Mİ’RÂC-NÂME (İBRÂHÎM)
miraç konulu manzume
İbrâhîm, İbrâhîm Bey (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


14. yüzyıl şairlerinden Kayserili Kâtib İbrâhîm Bey’in miraç olayını anlatan eseri. Şairin Külliyât’ında yer almakla birlikte hem edebî tür olarak ayrı bir adla anılması hem yapısal kurgusu hem de hacmi Mi'rac-nâme'nin ayrı bir eser kabul edilmesini gerektirir. Manzume, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün kalıbında yazılmış olup yayımlanan tenkitli metnine göre 275 beyitten ibarettir (Duman 1997). Anadolu sahasında yazılan ilk müstakil miraciyyenin 15. yüzyılın başında (808/1405) Ahmedî tarafından yazıldığı söylense (Uzun 2005: 136) de İbrâhîm Bey’in eseri bu türün Anadolu’da yazılan ilk müstakil örneği olmalıdır.

Klasik mesnevi tertibindeki eser, “Ezelden ilerü ol ferd-i mutlak / Ki vahdet kapusın kılmışdı muğlak” matlalı tevhid bölümüyle başlar. Ara başlıklar mevcut olmamakla birlikte ilk 15 beyit tevhid, 16-52. beyitler na'ttır. Miracın anlatıldığı bölüm 53-217. beyitler arasındadır. 218-256. beyitlerde şair, miraç olayından çıkarılması gereken derslerden bahsederek okuyucuya nasihatlerde bulunur. 257-261. beyitlerde Hz. Muhammed’den kendisi ve bütün mücrim kullar için şefaatçi olmasını diler. Sonrasında yer alan münacat ile eser sona erer. Sondan üçüncü beyitte mahlasını/adını zikreden İbrâhîm, “Diyenler bu duâ hakkında âmîn / Cihân âfetlerinden olsun emîn” beytiyle eserini nihayete erdirir. Mi’râc-nâme, İbrâhîm Bey Külliyâtı’ndaki diğer manzumeler gibi, özellikle yazıldığı dönemin edebî ortamı göz önüne alındığında hem söyleyiş hem teknik bakımından çok başarılı bir eserdir. Vezni neredeyse kusursuz denilebilecek bir şekilde rahat kullanan şair, kafiye ve redif kullanımında da klasik şairlerimizin dikkat ve hassasiyetindedir.

Zahriyesindeki kayıttan dolayı İbrâhîm Tennûrî’ye (ö. 882/1482) ait sanılan (bk. Deniz ve Karabulut 1983) eserin, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmut Efendi, Nu. 3791 nüshası dışındaki üç nüshasının tenkitli metni Musa Duman tarafından dil incelemesi, sözlük ve kelime indeksi ile birlikte makale olarak yayımlanmıştır (1997).

Şairin biyografisi için bk. “İbrâhîm, İbrâhîm Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-ibrahim-bey 

Eserden Örnekler


Mi’râc-nâme'den

Ki sensin şâhbâz-ı lâ-mekânî

Ne yiründür senün dünyâ-yı fâni


Ne nisbet toprak arasında gevher

Felekde yaraşur hurşîd-i enver


Nebîler cânı sana muntazırdur

Visâlün bahşişine müftekırdur


Müdebbirler cemâlün görmek ister

Ayagun yüzlerine sürmek ister


Göz açup gözedürler cümle yıldız

Ki kankı yoldan ire şâh-ı pervîz


Var altunlarını saçu saçalar

İlerü yüriyüp kapu açalar


Elüne dizginin algıl Burâk’un

Bilürem hadden aşdı iştiyâkun


Pes imdi vaktidür kılgıl azîmet

Visâle degşürirsün cümle fürkat


Egerçi olmadum ben senden ayru

Kaçan sen dahı oldun benden ayru


Gönülden her nefes mi'râc idersin

Bu zâhir sureti koyup gidersin


İrer bî-vâsıta sana kelâmum

Kelâm-ıla tahiyyât u selâmum


Velî na'lînüne müştâk-durur arş

Ayagun altına olmak diler ferş


Bu kudsî âleme irsün şerefler

Bu bahr içinde dür bulsun sadefler (Duman 1997: 183-184)

Kaynakça


Deniz, Rasim ve A. R. Karabulut (1983). Şeyh İbrâhîm Tennûrî Divânı Gülşen-i Niyâz’dan Seçmeler. Kayseri: Emek Matbaacılık.

Duman, Musa (1997). “İbrahim Bey’in Miraçnamesi: İmlâ Özellikleri, Metin, Sözlük ve Ekler Dizini”. İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (XXVII): 169-238.

Uzun, Mustafa (2005). "Mi’râciyye”. İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: TDV Yay. 135-140.

Atıf Bilgileri


Köksal, Mehmet Fatih. "Mİ’RÂC-NÂME (İBRÂHÎM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mi-rac-name-ibrahim. [Erişim Tarihi: 04 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÜLLİYÂT / DÎVÂN (İBRÂHÎM) İbrâhîm, İbrâhîm Bey Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
2 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
3 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
4 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
5 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
6 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
7 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
11 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle