MİR‘ÂT-İ HAK-NÜMÂ (RA‘NÂ)
dini-tasavvufi eser
Ra‘nâ, Mustafa Efendi (d. ?/? - ö. 1248/1832)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nevrekoplu Mustafa Ra‘nâ Efendi’nin dinî-tasavvufi eseri. Tercümesi ‘Doğruyu Gösteren Ayna’ olan eser, tevhidin esaslarını ve Mevlânâ’nın bazı beyitlerinin tasavvufi şerhlerini içermektedir. Eser Farsça-Türkçe karışımı olup mensur ve manzum kısımları ihtiva etmektedir. Eserin istinsah tarihi ve kime atfedildiğine dair herhangi bir bilgi yoktur.

Manzum kısmın daha fazla yer tuttuğu eserde Mevlânâ, Nimetullâh Şah Veli, Kasım-ı Envâr ve Şeyh Fahreddin Irâkî’nin bazı Farsça şiirleri yer alır. Ayrıca eserde Mustafa Ra‘nâ Efendi’nin "aşk" ve "geçdük" redifli 2 gazeli, "yâ resulullâh" redifli 1 naatı ve Mevlânâ’ya atfedilen bir beyit (Âh minel-aşki ve hâlâtihî/Ahraka kalbî bi-harârâtihî) üzerine yazılmış 1 tercî-bendi bulunmaktadır. Aynı beyit üzerine Şeyh Gâlib’in Tercî-i Bend-i Beyt-i Şerîf-i Meşhûr Li-Cenâb-ı Hazret-i Pîr başlıklı bir tercî-bendi vardır (Okçu, e-kitap). Ayrıca kaynaklarda Nakşibendî (Tahir 1972; 317) ve Bektâşî (Fatin 2017: 193) intisapları zikredilen şairin, eserinde Mevlânâ’nın şiirlerine yer vermiş olması aynı zamanda bir Mevlevî muhibbi olduğunu göstermektedir.

Eserin mensur kısımlarında bazı ayet-hadis iktibasları ve bu iktibasların kısa şerhleri ile Mevlânâ’nın "Gulâmem hâce-râ âzâd kerdem / Menem k’âstâd-râ ustâd kerdem" beytinin kısa şerhi yer alır. Tevhidin inceliklerinin işlendiği mensur kısımlarda didaktik ve sade üslup hâkimdir. Eser bu yönüyle tekkelerde öğrenim gören saliklerin eğitimi üzerine kaleme alınmış gibidir.

Mevcut tek nüshası 18 sayfa olup İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Koleksiyon Osman Ergin Türkçe Yazmaları Nu: 1425’de kayıtlıdır. Osmanlı Müellifleri’nde müellif hattıyla yazılmış bir nüshasının Selanik’te olduğu ifade edilse de araştırmalar sonucunda bu nüshanın kayıp olduğu tespit edilmiştir. Eser hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Ra‘nâ, Mustafa Ra‘nâ Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rana-mustafa-rana-efendi

Eserden Örnekler


Gazel’den

Harem-serâ-yı ehadden göçüp o server-i aşk

Serîr-i vâhide kondı şeh-i dil-âver-i aşk


Nihân-hâne-i vahdetden etdi meyl-i sefer

Alî velî denilen mülke göçdi haydar-ı aşk


Muhabbet-i ezelîden cünûd-ı ervâha

Kuruldı âlem-i esmâda hoş mu‘asker-i aşk


Ne saff-ı cünd-i muhabbet ne leşker-i vahdet

Ne nûr-ı şâh-ı velâyet ne sadr-ı saff-der-i aşk

Butûn-ı ümm-i muhabbetde tıfl-ı ebkem iken

Karîn-i nutkı idüp eyledi suhenver-i aşk


Naat’ten

Vücûd-ı mümkinâta mübtedâsın yâ Resûlullâh

Zuhûr-ı nûr-ı Rabb-i müntehâsın yâ Resûlullâh

Bu rütbe na‘t-i pâkün hâric-i yârâ-yı Ra‘nâ’dır

Değil illâ ana sen muktedâsın yâ Resûlullâh

(Mirat-ı Haknuma vr. no: 5a, 6a-7a).

Kaynakça


Çiftçi, Ömer (hzl.) (2017). Fatîn Dâvud, Hâtimetü'l Eş‘âr, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 08.10.2021].

Okçu, Naci (hzl.) (yty.) Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10653,girispdf.pdf?0  [Erişim tarihi: 08.10.2021].

Rana Mustafa Efendi, Mirat-ı Haknuma. İ.B.B. Atatürk Kitaplığı. Osman Ergin Türkçe Yazmaları. No: 1425. 

Yavuz, A. Fikri- Özen, İsmail (1972). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yayınevi.

Atıf Bilgileri


GÜNDÜZ, Emrah. "MİR‘ÂT-İ HAK-NÜMÂ (RA‘NÂ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mir-at-i-hak-numa-ra-na. [Erişim Tarihi: 19 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 EL-ESERÜ’L-MU‘TEBER FÎ TERCEMETİ NUHBETİ’L-FİKER (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
2 TERCEME-İ ÂDÂB-I GELENEBEVÎ (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
3 TERCÜME-İ BURHÂN-I GELENBEVÎ: MÎZÂNÜ’L-BÜRHÂN (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
4 MÜNTEHABÂT-I NAFİA-İ RİSÂLE-İ KUŞEYRİYE (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
5 NÂFİ’Ü'L-ÂSÂR NEVBÂVE-İ SİMÂRU’L-ESMÂR (NÂFİ‘) Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
6 KÂMİLÜ’L-ÂSÂR HİKÂYE-İ CİHÂNDÂR (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
7 MAHZEN-İ ESRÂR-I ŞU‘ARÂ (NÂFİ') Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
8 PEYÂM-I SÛR (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN
Görüntüle
9 REHBER-İ SEYR-İ SULÛK (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÜNNÂFİ İFFET EFENDİ) Nâfi‘, Ramazan-zâde Abdünnâfi İffet Efendi Dr. Emrah GÜNDÜZ
Görüntüle
11 TERCEME-İ MUKADDİME-İ İBN-İ HİŞÂM (NÂFÎ) Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Diğer Rumeysa Güven
Görüntüle
12 MÜLTEKATAT-I HASEKÎYE (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 EN-NEF'U'L-MUAVVEL FÎ TERCEMETİ'T-TELHÎS VE'L-MUTAVVEL (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
14 REHBER-İ SÂLİKÂN-I SEYR Ü SÜLÛK (NÂFİ') Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
15 SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) Âbid, Zeynelâbidîn Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu
Görüntüle
16 TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) Âbidin Paşa Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
17 DÎVÂN (ÂCİZ) Âciz, Mehemmed Helife ismail Aksoyak
Görüntüle
18 FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Prof. Dr. mehmet atalay
Görüntüle
19 DÎVÂN (CEVDET) Cevdet, Recâîzâde Ahmed Prof. Dr. Mehmet Sarı
Görüntüle
20 DÎVÂN (FERÎDE HANIM) Ferîde Hanım, Bahâr-zâde Prof. Dr. Eyüp Akman
Görüntüle
21 DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
22 KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî ismail Aksoyak
Görüntüle
23 DÎVÂN (HULÛSÎ) Hulûsî, Ömer Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ
Görüntüle
24 DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi Doç. Dr. Özgür KIYÇAK
Görüntüle