MİNBERNÂME (KAYGUSUZ ABDAL)
dinî tasavvufi şiirler
Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi (d. 742/1341-1342 - ö. 845/1444)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Minbernâme, Kaygusuz Abdal'ın manzum tasavvufi eserleri. Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. Türünün ilk örneğidir. Minber, camideki hatibin hutbe verirken sesinin daha uzaktaki insanlara duyurabilmesini sağlamak maksadıyla çıktığı bir tür taht ya da koltuğun adıdır. Menâkıbname’ye göre bu eser, Kaygusuz Abdal’ın bir cuma namazı esnasında, namazdan sonra hatibin kendisine bakarak söylediği sözler karşısında onun camideki hatibe atfen verdiği bir cevap şeklindedir.

Minbernâmenin yazılmasına sebep olan olay, Kaygusuz Abdal Menâkıbnâmesi'nde şöyle anlatılmaktadır: Kaygusuz Abdal bir gün şehre gelir. Meğer o gün mübarek Cuma günüdür. Müezzinler sela verirler. Halk da abdest alıp camiye koşar. Baba Kaygusuz da abdest alıp camiye gelir. Minberin karşısında iki rekât tahiyyat namazını kılar, selam verir, dua ve sena kılar, sakin olur. Daha sonra ezan okunur. Cuma sünneti kılınır ve akabinde hatip binbere çıkar ve hutbeyi okur. Arkasından kamet okunur, Cuma namazı kılınır. Dua ve sena olur. Namaz biter. Bundan sonra hatip, bir kürsü üzerine çıkıp halka vaaz ü nasihat etmeye başlar. Meğer bu kürsü minbere yakın idi. Cemaat dağılmayıp oturdu. Onun vaaz ü nasihatini dinlemeye başladı. Kaygusuz Abdal da oturduğu yerden kalkmayıp cemaatle beraber manen göz kulak olup hatibi dinledi. Bir ara hatip oturduğu yerden bakıp karşısında Baba Kaygusuz’u gördü. Bakar ki karşısında bir sakalı kırkık, üryan, büryan ve de giryan bir derviş oturur. Vaiz efendi başlar cehennemin kapısını açmaya; “sakalını kırkan, üryan olanlar giremez uçmağa” diyerek benzer sözler söyler. Bu minval üzere halka vaaz ü nasihat eyler. “Namazını kılmayanların hâli şöyle olur, namazını kılanlar böyle olur.” şeklinde konuşmalarına devam eder. Velhasıl çok türlü temsiller getirir, hikâyeler eyler. Baba Kaygusuz onun sözünü işitir. Filhakika oturduğu yerden ayak üzerine duragelip gönlü cûşa gelip şunları söyler:

Akıl ile hâli bildim. Hakk’ı buldum, diyerek minberi tepen ve halkı irşat etmeye çalışan kişiler, özünden geçmeden Rabbini bilemez. Allah’ı bulmak için benliği bırakmak lazımdır. Türk tasavvuf edebiyatında önemli bir türün var oluşunu sağlayan Kaygusuz Abdal’ın mesnevi nazım şekliyle kaleme aldığı Minbernâmesi, Saadettin Nuzhet Ergun tarafından 1930'da 29 beyit olarak yayımlanmıştır. Bu eser üzerinde kapsamlı bir çalışma yapan Abdurrahman Güzel, Minbernâmeyi 58 beyit beyit olarak yayımlamıştır. Kaygusuz Abdal’ın Minbernâmesi'nin önemli nüshaları Ankara Etnoğrafya Müzesi Kütüphanesi ve İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum Eserler Bölümü'nde yer almaktadır.

Kaygusuz Abdal'ın biyografisi için bk. "Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaygusuz-abdal-alaeddin-gaybi

Eserden Örnekler


Eya akl ile irfanem diyenler

Eya mülke Süleymanım diyenler


Eya bildüm diyenler cümle hali

Eya buldum diyenler togri yolu


Hakk’ı bildüm diyü irşad idersin

Yitersin minbere feryâd idersin


Ne bildün niye irdün işbu halde

Akıllar mat olupdur bu hayalde



Buna akl ile kimse irmemişdür

Göziyle Hakk’ı kimse görmemişdür


Bu bir derya durur akıllar irmez

Özinden geçmeyen Rabbini bilmkez


Dilersen bulasın kevn ü mekânı

Özünden fariğ ol Rabbini tanı


Ki sen senlügini gider aradan

Bilürsün seni ta kimdür yaradan


Sen ü ben eylemez ol kim kişidür

Sen ü ben eylemek şeytan işidür


Özinden gayrı kul görmez arada

Hakk’ı zahir görür ag u karada


Dilersen olasın mahrem-i esrar

Bu dünya kavgasına uyma zinhar


Feragat kıl cihanun kavgasından

Ki nefsün kurtarasın fitnesinden


Heman seyrancusın seyranın eyle

Sakın deme şu şöyledir bu böyle (…) (Güzel 2021: 113-115). 

Kaynakça


Akman, Neslican (2019). Kaygusuz Abdal (Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri ). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi 

Güzel, Abdurrahman (2021). Şehzâde Alaâddin Gaybî Kaygusuz Abdâl Külliyatı. Ankara: TDK Yay.

Güzel, Abdurrahman (2018). Kaygusuz Abdal (Şehzade Alaaddin Gaybi) Divânı. Alanya: Alanya Belediyesi Yay.

Güzel, Abdurrahman (2010). Kaygusuz Abdal Divânı. Ankara. MEB Yay.

Güzel, Abdurrahman (2004). Kaygusuz Abdal(Alâaddin Gaybî). Ankara: Akçağ Yay.

Güzel, Abdurrahman (1989). Kaygusuz Abdal/Saraynâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Güzel, Abdurrahman (1987). Kaygusuz Abdal/Dil-gûşâ. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Güzel, Abdurrahman (1987). Kaygusuz Abdal Bibliyogrası. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Güzel, Abdurrahman (1981). Kaygusuz Abdal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Atıf Bilgileri


YAKICI, Ali. "MİNBERNÂME (KAYGUSUZ ABDAL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/minbername-kaygusuz-abdal. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
2 GÜLİSTAN (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
3 MESNEVİ-İ BABA KAYGUSUZ (KAYGUSUZ ABDAL) KAYGUSUZ ABDAL, Alaeddin Gaybi Dr. Damlanur KÜÇÜKYILDIZ GÖZELCE
Görüntüle
4 GEVHERNÂME (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
5 BUDALANÂME (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
6 KİTÂB-I MAGLATA (KAYGUSUZ ABDAL) KAYGUSUZ ABDAL, Alaeddin Gaybi Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Oktay
Görüntüle
7 VÜCUD-NÂME (KAYGUSUZ ABDAL) KAYGUSUZ ABDAL, Alaeddin Gaybi Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Oktay
Görüntüle
8 MESNEVİ-İ SÂNİ (KAYGUSUZ ABDAL) KAYGUSUZ ABDAL, Alaeddin Gaybi Dr. Özlem Özdemir
Görüntüle
9 DİLGÛŞÂ (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
10 SARAYNÂME (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
11 MESNEVÎ-İ SALİS (KAYGUSUZ ABDAL) Kaygusuz Abdal, Alaeddin Gaybi Prof. Dr. Ali YAKICI
Görüntüle
12 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
13 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
14 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
15 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
16 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
17 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
18 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
19 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
20 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
21 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle