MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î)
akait kitabı
Ahmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421'ten sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed-i Dâ'î'nin, Lu’lu Paşa adına Arapçadan tercüme ettiği akait kitabı. Bugüne kadarki çalışmalarda Lu’lu, Lü’lü ya da Ulu (?) Paşa'nın kim olduğuna, eserin Arapçasının kimin tarafından ve hangi tarihte yazıldığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Asıl adı Miftâhü’l-Cenne olan eser, bazı yerlerde Miftâhü’l-Cennet olarak da geçmektedir. Yazım tarihi bilinmeyen bu mensur eserin kütüphanelerde çok sayıda nüshası mevcuttur. Ayrıca aynı isimle başka yazarların da tercümeleri vardır. 

Yazar, kitabın başlarında eserle ilgili şu bilgileri vermiştir: “…Bu kitâbı Arab dilinden rûşen Türkî diline dönderdüm… Ve dahı adını Miftâhü'l-Cenne kodum ya’nî uçmagun kilîdi dimek olur, nitekim uçmak sekizdür, bu kitâbı dahı sekiz meclis üzerine tertîb eyledüm.” (Gülsevin 1989:364). Oldukça hacimli olan kitabın elimizdeki Millî Kütüphane, Yz. A. 888 numarada kayıtlı nüshasının başında da kitabın adı “Kitâb-ı Miftâhü’l-Cenne(ti)” olarak bir çerçeve içinde belirtilmiştir. Eserde ayet ve hadislerin ışığında, cennete ulaşabilmek için gidilmesi, varılması gereken yollar ve bunlar için bilinmesi elzem olan şeriat esasları anlatılmaktadır. Miftâhü'l-Cenne'nin sekiz meclisinin başlıkları şöyledir: "Birinci Meclis: Namâzun fazîletin beyân ider. İkinci Meclis: Tevbe kılmak fazîletin beyân ider. Üçüncü Meclis: Kazâ vü kader bahsin beyân ider. Dördüncü Meclis: Receb ayınun fazîletin beyân ider. Beşinci Meclis: Şa’bân ayınun fazîletin beyân ider. Altıncı Meclis: Ramazân ayınun fazîletin beyân ider. Yedinci Meclis: Kadr gicesinün fazîletin beyân ider. Sekizinci Meclis: Fıtra sadakasın ve dahı bayram namâzın kılmak sevâbın bildürür." (Gülsevin 1989: 18-19).

Eser üzerinde bir doktora tezi (Gülsevin 1989) ve bir yüksek lisans tezi (Kahramanoğlu 1989) yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Ahmed-i Dâ'î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai 

Eserden Örnekler


Miftâhü’l-Cenne(t)'ten

Sekizinci meclis oldur kim fıtra sadakasın ve dahı bayram namâzın kılmak sevâbın bildürür

Haberde gelür kim evvel nesne kim Hak Te’âlâ yaratdı aklı yaratdı akla eyitdi girü git akl girü gitdi eyitdi ilerü gel akl ilerü geldi andan eyitdi izzüm azâmetüm hakkıyçün senden yigrek senden sevgülürek nesne yaratmadum didi senün-ile bileler beni senüñ ile tapalar bana her kime azâb itsem her kimi bagışlasam senden ötrü azâb iderem ve senden ötrü bagışlaram didi Peygamber a.m. eydür âkil kişi benüm dostumdur ve dahı âkil kişiden kesilmenüz ve dahı ahmâk kişi ile sohbet itmenüz Müslimân kişiye akldan yigrek nesne yokdur didi ve dahı eydür hîç bir kişinün Müslimânlıgını acablamanuz tâ aklınun i’tikâdı dîn içinde nice idügin bilmeyince ve dahı eydür kişinün keremi dînidür ve mürüvveti aklıdur ve dahı aslı köki ya’ni fahr idinecek eyü hulkdur didi. (Gülsevin 1989: 457)

Kaynakça


Gülsevin, Gürer (1989). Ahmed-i Dâ'î Miftâhü’l-Cenne (Dil Özellikleri-Metin-Söz Dizini. 2 C. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 

Kahramanoğlu, Kemal (1989). Ahmed-i Dâ'î Miftahü’l-Cenne (İnceleme-Tenkitli Metin). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. 

Atıf Bilgileri


ŞEYLAN, Ali. "MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miftahu-l-cenne-t-ahmed-i-da-i. [Erişim Tarihi: 13 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
2 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
3 ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ'î Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin
Görüntüle
4 VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Emine Yeniterzi
Görüntüle
5 UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ’î Araş. Gör. Uğur Altundaş
Görüntüle
6 CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ'î Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
7 ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
10 TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
12 TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
13 TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
14 MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
15 DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu
Görüntüle
16 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
17 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
18 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
19 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
20 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
21 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
22 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
23 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
25 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle