- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ra‘nâ, Mustafa Efendi - Madde Yazarı: Dr. Emrah GÜNDÜZ
- Eser Yazılış Tarihi:?/1823 öncesi
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:10/10/2021
MİR‘ÂT-İ HAK-NÜMÂ (RA‘NÂ)
dini-tasavvufi eserRa‘nâ, Mustafa Efendi (d. ?/? - ö. 1248/1832)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nevrekoplu Mustafa Ra‘nâ Efendi’nin dinî-tasavvufi eseri. Tercümesi ‘Doğruyu Gösteren Ayna’ olan eser, tevhidin esaslarını ve Mevlânâ’nın bazı beyitlerinin tasavvufi şerhlerini içermektedir. Eser Farsça-Türkçe karışımı olup mensur ve manzum kısımları ihtiva etmektedir. Eserin istinsah tarihi ve kime atfedildiğine dair herhangi bir bilgi yoktur.
Manzum kısmın daha fazla yer tuttuğu eserde Mevlânâ, Nimetullâh Şah Veli, Kasım-ı Envâr ve Şeyh Fahreddin Irâkî’nin bazı Farsça şiirleri yer alır. Ayrıca eserde Mustafa Ra‘nâ Efendi’nin "aşk" ve "geçdük" redifli 2 gazeli, "yâ resulullâh" redifli 1 naatı ve Mevlânâ’ya atfedilen bir beyit (Âh minel-aşki ve hâlâtihî/Ahraka kalbî bi-harârâtihî) üzerine yazılmış 1 tercî-bendi bulunmaktadır. Aynı beyit üzerine Şeyh Gâlib’in Tercî-i Bend-i Beyt-i Şerîf-i Meşhûr Li-Cenâb-ı Hazret-i Pîr başlıklı bir tercî-bendi vardır (Okçu, e-kitap). Ayrıca kaynaklarda Nakşibendî (Tahir 1972; 317) ve Bektâşî (Fatin 2017: 193) intisapları zikredilen şairin, eserinde Mevlânâ’nın şiirlerine yer vermiş olması aynı zamanda bir Mevlevî muhibbi olduğunu göstermektedir.
Eserin mensur kısımlarında bazı ayet-hadis iktibasları ve bu iktibasların kısa şerhleri ile Mevlânâ’nın "Gulâmem hâce-râ âzâd kerdem / Menem k’âstâd-râ ustâd kerdem" beytinin kısa şerhi yer alır. Tevhidin inceliklerinin işlendiği mensur kısımlarda didaktik ve sade üslup hâkimdir. Eser bu yönüyle tekkelerde öğrenim gören saliklerin eğitimi üzerine kaleme alınmış gibidir.
Mevcut tek nüshası 18 sayfa olup İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Koleksiyon Osman Ergin Türkçe Yazmaları Nu: 1425’de kayıtlıdır. Osmanlı Müellifleri’nde müellif hattıyla yazılmış bir nüshasının Selanik’te olduğu ifade edilse de araştırmalar sonucunda bu nüshanın kayıp olduğu tespit edilmiştir. Eser hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır.
Yazarın biyografisi için bk. "Ra‘nâ, Mustafa Ra‘nâ Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rana-mustafa-rana-efendi
Eserden Örnekler
Gazel’den
Harem-serâ-yı ehadden göçüp o server-i aşk
Serîr-i vâhide kondı şeh-i dil-âver-i aşk
Nihân-hâne-i vahdetden etdi meyl-i sefer
Alî velî denilen mülke göçdi haydar-ı aşk
Muhabbet-i ezelîden cünûd-ı ervâha
Kuruldı âlem-i esmâda hoş mu‘asker-i aşk
Ne saff-ı cünd-i muhabbet ne leşker-i vahdet
Ne nûr-ı şâh-ı velâyet ne sadr-ı saff-der-i aşk
…
Butûn-ı ümm-i muhabbetde tıfl-ı ebkem iken
Karîn-i nutkı idüp eyledi suhenver-i aşk
Naat’ten
Vücûd-ı mümkinâta mübtedâsın yâ Resûlullâh
Zuhûr-ı nûr-ı Rabb-i müntehâsın yâ Resûlullâh
…
Bu rütbe na‘t-i pâkün hâric-i yârâ-yı Ra‘nâ’dır
Değil illâ ana sen muktedâsın yâ Resûlullâh
(Mirat-ı Haknuma vr. no: 5a, 6a-7a).
Kaynakça
Çiftçi, Ömer (hzl.) (2017). Fatîn Dâvud, Hâtimetü'l Eş‘âr, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 08.10.2021].
Okçu, Naci (hzl.) (yty.) Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10653,girispdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 08.10.2021].
Rana Mustafa Efendi, Mirat-ı Haknuma. İ.B.B. Atatürk Kitaplığı. Osman Ergin Türkçe Yazmaları. No: 1425.
Yavuz, A. Fikri- Özen, İsmail (1972). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yayınevi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | EL-ESERÜ’L-MU‘TEBER FÎ TERCEMETİ NUHBETİ’L-FİKER (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
2 | TERCEME-İ ÂDÂB-I GELENEBEVÎ (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME-İ BURHÂN-I GELENBEVÎ: MÎZÂNÜ’L-BÜRHÂN (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
4 | MÜNTEHABÂT-I NAFİA-İ RİSÂLE-İ KUŞEYRİYE (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
5 | NÂFİ’Ü'L-ÂSÂR NEVBÂVE-İ SİMÂRU’L-ESMÂR (NÂFİ‘) | Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
6 | KÂMİLÜ’L-ÂSÂR HİKÂYE-İ CİHÂNDÂR (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
7 | MAHZEN-İ ESRÂR-I ŞU‘ARÂ (NÂFİ') | Nâfi‘, Abdünnâfî‘ İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
8 | PEYÂM-I SÛR (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Dr. Öğr. Üyesi ERDOĞAN TAŞTAN |
Görüntüle | ||
9 | REHBER-İ SEYR-İ SULÛK (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÜNNÂFİ İFFET EFENDİ) | Nâfi‘, Ramazan-zâde Abdünnâfi İffet Efendi | Dr. Emrah GÜNDÜZ |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ MUKADDİME-İ İBN-İ HİŞÂM (NÂFÎ) | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Diğer Rumeysa Güven |
Görüntüle | ||
12 | MÜLTEKATAT-I HASEKÎYE (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | EN-NEF'U'L-MUAVVEL FÎ TERCEMETİ'T-TELHÎS VE'L-MUTAVVEL (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
14 | REHBER-İ SÂLİKÂN-I SEYR Ü SÜLÛK (NÂFİ') | Nâfi', Abdünnâfi' İffet Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu |
Görüntüle | ||
16 | TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) | Âbidin Paşa | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (ÂCİZ) | Âciz, Mehemmed Helife | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
18 | FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Prof. Dr. mehmet atalay |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (CEVDET) | Cevdet, Recâîzâde Ahmed | Prof. Dr. Mehmet Sarı |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (FERÎDE HANIM) | Ferîde Hanım, Bahâr-zâde | Prof. Dr. Eyüp Akman |
Görüntüle | ||
21 | DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) | Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
22 | KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) | Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (HULÛSÎ) | Hulûsî, Ömer | Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) | Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi | Doç. Dr. Özgür KIYÇAK |
Görüntüle |