Ârif mahlaslı şairin kaleme aldığı manzume. Eserin ulaşılabilen tek nüshası Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, İbrahim Efendi Bölümü, 355/4 numarada kayıtlı Külliyât’ın içerisinde 94b-157b sayfaları arasındadır. 841/1437-38 yılında telif edilmiştir. Manzume aruzun fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün kalıbıyla yazılmıştır. Semra Tunç (1996: 50), 1855 beyitten oluşan eserin 1729, Abdurrahim Elveren (2001: 31) ise 1745 beytinin elimize ulaştığını belirtmiştir. Muhtemelen başlangıçtaki tevhid ve münâcât manzumeleri eksik olan mesnevi, yine baş tarafından eksik, kaside nazım şekliyle ve aynı vezinle yazılmış 16 beyitlik naat ve 7 beyitlik âl u ashâb medhiyesinden ve besmele beytinden sonra başlamaktadır (Tunç 1996: 50).

Şair, konuya İsrâ Suresi’nin birinci ayetinin tefsiriyle girmiş ve metne miraca dair bilgilerle ve anlatılarla devam etmiştir. Miracı, sûrî (zâhirî) ve sırrî (bâtınî) olmak üzere iki kısımda incelemiştir. 1400. beyte kadar sûrî, sonrasında ise sırrî miracı anlatmıştır. Hz. Muhammed’in, davet üzerine Ümmühânî’nin evinde miraca hazırlanışı ve Burak’ın üzerinde Mekke’den Mescid-i Aksâ’ya getirilişi, buradan ise göğün katlarını aşarak Sidre’ye, ardından Arş’a, Allah’ın huzuruna varışı çeşitli anlatılarla ve Hz. Peygamber’in gördüklerine dair verilen ayrıntılı bilgilerle kaleme alınmıştır. Hz. Peygamber, miraç boyunca çeşitli peygamberlerle karşılaşmış, Cennetü’l-mevâ’yı, Beytü’l-ma‘mûr’u, cehennemi ve birbirinden farklı mekânları ve unsurları görmüştür. Miracın sonunda ise Mescid-i Aksâ’da, Kubbetü’s-Sahre’ye inmiş, ardından Mekke’ye dönmüştür. Bu bölümden sonra miracın sırrî yönü ele alınmıştır. Eser, mesnevi metniyle aynı vezinde ve kaside nazım şekliyle yazılmış 8 beyitlik bir na‘tın ardından “Hâtime” bölümüyle sonlandırılmıştır (Tunç 1996: 51).

Mi‘râcü'n-Nebî üzerine içinde şairin diğer eserlerinin de yer aldığı bir doktora (Tunç 1996) ve bir de yüksek lisans tezi (Elveren 2001) hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Ârif”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-mdbir