- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. FİLİZ KALYON
- Eser Yazılış Tarihi:1303/1895-1896
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:04/02/2022
MİR’ÂT-I BEDÂYİ’ / MESNEVÎ-İ HAYRET EFENDİ / ŞEHRÂYÎN (HAYRET)
methiyeHayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi (d. 1264/1847-48 - ö. 1331/1913)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Adanalı Hayret Efendi’nin eseri. Mir’ât-ı Bedâyi’, dört beyit eksikle Şehrâyîn adlı eserinin aynısıdır. Mir’at-ı Bedâyî’de olan tüm beyitler Şehrâyin’de vardır. Şehrâyîn ve Sihr-i Beyân isimli eser, 1302/1884-1885 yılında Ebuzziyâ Matbaasında basılmıştır. Mir’ât-ı Bedâyî, bu eserden bir yıl sonra basılmıştır.
Yapısal anlamda mesnevi, muhteva olarak da bir kaside şeklinde tertip edilmiş olan eser kendi içinde tasnife tabi tutulursa, üç bölümü ihtiva ettiği görülecektir. Bunlardan birincisi şairin kendisini övdüğü “fahriye” bölümü; ikincisi memduhu II. Abdülhamid Han’ın saltanatını tasvir ve methettiği “methiye” kısmı; son bölüm ise Sultan’a yaptığı “dua” bölümüdür.” (Yıldırım 2016: 1). Eserde yalın ve anlaşılır bir dil kullanmış olan Hayret Efendi, methiye bölümünde Arapça, Farsça kelime ve tamlamaların yoğun kullanımından kaçınmamıştır. Edebî sanatları eserde ölçülü bir biçimde kullanan sanatçı özellikle teşbihi kullanarak Padişah'ın saltanatını övme yoluna gitmiştir. Tüm özellikleriyle Şehrâyîn adlı eserin aynısı olan Mir’ât-ı Bedâyî, bu eserde bulunmayıp Şehrâyîn’de yer alan dört beyit dışında sadece şu küçük bir nüsha farkıyla Şehrâyînden ayrılmaktadır: Şehrâyîn’de geçen, "Nazmım da hele ne dilsitândır / Güldeste-i gülşen-i cinândır" beyti Mir’at-ı Bedâyî’de, "Nazmım da hele ne dilsitândır / Güldeste-i gülşen-i sühandır" şeklinde “cinandır-sühandır” farkıyla geçmektedir (Kalyon vd. 2016: 26).
Kasbar Matbaasında 1303/1895-1896 yılında basılan Mir’at-ı Bedâyî, on dört sayfadır. Eser, İsmail Yıldırım tarafından yayımlanmıştır (2016).
Şairin biyografisi için bk. "Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hayret-mehmed-bahaeddin-hayret
Eserden Örnekler
El-hâsıl ey şeh-i felek-câh
Sultân-ı cihân halîfetu’l-lâh
Vasfın ne kadar olunsa ıtrâ
Bâlâsın o rütbeden dü-bâlâ
Tab’ımda eğerçi hayli şâ’ir
İbdâ’-ı suhanda misli nâdir
Kudret yetişür mi midhatinde
Şâ’ir ne disün ya hazretinde
Bir şeye nihâyet olmayınca
Tavsîfine gâyet olmayınca
Lâl olma değil midir fesâhat
Lâzımsa belâgat işte Hayret
Hayret bu ne hâl-i hayret-efzâ
İ’câz oluyor sözün ser-â-pâ
Hayrânlığı işte hikmet itdin
Dem-besteliği fesâhat itdin (Adanalı Hayret Efendi 1313: 20-25).
Kaynakça
Adanalı Hayret Efendi (1313). Mir’at-ı Bedâyî, Mesnevi-i Hayret Efendi, İstanbul: Kasbar Matbaası.
Kalyon, Abuzer ve Filiz Kalyon (2016). Şehrâyin ve Sihr-i Beyân, Adanalı Hayret Efendi. Ankara: Akçağ Yay.
Yıldırım İsmail (2016). "Hayret Efendi’nin II. Abdülhamid Han’ın Tahta Çıkışına Dair Bir Methiyesi: Mir’ât-ı Bedâyî’ Mesnevisi". Kırıkkalale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1):
249 - 270.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | EŞ’ÂR-I HAYRET (HAYRET) | Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi | Doç. Dr. FİLİZ KALYON |
Görüntüle | ||
2 | ŞEHRÂYÎN VE SİHR-İ BEYÂN (HAYRET) | Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi | Doç. Dr. FİLİZ KALYON |
Görüntüle | ||
3 | SÛK-I UKÂZ (HAYRET) | Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi | Doç. Dr. FİLİZ KALYON |
Görüntüle | ||
4 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
5 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
6 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
7 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
8 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
9 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
10 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |