MİR'ÂT-I HAKÎKAT (HARÎRÎZÂDE)
dinî-tasavvufî eser
Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde (d. 1267/1850 - ö. 1299/1881)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mehmed Kemâleddîn'in seyr ü sülûk makamlarını özet mahiyetinde ele aldığı risâlesi. Türkçe olan risâle 2 varaktır ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları Bölümü’nde OE_Yz_1623 numara ile kayıtlı bir mecmua içerisinde bulunmaktadır. Yazılış ya da istinsâh tarihi bulunmayan mecmûa içerisinde yer alan risâleler genelde Melâmî gelenek çerçevesinde kaleme alınan Türkçe ve Arapça risâlelerdir. Mecmûada Melâmî geleneğinin son dönem temsilcilerinden Harîrîzâde’nin de mürşidi  (Azamat: 561) Muhammed Nûru’l-Arabî’nin (ö. 1888) halîfesi ve damadı Abdürrahîm Fedâi’ye (ö. 1304/1885) ait risâleler yoğunluklu olarak göze çarpmaktadır. Abdürrahîm Fedâî’ye ait “Tefsîru Sûreti’l-Kevser” (Mecmua: vr. 4a-7a), “Risâle-i İrâde-i Cüz’iyye” (Mecmua: vr. 7b-11a), “Risâle-i Merâtibü’l-vücûd” (Mecmua: vr. 11a-15a), “Risâle-i Murâdiyye” (Mecmua: vr. 36a-42a) gibi risâleler mecmuada yer almaktadır.

Harîrîzâde’ye ait Mir’ât-ı Hakîkat ise mecmuanın 43a-44b varakları arasında yer almaktadır. Risâlenin başlığında yer alan “li-muharririhî el-hakîr Muhammed Kemâleddîn” ve risâlenin giriş kısmındaki “bu fakîr-i bî-mecâl Muhammed Kemâleddîn Harîrîzâde” ifâdelerinden yola çıkarak risâlenin müellif nüshası olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla risâlenin bulunduğu mecmuanın da Harîrîzâde’ye aidiyetinden bahsedilebilir.

Eserde seyr ü sülûk makamları tevhîd-i ef’âl, tevhîd-i sıfât, tevhîd-i zât hakkında özet bilgiler verilmektedir. Harîrîzâde risâlede vermiş olduğu her makamın tarif ve tefsirinin Fecrü’l-esmâ ve Subhu’l-müsemmâ eserinde ve şeyhi Muhammed Nûru’l-Arabî’nin Mürşidü’l-uşşâk eserinde yer aldığını belirtmektedir (Harîrîzâde: vr. 44b).

Müellifin biyografisi hakkında bk. "Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.  http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-kemaleddin-haririzade


Eserden Örnekler


Makām-ı evvel, tevhîd-i ef’âl makāmıdır. Ve fenâ-i ef’âl ü mahv u tecellî-i ef’âl ü cinnetü’l-ef’âl ü cinnetü’s-sûriyye vü cinnetü’n-nefs ü sekr ola. Ve âlem-i melekût u âlem-i efâl ile muabberdir. Makām-ı sânî tevhîd-i sıfât makāmıdır. Ve fenâ-i sıfât … vü tecellî-i sıfât ü cinnetü’s-sıfât u cinnetü’l-ma’neviyye vü cinnetü’l-kalb ü sekr-i sânî. Ve âlem-i ceberût ü âlem-ı sıfât u … fî âlemi’l-insân ve havâlık ile [43b] muabberdir. Makām-ı sâlis tevhîd-i zât makāmıdır. Ve fenâ-i zât u mahv u tevhîdü’l-ayn u (Harîrîzâde. Mir’ât-ı Hakîkat. 43a). 

Kaynakça


Azamat, Nihat. “Muhammed Nûru’l-Arabî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: TDV Yay. 560-563.

Mecmua. İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları. nr. OE_Yz_1623.

Mehmed Kemâleddîn. Harîrîzâde. Mir’ât-ı Hakîkat. İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları. nr. OE_Yz_1623/9.

Atıf Bilgileri


Saylan, Betül. "MİR'ÂT-I HAKÎKAT (HARÎRÎZÂDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mir-at-i-hakikat-haririzade. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HAZRET-İ MISRÎ'NİN ÜÇ ADED GAZELLERİNİN ŞERHLERİ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
2 KEMÂL-NÂME-İ ÂL-İ ABÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
3 MEDEDÜ'L-BEKRÎ MİN SEYYİDİ'L-BEKRÎ / MENÂKIB-I MUSTAFÂ ŞEMSÜDDÎN BEKRÎ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
4 REŞEHÂTÜ'L-ESNÂ ALÂ TEVECCÜHÂTİ'L-ESMÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
5 RÛŞEN-İ DİL-NÜVÂZ ŞERH-İ GÜLŞEN-İ RÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
6 SALÂTU'L-İTHÂF Bİ-ŞERH-İ SALÂTİ'S-SİKÂF (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
7 SIRRU'L-ESRÂR VE NÛRU'L-ENVÂR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN
Görüntüle
8 EL-İMDÂD Fİ'L-MEBDE' VE'L-ME'ÂD (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Diğer Rumeysa Güven
Görüntüle
9 ŞERH-İ HİZBÜ'L-BAHR EL-MÜSEMMÂ Bİ-ZİYÂ'İ'L-BEDR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
10 ŞERH-İ HİZBÜ'L-KEBÎR Lİ'Ş-ŞÂZELÎ EL-MÜSEMMÂ Bİ-REŞFİ'L-GADÎR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11 ŞERH-İ SALÂTU'L-ENVERİYYE FÎ ŞERH-İ SALÂTİ'L-EKBERİYYE (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddin, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
12 EL-KAVLÜ'L-MÜBÎN FÎ AHVÂLİ'Ş-ŞEYH NÛREDDÎN CERRÂHÎ EL-HALVETÎ (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
13 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
14 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
15 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
16 SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) Âbid, Zeynelâbidîn Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu
Görüntüle
17 TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) Âbidin Paşa Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
18 DÎVÂN (ÂCİZ) Âciz, Mehemmed Helife ismail Aksoyak
Görüntüle
19 FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Prof. Dr. mehmet atalay
Görüntüle
20 DÎVÂN (CEVDET) Cevdet, Recâîzâde Ahmed Prof. Dr. Mehmet Sarı
Görüntüle
21 DÎVÂN (FERÎDE HANIM) Ferîde Hanım, Bahâr-zâde Prof. Dr. Eyüp Akman
Görüntüle
22 DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
23 KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî ismail Aksoyak
Görüntüle
24 DÎVÂN (HULÛSÎ) Hulûsî, Ömer Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ
Görüntüle
25 DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi Doç. Dr. Özgür KIYÇAK
Görüntüle