Şeyhülislam Sâdeddîn Efendi'nin (ö. 1008/ 1599) oğlu Abdülaziz Efendi'nin siyasetname türündeki tercüme eseri. Eser I. Ahmed (ö. 1617)'in emri üzerine tercüme edilmiştir (Ceyhan 2020). Zemin metin Muhammed b. Abdülkerim el-mülakkab bi-Şihâb en-Neyrîzî -Osmanlı Türkçesi'ne tercümelerinde Muhammed b. İbrâhim b. Muhammed el-Îcî olarak geçmektedir- tarafından 777/ 1375 yılında Farsça kaleme alınmış olup Muzafferîler'in hükümdarı Ebü'l-Fevâris Şâh Şücâ'ya (ö. 786/ 1384) sunulmuştur (Dodangeh 2018: 19-20).

Eserin tespit edilen tek nüshası bulunmaktadır. Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Nuruosmaniye Koleksiyonu'nda 2335 arşiv numarasında kayıtlı bu nüshanın ketebe kaydında zemin, tercüme ve istinsah edilen esere dair bilgiler yer alır. Buna göre Abdülaziz Efendi eserini 1025/ 1616 tarihinde tamamlamış olup ele geçen nüsha Muhammed b. Süleyman (ö.?) tarafından 1139/ 1727 senesinde istinsah edilmiştir (Miftâhu’s-Sa‘âde fî Kavâ‘idi’s-Siyâde 2335: 167b). Kayıtlarda İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde 2756 arşiv numarasında kayıtlı bir nüsha daha görülmekte ise de bu eserin "Ahlâk-ı Muhsinî Tercümesi" olduğu anlaşılmıştır (Miftâhu’s-Sa‘âde fî Kavâ‘idi’s-Siyâde 2756; Peker 2010: 130). 

Eser bir mukaddime, dört bab ve bir hatimeden oluşmaktadır. Ana bölümler "fasıl, mesele, tür, vazife vb. alt başlıklara ayrılmaktadır. Saltanatın manası, sultanların, vali ve hakimlerin göstermeleri gereken tavırlar,  vezirler ile diğer devlet adamlarının uymaları gereken kaideler ile alıntılanan bazı hikâye ve kelimelerin izahı eserde değinilen hususların genel çerçevesidir (Miftâhu’s-Sa‘âde fî Kavâ‘idi’s-Siyâde 2335: 13b-14a). Siyaset felsefesi, fıkıh, kelam, ayet ve hadisler eserin temel dayanak noktalarıdır. Abdülaziz Efendi'nin çoğu yerde bire bir tercümeye bağlı kalmakla beraber yer yer eklemeler yaptığı da tespit edilmektedir (Dodangeh 2018: 31). Eserde, değinilen hususları desteklemek ve örnek getirmek amacıyla hikaye ve nazım parçalarından da yararlanılmıştır.

Eser üzerine herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Azîz, Abdülazîz bin Hoca Sâdeddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aziz-abdulaziz-bin-hoca-sadeddin