- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa - Madde Yazarı: Ismail Aksoyak
- Eser Yazılış Tarihi:969-970 / 1562-1563
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:14/09/2022
MİHR Ü VEFÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ)
âşıkâne mesneviÂlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa (d. 948/1541 - ö. 1008/1600)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Gelibolulu Mustafa Âli’nin Konya’da yazıp Şehzade Selim’e sunduğu ikinci aşk mesnevisi. Vasfi Mahir Kocatürk, Mihr ü Vefâ’nın eksik bir nüshasının özel kütüphanesinde bulunduğunu haber verir. Kocatürk’ün vefatından sonra Mihr ü Vefa’nın eksik nüshası Ankara Millî Kütüphane’ye (Yz A 5966) bağışlanmıştır. Mihr ü Vefâ’nın elimizdeki eksik nüshası Giriş’in bir bölümüne aittir ve bu bölümde şunlar anlatılmaktadır: mirac, medh-i çehar-yâr, münacat, Şehzade Selim için övgü, sebeb-i telifin başları. Âlî’nin 7000 beyit olarak bildirdiği mesnevinin elimizdeki eksik nüshası 298 beyittir. Eldeki beyitlere göre Mihr ü Vefâ, aruzun “mefâ'îlün mefâ'îlün fa'ûlün” vezniyle kaleme alınmıştır (Aksoyak: 2016).
Rum padişahının oğlu Vefâ ile Umman kraliçesi Mihr arasında geçen aşk macerasının anlatıldığı bu mesnevide olağanüstülükler ve masal motiflerine de rastlanır. (Konu özeti için bk. Ümmî İsâ'nın Mihr ü Vefâ mesnevisi).
Kaynaklarda Mustafa Çelebi’nin de Mihr ü Vefâ adlı bir mesnevisinin bulunduğu ve bu mesnevinin Gelibolulu Mustafa Âlî'nin eseriyle benzerlik taşıdığı ileri sürülmüştür. Mustafa Çelebi'nin eseri son yıllarda bulunmuş ve eserin Mihr ü Vefâ değil Varka ve Gülşâh mesnevisi olduğu tespit edilmiştir (Yıldız 2009 : 5-7).
Âlî, Mihr ü Vefâ mesnevisini 969-970 / 1562-1563’te yazarak şehzade Selim’in ilgisini çekmeye çalışır. Mihr ü Vefâ son zamanlara kadar kayıp kabul edilmekteydi. Söz konusu mesnevinin eksik nüshası bir nüsha üzerinden yayınlanmıştır (Aksoyak 2003: 45-71).
Şairin biyografisi için bk. "Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa". Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa
Eserden Örnekler
Olaydı cümle devlet ehli ârif
Azîz olırdı erbâb-ı maârif
Mehekdür marifetle tab-ı insân
Zer ü sîmin ider kadrini ilân
Bilür her ârifün mikdâr-ı zâtın
Dahı şânına lâyık iltifâtın
Cihânda böyle müşkil kâr olmaz
Ki ârif dâverin ilm ehli bulmaz
Akıl şemin zalâm-ı cehl uyarmaz
Basîret dîdesine nûr varmaz
O demde bir görinür ehl ü nâ-ehl
Müşevveş şeklini baglar kamu sehl
Kaçan kim olsa fıtnat mihri tâli
Olur erbâb-ı fazlın bahtı lâmi
Çü buldun dâver-i sâhib-kemâli
Sakın hâtır-perîşân olma Âlî
Kasâ’id birle Selmân-ı zamânsın
İrişdün şâh-ı Veyse kam-rânsın
Nizâmî mülk-i nazmun şimdi buldı
Ki şirin dürri ana vâsıl oldı
Çekelden mesnevî bezminde câmı
Nizâmîsin yahûd sânî-i Câmî (Aksoyak 2016 : 45-71)
Kaynakça
Aksoyak, İ. Hakkı (2016). “Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Vefa Mesnevisi”. Söylenmemiş Sözler. Grafiker Yay.
Aksoyak, İsmail Hakkı (2003). "Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Mihr ü Vefâ mesnevisi." Diriözler Armağanı: Prof. Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz hatıra kitabı. Hazırlayan M. Fatih Köksal, Ahmet Naci Baykoca. Ankara. 45-71.
Akün, Ömer Faruk (1989). “Âlî Mustafa Efendi (Edebî Yönü)”. İslâm Ansiklopedisi. C. II. İstanbul: TDV Yay. 418.
Atsız, Hüseyin Nihal (1968). Âlî Bibliyografyası. İstanbul. 3, 33.
Fleischer, Cornell H. (2001). Tarihçi Mustafa Âli: bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı. İstanbul: Tarih Vakfı Yay.
Gelibolulu Mustafa Âlî. Mihr ü Vefâ. Ankara Millî Kütüphane. Yz A 5966.
Kocatürk, Vasfî Mahir (1964). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara. 378.
Yıldız, Ayşe (2009). Mustafa Çelebi Varka and Gülşah Part I Introduction, Analysis : Mustafa Çelebi Varka ve Gülşah 1. Kısım Giriş: İnceleme : Cemal Kafadar, Gönül Alpay-Tekin The Department of Near Eastern Languages & Civilizations Harvard University.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEDİÜ'R-RUKÛM/ REBÎÜ'L-MERSÛM (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | CÂMİÜ'L-BUHÛR DER-MECÂLİS-İ SÛR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR |
Görüntüle | ||
3 | DAKÂİKU'T-TEVHÎD/BEDÂYİ'U'L-METÂLİ' (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂNLAR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | GÜL-İ SAD-BERG (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | HULÂSATÜ'L-AHVÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | MAÂLİMÜ'T-TEVHÎD (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | HADÎS-İ ERBAÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
9 | MECMAU'L-BAHREYN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
10 | MİHR Ü MÂH (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | NİKÂTÜ'L-KÂL FÎ-TAZMÎNİ'L-MAKÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
12 | RİYÂZÜ'S-SÂLİKÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
13 | SUBHATÜ’L-ABDÂL (ÂLÎ/ ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
14 | SUBHATÜ'L-İNÂBE (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | TUHFETÜ'L- UŞŞÂK/TUHFE-İ UŞŞÂK (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |