-ı zemime on fasıldan oluşur. Kötü huyların anlatıldığı evsâf-ı zemime bölümlerinde bu huylardan kurtulmanın yolları da anlatılır. Her bab ve faslın sonunda münacat türünde beyitler bulunur. Eserin sonunda da naat konulu bir kaside ve hâtime yer alır.

Eserde vücut çeşitli dükkânların bulunduğu bir çarşıya benzetilir. Sağdaki ahlâk-ı hamide dükkânlarında ilim ve hikmet, soldaki evsâf-ı zemime dükkânlarında kötülük ve cehalet alınıp satılır. Ahlâk-ı hamidenin başında akıl ve ruh, evsâf-ı zemimenin başında ise nefs ve hevâ komutanlık yapar. Her komutanın hizmetinde onar bey bulunur. Ahlâk-ı hamide “zikrü’l-mevt, kanâ’at, tevbe ve mücahede, tevâzu, rızâ, ihlâs, şükr, cûd u sehâ, muhabbet ve şevk, muhâsebetü’n-nefs”; evsâf-ı zemime “tûl-i emel, hırs, şehevât, ucb, hased, riya, küfrân-ı ni’met, buhl, adâvet-i Hak, ihmâl” bölümlerinden oluşur. Yazar bu huyları bir aynada görür gibi anlatacağını, aynaya bakanın kendini göreceğini, memnun olmayanların huylarını düzeltmeleri gerektiğini söyler. Düşüncelerini hikâyelerle, ayet ve hadislerden iktibaslarla kuvvetlendirir. Şair, eserini yazarken İmâm-ı Gazalî, Fahreddin-i Râzî, Enes, İbn-i Şirin, Mevlânâ gibi isimlerden de yararlanmıştır.

Şemseddîn Sivasî halkı eğitmek, halk tarafından anlaşılmak düşüncesiyle açık, anlaşılır bir dil kullanmıştır. Dili 16. yüzyıl tekke edebiyatının özelliklerini taşır. Mir’âtü’l-Ahlâk’ın dilinde Eski Anadolu Türkçesi söz varlığı ve morfolojik özellikleri bulunmaktadır. Şair, Arapça ve Farsçaya da hâkim olduğu için eserinde Arapça, Farsça unsurlar, konuşma diline yerleşmemiş sözcükler, dinî- tasavvufî alıntı terimler çokça yer almaktadır. Bölümlerin sonunda nasihat ederken hitaplardan, kalıplaşmış ifadelerden, atasözlerinden faydalanır. Sayısı az olan sade bir dille söylenmiş beyitlere oranla ağır bir dille söylenmiş beyitler daha fazladır.

Eserle ilgili Ömer Aldanmaz’ın (2000) ve Eşref Biçen’in (1996) yüksek lisans çalışmaları ile Birgül Toker’in (2003) doktora çalışması bulunmaktadır. Mir’âtü’l-Ahlâk’ın tenkitli metnini yayınlayan Birgül Toker, eserin çeşitli kütüphanelerde pek çok ve iyi korunmuş nüshalarının bulunduğunu, metni 16 nüshadan yararlanarak hazırladığını bildirmektedir (Toker 2009: 159-162).

Şairin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi