- Yazar Biyografisi (TEİS)
İbrâhîm, İbrâhîm Bey - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Miraciye
- Yayın Tarihi:22/11/2021
Mİ’RÂC-NÂME (İBRÂHÎM)
miraç konulu manzumeİbrâhîm, İbrâhîm Bey (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
14. yüzyıl şairlerinden Kayserili Kâtib İbrâhîm Bey’in miraç olayını anlatan eseri. Şairin Külliyât’ında yer almakla birlikte hem edebî tür olarak ayrı bir adla anılması hem yapısal kurgusu hem de hacmi Mi'rac-nâme'nin ayrı bir eser kabul edilmesini gerektirir. Manzume, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün kalıbında yazılmış olup yayımlanan tenkitli metnine göre 275 beyitten ibarettir (Duman 1997). Anadolu sahasında yazılan ilk müstakil miraciyyenin 15. yüzyılın başında (808/1405) Ahmedî tarafından yazıldığı söylense (Uzun 2005: 136) de İbrâhîm Bey’in eseri bu türün Anadolu’da yazılan ilk müstakil örneği olmalıdır.
Klasik mesnevi tertibindeki eser, “Ezelden ilerü ol ferd-i mutlak / Ki vahdet kapusın kılmışdı muğlak” matlalı tevhid bölümüyle başlar. Ara başlıklar mevcut olmamakla birlikte ilk 15 beyit tevhid, 16-52. beyitler na'ttır. Miracın anlatıldığı bölüm 53-217. beyitler arasındadır. 218-256. beyitlerde şair, miraç olayından çıkarılması gereken derslerden bahsederek okuyucuya nasihatlerde bulunur. 257-261. beyitlerde Hz. Muhammed’den kendisi ve bütün mücrim kullar için şefaatçi olmasını diler. Sonrasında yer alan münacat ile eser sona erer. Sondan üçüncü beyitte mahlasını/adını zikreden İbrâhîm, “Diyenler bu duâ hakkında âmîn / Cihân âfetlerinden olsun emîn” beytiyle eserini nihayete erdirir. Mi’râc-nâme, İbrâhîm Bey Külliyâtı’ndaki diğer manzumeler gibi, özellikle yazıldığı dönemin edebî ortamı göz önüne alındığında hem söyleyiş hem teknik bakımından çok başarılı bir eserdir. Vezni neredeyse kusursuz denilebilecek bir şekilde rahat kullanan şair, kafiye ve redif kullanımında da klasik şairlerimizin dikkat ve hassasiyetindedir.
Zahriyesindeki kayıttan dolayı İbrâhîm Tennûrî’ye (ö. 882/1482) ait sanılan (bk. Deniz ve Karabulut 1983) eserin, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmut Efendi, Nu. 3791 nüshası dışındaki üç nüshasının tenkitli metni Musa Duman tarafından dil incelemesi, sözlük ve kelime indeksi ile birlikte makale olarak yayımlanmıştır (1997).
Şairin biyografisi için bk. “İbrâhîm, İbrâhîm Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-ibrahim-bey
Eserden Örnekler
Mi’râc-nâme'den
…
Ki sensin şâhbâz-ı lâ-mekânî
Ne yiründür senün dünyâ-yı fâni
Ne nisbet toprak arasında gevher
Felekde yaraşur hurşîd-i enver
Nebîler cânı sana muntazırdur
Visâlün bahşişine müftekırdur
Müdebbirler cemâlün görmek ister
Ayagun yüzlerine sürmek ister
Göz açup gözedürler cümle yıldız
Ki kankı yoldan ire şâh-ı pervîz
Var altunlarını saçu saçalar
İlerü yüriyüp kapu açalar
Elüne dizginin algıl Burâk’un
Bilürem hadden aşdı iştiyâkun
Pes imdi vaktidür kılgıl azîmet
Visâle degşürirsün cümle fürkat
Egerçi olmadum ben senden ayru
Kaçan sen dahı oldun benden ayru
Gönülden her nefes mi'râc idersin
Bu zâhir sureti koyup gidersin
İrer bî-vâsıta sana kelâmum
Kelâm-ıla tahiyyât u selâmum
Velî na'lînüne müştâk-durur arş
Ayagun altına olmak diler ferş
Bu kudsî âleme irsün şerefler
Bu bahr içinde dür bulsun sadefler (Duman 1997: 183-184)
Kaynakça
Deniz, Rasim ve A. R. Karabulut (1983). Şeyh İbrâhîm Tennûrî Divânı Gülşen-i Niyâz’dan Seçmeler. Kayseri: Emek Matbaacılık.
Duman, Musa (1997). “İbrahim Bey’in Miraçnamesi: İmlâ Özellikleri, Metin, Sözlük ve Ekler Dizini”. İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (XXVII): 169-238.
Uzun, Mustafa (2005). "Mi’râciyye”. İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: TDV Yay. 135-140.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KÜLLİYÂT / DÎVÂN (İBRÂHÎM) | İbrâhîm, İbrâhîm Bey | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
2 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
5 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
11 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |