- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nâlî, Mehmed Efendi - Madde Yazarı: Bahir Selçuk
- Eser Yazılış Tarihi:1084 /1673
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:03/03/2022
MİFTÂH-I HEFT KÂN (NÂLÎ)
mesnevîNâlî, Mehmed Efendi (d. ?/? - ö. 1086/1675)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nâlî Mehmed Efendi’nin bazı kaynaklarda Miftâh-ı Heft-gâne olarak da kaydedilmiş dinî-tasavvufî mesnevisi. 1084 /1673’te tamamlanan eser, Musâhib Mustafa Paşa’ya sunulmuştur. 1143 beyitten oluşan eser, "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Eserde besmele, tevhîd, münâcât, na’t, mi’raciyye, sebeb-i te’lîf, Musâhib Mustafa Paşa övgüsünden sonra “kân” adı verilen 7 bölüm gelmektedir. Her bir bölümde “Kân-ı Evvel, Kân-ı Sânî” başlıkları altında kıt’a nazım şekliyle seçilen ayet ve tercümesi verilmekte, sonra “Nazm-ı Ma’nâ" başlığı altında mesnevi nazım şekliyle 10 beyitle tefsir edilmekte, ardından “Hikâyet” başlığı altında konu ile ilgili bir kıssa anlatılmakta ve “Münâcât”a yer verilmektedir. 19 beyitten oluşan “Hâtimetü’l-Eş’âr” bölümüyle mesnevi sona ermektedir. Didaktik özellikteki dinî-tasavvufî eserde sade bir dil ve samimi bir üslup kullanılmıştır.
Dört nüshası tespit edilebilen eserle ilgili bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Savaş 2002).
Şairin biyografisi için bk. “Nâlî, Mehmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nali-mehmed-efendi
Eserden Örnekler
Kân-ı Sâlis
Kıl nazar âsâr-ı sun‘-ı Hâlık’a
Gülşeni seyr eyle gel ba‘de’ş-şitâ
Tâ ola hâsıl sana ‘ayne’l-yakîn
“Keyfe yuhyi’l-arde ba‘de mevtihâ”
Nazm-ı Ma‘nâ
Oldı dünyâda zemistân u bahâr
Haşr-ı ecsâda delîl-i üstüvâr
Fasl-ı dey mevtün misâli ey halîl
Mevsim-i güldür hayât içün delîl
Sun‘-ı Hakk’a bir varak eşcârdan
Bîş-ter sad defter ü tûmârdan
Halka fasl-ı sayf u hengâm-ı şitâ
Oldı bir âyîne-i ‘ibret-nümâ
Keşf ider mevt ü hayâtun huccetin
Gösterür geh lutf u kahrun sûretin
‘İbret ile kıl çemen-zâra nigâh
Haşr-ı ecsâdun delîli her giyâh
Haşr-ı ecsâd ey püser tahkîkdür
Haşr-ı rûhânî diyen zindîkdür
Cem‘ idüp eczâ-yı ecsâmı İlâh
Hayy ider rûz-ı cezâ bî-iştibâh
Haşyet-i Rahmân-ı bil-gayb ey fetâ
Oldı kalb-i mü’mine nûr-ı cilâ (Savaş 2002:104-105)
Kaynakça
Çaldak, Süleyman (2010). Nâlî Divanı. İstanbul: Kesit Yay.
Savaş, Hatice (2002). Nâlî Mehmed’in Miftâh-ı Heft-kân’ı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Selçuk, Bahir (1999). Nâlî Mehmed Efendi. Tuhfetü’l-Emsâl. Ankara: KB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55915,tuhfetul-emsalpdf.pdf?0
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (NÂLÎ, MEHMED) | Nâlî, Mehmed Efendi | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
2 | TUHFETÜ'L-EMSÂL(NÂLÎ) | Nâlî, Mehmed Efendi | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
3 | MENÂSİK-İ HÂC (NÂLÎ) | Nâlî, Mehmed Efendi | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
4 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
5 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
6 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
7 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
8 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
12 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |