MİFTÂHU’L-LÜGA (ŞEYH MAHMÛD BİN İBRÂHÎM EDHEM)
Farsça-Türkçe sözlük
Şeyh Mahmûd bin İbrâhîm Edhem, Şeyh Mahmûd bin Edhem (d. ? - ö. 897/1491-92)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyh Mahmûd bin İbrâhîm Edhem’in II. Bâyezîd adına 895/1489-90 yılında tamamladığı Farsça-Türkçe sözlük. Sözlük, yazarın mukaddimede belirttiği üzere bir mukaddime ve iki bâbdan oluşmaktadır. Farsça olan eserin mukaddimesinde hamdele, salvele ve II. Bâyezîd’e duadan sonra Farsçanın gramer bilgisine yer verilmiştir. Birinci bâbda mastarlar ve bunların muzari kökleri, ikinci bâbda ise Farsça, Arapça isim ve edatların Eski Anadolu Türkçesi ile karşılıkları verilmiştir. Sözlüğün yurt içi ve yurt dışında çok sayıda nüshası vardır (Çetin 2014).

Miftâhu’l-Lüga üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlanmış (Kaya 1996) ve bir de kitap yayımlanmıştır (Çetin 2014). 

Yazarın biyografisi için bk. “Şeyh Mahmûd bin İbrâhîm Edhem”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyh-mahmud-bin-ibrahim-edhem-seyh 

Eserden Örnekler


Hâzâ Kitabu Miftâhu’l-Luga

Bismi’llâhi’r-rahmâni'r-râhîm

Hamd-i nâ-mahdûd ve senâ-yı nâ-ma'dûd vâcibü’l-vücûd-râ ki ez-deryâ-yı cûd dürr-i vücûd-râ be-feyz-i fazl-ı hod hüveydâ kerd … dermân-ı bahr-ı hakîkat seyyidü'l-enbiyâ'i ve'l-mürselîn el-muhâtabı bi-mâ erselnâke illâ rahmeten li’l-âlemîn menba'-ı sadef-i safâ Muhammed Mustafâ bâd … hazret-i hudâvendigâr-ı cihân fermân-dih-i zemîn ü zamân ber-efrâzende-i şer'-i Nebevî ve efrûzende-i şem'-i dîn-i Mustafavî mugîsü'l-İslâm ve'l-müslimîn müdemmirü'l-fecereti'l-müteherridîn es-sultân bin es-sultân ilâ-eb'ade'l-âbâ'i ve'l-ecdâd es-Sultân Bâyezîd Hân bin Sultân Mehemmed Hân reyyena’llâhu serîri'l-izzi … Bâb-ı evvel: masâdır u muzâri' sîgaların beyân ider. Bâb-ı düvvüm: Lügat-i esmâ vü edâvâtı beyân ider. Va'llâhu a'lem eyâ kurretü'l-ayni es'adeka'llâhu fi'd-dâreyni. Kelime evvelen üç kısma münkasimdür. İsm ve fi'l ve harfdür ki edât dirler ammâ ism müştak yâ gayr-i müştakdur … ammâ fi’l dört kısımdur fi’l-i mâzî fi’l-i muzâri' emr ü nehydür. (Mahmûd bin Edhem Amâsî, vr. 5b-6a)

Kaynakça


Çetin, Abdülbaki (2014). Şeyh Mahmûd bin Edhem: Miftâhu’l-Luga. Ankara: Sonçağ Yayını.

Kaya, Huriye (1996). Şeyh Mahmud b. İbrahim Edhem, Miftâhü’l-Lüga (İnceleme-Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Mahmûd bin Edhem Amâsî. Miftâhu’l-Lüga. Millî Kütüphane. Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu. Nu. 141/1 (06 Hk 141/1). 

Atıf Bilgileri


Gültekin, Hasan. "MİFTÂHU’L-LÜGA (ŞEYH MAHMÛD BİN İBRÂHÎM EDHEM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miftahul-luga-seyh-mahmud-bin-ibrahim-edhem. [Erişim Tarihi: 03 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GÜLŞEN-İ İNŞÂ (ŞEYH MAHMÛD BİN İBRÂHÎM EDHEM) Şeyh Mahmûd Bin İbrâhîm Edhem, Şeyh Mahmûd Bin Edhem Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
2 TUHFETÜ’L-EDEBİ SARFU LUGATİ’L-ARAB (ŞEYH MAHMÛD BİN İBRÂHÎM EDHEM) Şeyh Mahmûd bin İbrâhîm Edhem, Şeyh Mahmûd bin Edhem Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
3 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
4 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
5 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
6 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
7 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
8 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
12 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle