14. yüzyılda yaşayan İranlı şair Assar-ı Tebrizî’nin (öl.1382) 778/ 1377 yılında yazdığı aynı adlı mesnevinin Azmî (ö. 990/1582) tarafından  yapılan Türkçe tercümesi. Azmî, eseri Sultan II. Selim (ö. 1574)’in isteği üzerine yazmaya başlamıştır. 1500 beyit kadar tercüme etmiş ancak sultanın ölümü üzerine eser yarım kalmıştır (Kutluk 1989: 628). Katip Çelebi, eseri şairin oğlu Hâletî’nin tamamladığını ifade etmiştir (2007: 1531). Ancak Nev’izâde Atayî, Şakâyık Zeyli’nde Azmî’nin eseri 1000 beyit kadar tercüme ettiğini, yarım kalan esere oğlu Hâletî’nin beş yüz beyit ekleyip bıraktığını, eserin tamamlanmadığını yazmıştır (Nev’îzâde TY: 228).

Meliha Anbarcıoğlu (1983: 1153) eserin bir nüshasının Paris Bibliotheque Nationale’de bulunduğunu belirtse de söz konusu kütüphanede nüshaya ulaşılamamıştır. Bununla birlikte Atâyî’nin, Azmî-zâde Hâletî’nin öğrencisi olması, eserin yarım kaldığı şeklinde verdiği bilginin gerçeği daha iyi yansıttığını düşündürmektedir (Ceyhan 1999: 264).

Kınalı-zâde ve Riyâzî tezkireleri ile Şakayık Zeyli’nde örnek olarak ilk üç beyti verilen mesnevi –tercüme edildiği Assar’ın eseri gibi- aruzun mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün kalıbıyla yazılmıştır. Atayî, eserden “mesnevisinin her beyti müfred-i rûzgârdur” şeklinde bahsederken (TY: 228), Riyâzî de şairin mesnevi söyleme vadisinde sözün/şiirin hakkını verdiğini ifade etmiştir (2017: 228). Bu sözlerden -eseri yarım kalmış olsa da- şairin, mesnevi yazma konusunda döneminde başarılı bulunduğu söylenebilir.

Şairin biyografisi için bk. “Azmî, Pir Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azmi-pir-mehmed