MİFTÂH-I HEFT KÂN (NÂLÎ)
mesnevî
Nâlî, Mehmed Efendi (d. ?/? - ö. 1086/1675)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nâlî Mehmed Efendi’nin bazı kaynaklarda Miftâh-ı Heft-gâne olarak da kaydedilmiş dinî-tasavvufî mesnevisi. 1084 /1673’te tamamlanan eser, Musâhib Mustafa Paşa’ya sunulmuştur. 1143 beyitten oluşan eser, "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Eserde besmele, tevhîd, münâcât, na’t, mi’raciyye, sebeb-i te’lîf, Musâhib Mustafa Paşa övgüsünden sonra “kân” adı verilen 7 bölüm gelmektedir. Her bir bölümde “Kân-ı Evvel, Kân-ı Sânî” başlıkları altında kıt’a nazım şekliyle seçilen ayet ve tercümesi verilmekte, sonra “Nazm-ı Ma’nâ" başlığı altında mesnevi nazım şekliyle 10 beyitle tefsir edilmekte, ardından “Hikâyet” başlığı altında konu ile ilgili bir kıssa anlatılmakta ve “Münâcât”a yer verilmektedir. 19 beyitten oluşan “Hâtimetü’l-Eş’âr” bölümüyle mesnevi sona ermektedir. Didaktik özellikteki dinî-tasavvufî eserde sade bir dil ve samimi bir üslup kullanılmıştır.

Dört nüshası tespit edilebilen eserle ilgili bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Savaş 2002).

Şairin biyografisi için bk. “Nâlî, Mehmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.  http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nali-mehmed-efendi

Eserden Örnekler


Kân-ı Sâlis

Kıl nazar âsâr-ı sun‘-ı Hâlık’a

Gülşeni seyr eyle gel ba‘de’ş-şitâ


Tâ ola hâsıl sana ‘ayne’l-yakîn

“Keyfe yuhyi’l-arde ba‘de mevtihâ”


Nazm-ı Ma‘nâ

Oldı dünyâda zemistân u bahâr

Haşr-ı ecsâda delîl-i üstüvâr


Fasl-ı dey mevtün misâli ey halîl

Mevsim-i güldür hayât içün delîl


Sun‘-ı Hakk’a bir varak eşcârdan

Bîş-ter sad defter ü tûmârdan


Halka fasl-ı sayf u hengâm-ı şitâ

Oldı bir âyîne-i ‘ibret-nümâ


Keşf ider mevt ü hayâtun huccetin

Gösterür geh lutf u kahrun sûretin


‘İbret ile kıl çemen-zâra nigâh

Haşr-ı ecsâdun delîli her giyâh


Haşr-ı ecsâd ey püser tahkîkdür

Haşr-ı rûhânî diyen zindîkdür


Cem‘ idüp eczâ-yı ecsâmı İlâh

Hayy ider rûz-ı cezâ bî-iştibâh


Haşyet-i Rahmân-ı bil-gayb ey fetâ

Oldı kalb-i mü’mine nûr-ı cilâ    (Savaş 2002:104-105)

Kaynakça


Çaldak, Süleyman (2010). Nâlî Divanı. İstanbul: Kesit Yay.

Savaş, Hatice (2002). Nâlî Mehmed’in Miftâh-ı Heft-kân’ı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Selçuk, Bahir (1999). Nâlî Mehmed Efendi. Tuhfetü’l-Emsâl. Ankara: KB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55915,tuhfetul-emsalpdf.pdf?0

Atıf Bilgileri


Selçuk, Bahir. "MİFTÂH-I HEFT KÂN (NÂLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/miftah-i-heft-kan-nali. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (NÂLÎ, MEHMED) Nâlî, Mehmed Efendi Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
2 TUHFETÜ'L-EMSÂL(NÂLÎ) Nâlî, Mehmed Efendi Bahir Selçuk
Görüntüle
3 MENÂSİK-İ HÂC (NÂLÎ) Nâlî, Mehmed Efendi Bahir Selçuk
Görüntüle
4 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
5 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
6 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
7 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
8 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
9 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle