Mİ'YÂRU'T-TARÎK (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)
tarîkât âdâbı
Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî (d. 971/1563 - ö. 1049/1639)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tarikat ehlinin seyr ü sülûkta riayet etmesi gereken esaslara dairdir bir eserdir. Kaynaklarda Abdülmecîd Sivâsî’nin bu adla bir eseri zikredilmemiştir. Ancak Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan Bölümü 300/3 numaradaki yazmanın kapak sayfasında eserin müellifinin Şeyhî es-Sivâsî, adının da Mi’yârü’t-Tarîk (Tarîkat ölçüleri/ âdâbı) olduğu kaydedilmiştir.

Abdülmecîd Sivâsî eserin mukaddimesinde Allah Teâlâ'nın insanı ma‘rifete kabiliyet ve istidadı dolayısıyla mahlukatın en şereflisi olarak yaratıp “mükerrem” kıldığını, dünya ve üzerindeki her şeyi kendisine tahsis ederek halife tayin ettiğini, insanlar içerisinde en mükerrem olanların da nebiler ve Hz. Peygamber olduğunu ifade ettikten sonra; “Esâs-ı Tarîk-ı enbiyâ ve evliyânın yolu şer’-i Hüdâ’dır. Onsuz saâdet yolu yoktur.” (Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Bölümü 1367/2, vr. 1b) diyerek enbiyâ ve evliyânın yoluna giren mürîd ve şeyhlerin bu yolda takılıp kalmaması için dikkat etmeleri gereken hususlara değinmiştir. Sivâsî, bu bağlamda nefsi terbiyenin şerîatle, kalbi tasfiyenin tarîkatle ve rûhu tahliyenin de hakîkat yoluyla gerçekleşeceğini çeşitli temsillerle anlatmış, özellikle ruhun nefsi kendine râm etmesi için takip ettiği çetin mücadeleyi âyetlerin işârî yorumları altında çarpıcı örneklerle izah etmiştir. Eserin son bölümünde ise kâmil şeyhlerde bulunması gereken yirmi üç şart ve özelliği sıralamıştır. Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınan “Mukaddime” ve iki “Fasıl”dan oluşan eserde, konular işlenirken âyet ve hadîslerden iktibaslar yapılmış, Farsça ve Türkçe şiirlerle metin zenginleştirmiştir.

Eserin Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Bölümü 1367/2 ve Mihrişah Sultan Bölümü  300/3 numaralarda iki nüshası tespit edilmiştir. 

Yazarın biyografisi için bk. “Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyhi-abdulmecid-sivasi

Eserden Örnekler


Fasl

Gerçi insân, mahsûs-ı nazar-ı ‘inâyetdir ve bize bizden yakındır. “…Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız.” (Kâf, 50/16). Pes gerekdir ki, O’nu bize karîn duyup nûr-ı mecâzî varlığımız nûrun mahv ede. Ammâ bu kābiliyyetle mes’ûd iken ta’allukāt-ı cismânî ve arzû-yı nefsânî ve vesâvis-i şeytânî, cânı cânândan kalbi safâdan ve aklı ‘ibret-i hikmetden mahcûb edip yabana düşürdü. Pes sîret-i evliyâdan mahrûm olduk, tekrâr tevbe ile asla rücû’ lâzım geldi. Zîrâ çün rûha tevfîk-i refîk oldu ve nefs elinde zebûn oldu ve sıfat-ı nefsle murdâr oldu, seyr-i mün’akisden gayra mecâl kalmadı. “…İnsan için ancak çalıştığı vardır.” (Necm, 53/39) Ba’dehu riyâzetle tehzîb-i bâtına sa’y gerekdir tâ zulmet gide nûrun ‘alâ nûr ola (Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Bölümü 1367/2. vr. 9b-10a]

li-Muharrihi:

Şehâ tevhîdün esrârın diyen bilmez bilen dimez

Ma’ârif sırr-ı güftârın diyen bilmez bilen dimez (Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Bölümü 1367/2. vr. 13b-14a)

Tarîkat üçtür: “Devâm-ı nefy-i havâtır-ı tarîkat”, “devâm-ı zikr”, “devâm-ı rakabe”. Eğer bu üçün birisi eksik olsa ona ehl-i tarîkat ve ehl-i dil demezler. Ammâ bu dört havâtırı ayırıp bir birinden seçmese nefyin fâidesi yokturr. Fark budur ki, eğer tâlib, nefy-i havâtıra meşgûl olsa ol hâtırayı ki nefy eyledi, eğer bir sûretle dahi gelse ve onu da koyup bir sûretle dahi gelse bil ki şeytânîdir ve eğer koyduğunca bi-‘aynihi evvelki sûretle gelse nefsânîdir. Zîrâ nefs dâim bir sûretle bir nesneyi ister amâ hâtır-ı melekî savm u salât ve hac u zekât ve ictinâb-ı menâhî ve hayr u sevâb ve tilâvet-i Kur’ân gibilerdir (Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Bölümü 1367/2. vr. 22b-23a)


Kaynakça


Gündoğdu, Cengiz (2000). Bir Türk Mutasavvıfı Abdülmecîd Sivâsî Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Ankara: KB Yay.

Atıf Bilgileri


Gündoğdu, Cengiz. "Mİ'YÂRU'T-TARÎK (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mi-yaru-t-tarik-seyhi-abdulmecid-sivasi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞERH-İ HİLYE-İ RESÛL (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
2 NASÎHAT-NÂME (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
3 MEYÂDÎNÜ'L-FÜRSÂN/LÜGAT-I MESNEVÎ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
4 UDDETÜ'L-MÜSTA'İDDîN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
5 TEFSÎR-İ SÛRE-İ FÂTİHA (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
6 KASÎDE FÎ MEDHİ'N-NEBÎ ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
7 BİDÂ’ATÜ’L-VÂ'İZÎN (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
8 LETÂ'İFÜ'L-EZHÂR VE LEZÂ'İZÜ'L-ESMÂR (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
9 MİSKÂLU'L-KULÛB (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
10 DÜRER-İ AKÂ'İD VE GURER-İ KÜLLÎ SÂ'İKÎN VE KÂ'İD (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
11 KAZA VE KADER RİSÂLESİ (ŞEYHÎ, ABDÜLMECÎD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
12 FİRAVUN'UN ÎMÂNINA DÂ'İR RİSÂLE (ŞEYHÎ, ABDÜLMECİD SİVÂSÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
13 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT/DÎVÂNÇE (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivâsî Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-Yİ ŞERÎF (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle
15 ŞERH-İ CEZÎRE-İ MESNEVÎ (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Doç. Dr. Ali Çoban
Görüntüle
16 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
17 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
18 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
19 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
20 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
21 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
22 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
23 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
24 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
25 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle