MİFTÂHÜ MÜŞKİLÂTİ'L-ÂRİFÎN ÂDÂBU TARÎKİ'L-VÂSILÎN
tasavvufi şerh mahiyetinde eser
Selîm, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne (d. ?/? - ö. 1170/1756-57)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Selîm Dîvâne'nin (d. ?/? - ö. 1170/1756-57) tasavvufi şerh mahiyetinde eseri. Müşkilâtü'l-Ârifîn diye tanınan eser hem tasavvufî konuların izahı hem de tasavvufî metin şerhleri açısından önemlidir. Selim Dîvâne, eserine Niyâzî-i Mısrî'nin "Müşkilim var size ey Hak dostları eylen reşâd" mısraıyla başlayan gazelinin şerhiyle başlar. Eser, Niyâzî'nin diğer şiirleriyle birlikte Eşrefoğlu, Muhammed Bîcân, Şeyh Nâci, Şemsî, Aziz Mahmud Hüdâyî ve Nesîmî'nin şiirleriyle zenginleştirilmiştir. Bu örnekler Mısrî'nin şiirini açıklamak için verilmiştir. Bu açıdan, esere bir Niyâzî-i Mısrî şerhi olarak bakılabilir. Yazar eserinin girişinde, asıl yazılış amacının evliyâullahın edebini, itikadını, sülûkunu, tevhidini, Hak'la kıyamlarını, halk ile muamelelerini, peygamber ve mürşitlerin gönderilme sebeplerini açıklamak olduğunu belirtir. Eser, Allah'a ulaşanların ("vâsilîn"in) âdâbı ile henüz ulaşma yolunda olanların ("ârifîn"in) manevî suallerinin anahtarı mahiyetindedir.

Esere konuşma dilinin özellikleri hâkimdir. Bu sebeple sohbet esnasında tutulan notlar gibidir. Eserde tekrarlar, zaman zaman cümle düşüklükleri, uzun cümlelerin iç içe girdiği yerler bulunmaktadır.

Kütüphanelerde eserin yazma nüshaları mevcuttur: Millî Ktp.; Yz. A. 449; Atatürk Kitaplığı (İstanbul) K. Yz. 548; Süleymaniye Ktp., Ali N. Tarlan Kitapları, No: 167; Marmara Ü. İlâhiyat Fakültesi Ktp., Yz. 19. Eserin hem orijinal (Kırımlı Selîm Dîvâne 1996) hem de sadeleştirilmiş metinleri (Selîm Baba 1987; Yivlik 1998, Hafızalioğlu 2001) yeni harflerle yayımlanmıştır. Selîm Dîvâne'nin eserleri, Burhânü'l-Ârifîn ve Necâtü'l-Gâfilîn adlı kitabıyla birlikte sadeleştirilerek tek kitapta toplanmıştır (Çevik 2004, Kırımlı Selîm Dîvâne 2004, Kırımlı Şeyh Selîm Dîvâne 2014, 2. bs. 2019).

Şairin biyografisi için bk. “Selîm, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/selim-seyh-selim-baba-selim-divane

Eserden Örnekler


Kul kimdir, Allah kimdir? Kimse bilmez. Böyle gafletle geçerler. Bundan bari fehmet. Allah kullarından ayrı değildir. Bil ki kullarının zâhir ve bâtın tasarrufunu eden Hak'dır. Velâkin kullarını kendine perde ve âlet etmişdir. Her işi işleyen Hak'dır. Sen kör olup gaflette olduğundan kul sanırsın. Sen, sanmayasın ki ardında kalmışsın. Bari Karagöz oyunundan hisse al! Ârif-i bi'llâh her şeyi künhüyle bildiler. Onun için "Ene'l-Hakk"ı, "Hüve'l-Hakk"a tebdîl olmalıdır.



Sürüp ismin dilde tekrâr eylerem

Varlığım seninle ben var eylerem

 

Koma beni etmeyem bir derdle âh

Yakaram dünyâyı hep nâr eylerem

 

Aşk-ı pâkin boynuma zincirini

Takmışam Mansûr olup dâr eylerem

 

Ene'l-Hakk'ı mahvedip sende şehâ

Hüve'l-Hak zikrini her bâr eylerem

 

Beni sende seni Hak'da mahvedip

Hakk'ı sende Seyyid'im var eylerem

 

Cemâlinden okuyup âyetleri

Şerh edip ledünnü tekrâr eylerem

 

Vech-i pâkin ismidir ümmü'l-kitâb

Bu Selîm'e anı ezkâr eylerem (Kırımlı Selîm Dîvâne 1996: 56-57).

Kaynakça


Çevik, İsa (2004). Vuslata Davet - Burhânu'l-ârifîn Miftâhu Müşkilâti's-sâdıkîn Âdâbu Tarîki'l-vâsılîn. İstanbul: İnsan Yay.

Kırımlı Selîm Dîvâne (1996). Tasavvufî Sorulara Cevaplar-Miftahu Müşkilâti'l-Ârifîn Âdâbu Tarîki'l-Vâsilîn. (hzl. M. Tatcı), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.

Selîm Baba (1987). Miftahu Müşkilâti'l-Ârifîn Âdâbu Tarîki'l-Vâsılîn - Müşküllerinin Anahtarı. (hzl. Şevket Gürer), İstanbul: Yayınevi ?.

Yivlik, Sadık Ahmet (1998). Miftahu Müşkilâti'l-Ârifîn Âdâbu Tarîki'l-Vâsılîn - Sadıkların Müşküllerinin Anahtarı. İstanbul: Kitsan Yay.

Hafızalioğlu, Tahir (2001). Vahdet Aynasında: Osmanlı Tasavvuf Metinlerinden Seçmeler-I. İstanbul: İnsan Yay.

Kırımlı Selîm Dîvâne (2004). Âriflerin Delili Müşkillerin Anahtarı. (hzl. M. Tatcı ve H. Çeltik), Ankara: Akçağ Yay.

Kırımlı Şeyh Selîm Dîvâne (2014). Vahdet-i Vücûda Dair Âriflerin Delili ve Müşkillerin Anahtarı. (hzl. M. Tatcı ve H. Çeltik), 2. Baskı 2019, İstanbul: H Yay.

Atıf Bilgileri


Çeltik, Halil. "MİFTÂHÜ MÜŞKİLÂTİ'L-ÂRİFÎN ÂDÂBU TARÎKİ'L-VÂSILÎN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miftahu-muskilati-l-arifin-adabu-tariki-l-vasilin. [Erişim Tarihi: 04 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN / DÎVANÇE (SELÎM DÎVÂNE) Selim, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne Prof. Dr. Halil Çeltik
Görüntüle
2 BÜRHÂNÜ'L-ÂRİFÎN VE NECÂTÜ'L-GÂFİLÎN Selim, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne Prof. Dr. Halil Çeltik
Görüntüle
3 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
4 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
5 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
6 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
7 DÎVÂN (HÂMİD) Hâmid, Enderûnlu Mehmed Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
8 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
10 DÎVÂN (İZZÎ) İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
11 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
12 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle