Hüseyin Âlî Çelebi’nin Firavun’un imanı hakkında kaleme aldığı mensur bir eserdir. Eserin yazıldığı tam tarih belli olmamakla birlikte nüshalar içinde en eski istinsah kaydı 1154/1741 olarak karşımıza çıkmaktadır.(Cambaz 2020: 20)

Eser mukaddime, sekiz bölüm ve hâtimeden oluşur. Metinde mukaddimeye geçmeden besmele-hamdele-salveleye yer verilmiş ve bu bölümler süslü nesir ile kaleme alınmıştır. İlk bölümde ifadeye güç katmak, anlatımı süslemek amacıyla yazar Kaside-i Bürde’den ve Örfî’nin bir gazelinden alıntılar yapmıştır. Hatta aynı beyitleri yazarın Kayseri Raşid Efendi 102 numarada kayıtlı Ravzatü’r-Rahme adlı eserinin hamdele bölümünde de görmek mümkündür.

Eserin birinci bölümü, Hz. Mûsâ’nın Firavun hakkındaki duasını içermektedir. İkinci bölüm, Firavun’un helak olmasıyla ilgilidir. Üçüncü bölümde “Firavun boğulacağını anladığı vakit iman edeceği sırada Cebrâil denizden bir miktar balçık alıp onun ağzını kapatmıştır” şeklindeki Zemahşeri’den alıntılanan hadis ile Meryem suresi, 64. ayet ve Nahl suresi, 50. ayet delil gösterilerek Cebrâil’in Firavun’un iman etmesine engel olması konusu tartışılmıştır. Cebrâil’in Firavun’un ağzına balçık atmasının hikmetini anlamayanlar hadis-i şerife çeşitli itirazlarda bulunmuştur. Enbiyâ suresi 23. ayet, İbrahim suresi 27. ayet ve Mâide suresi 1. ayet delil gösterilerek bu itirazlara cevap verilmiştir. Bu konular dördüncü bölümde anlatılır. Beşinci bölümde Firavun’un hırsından dolayı iman ettiğini üç defa söylemesi izah edilir. Altıncı bölüm, Firavun’un helak oluşundaki hikmet ve ibretler hakkındadır. Yedinci bölüm, Firavun’un suda boğularak helak olmasını anlatır. Sekizinci yani son bölüm Firavun’un imanının kabulüyle ilgilidir. Bu bölümde çoğunlukla Fusûsü’l-hikem’den alıntılar yapılmıştır. Hâtimede Hüseyin Âlî, Allah’ın sonsuz rahmeti ile ilgili ayet ve hadislere yer vermektedir. Hâtimeden sonra “Râviyân-ı sahîh-gûyân” başlığı altında Veysî’nin Şehâdet-nâme adlı eserinden alınmış, orucun faziletlerinden bahseden bir hikâye yer almaktadır. Allah’ın sonsuz rahmetini örneklendirmek ve ispatlamak amacıyla bu hikâyeye yer verilmiştir. Hikâyede çirkin ve günahkâr bir zenci, Ramazan ayı boyunca oruç tutar. Öldüğünde günahkâr biri olduğu için kimse onun yüzüne bakmaz, mezarını kazmazken oruca hürmetinden dolayı Cebrâil, bu kişinin salih bir kula yakışacak güzel bir şekilde defnedilmesini emretmiştir. Bu hikâye vesilesiyle Allah’ın rahmetinin sonsuzluğuna atıfta bulunularak eser tamamlanmıştır. (Cambaz 2020: 15)

Bir çok bilinen kaynağa başvurarak ve alıntılar yaparak hazırladığı eserinde Âlî Çelebi kendi görüşlerini geri planda tutmuştur. Çünkü bazı muteber kaynaklar Firavun’un imanına güvenilebileceğini belirtirken bazıları ise onun cehennem azabıyla cezalandırılacağını yazmaktadırlar. Âlî Çelebi de bu yorumlardan sonra en doğrusunu Allah’ın bileceğine işaret eder. Âlî’nin yazdıklarını kaynak ve belgelere dayandırması, anlattıklarında tarafsız kalması eserin önemli bir üslup özelliğidir.

Eser üzerine Nursel Cambaz (2020) yüksek lisans tezi yapmıştır.. 

Müellifin biyografisi için bk: Âlî, Hüseyin Âlî Çelebi. Türk Edebiyaı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-huseyin-ali-celebi