Ârif mahlaslı şairin kaleme aldığı manzume. Eserin ulaşılabilen tek nüshası Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, İbrahim Efendi Bölümü, 355/3 numarada kayıtlı Külliyât’ın 87a-94b sayfaları arasındadır. Son kısmı eksik olduğu için Mevlidü'n-Nebî'nin telif tarihi elimizde yoktur. Ancak şairin diğer eserlerinin yazım tarihi göz önüne alındığında manzumenin 841/1437-38 yılında kaleme alındığı anlaşılmaktadır. Aruzun "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbıyla yazılan ve klasik mesnevi tertibine uyan mesnevinin toplam 743 beyit olduğu tespit edilmişse de baştan 216 beyti elimize ulaşmıştır (Tunç 1996: I/47-48). Metinde bölüm başlıkları Arapçadır.

Eserin girişinde yer alan kaside nazım şekliyle yazılmış tevhid (25 beyit), na‘t (25 beyit) ve ashab medhiyesi (9 beyit) toplam 59 beyittir. Âlemin yaratılışıyla başlayan bu bölümlerde kâinatın düzenlenişi ve Hz. Muhammed’in mucizeleri anlatılmakta, Peygamber ve dört halife methedilmektedir. Ardından gelen ve besmele mısraıyla başlayan 28 beyit, sebeb-i telif bölümüdür. Şair, bu bölümde “hakîkat-ı Resûl”ü şerh edeceğini, Hz. Muhammed’in âlemin aslı olduğunu ve “levlâk” ile “küntü nebiyyen” hadislerinin sırrını beyan edeceğini belirtmektedir. Âlemin yaratılışından önce Hz. Muhammed’in nuru yaratılmıştır. Hakk’ın sayısız ismi arasında Allah isminin mazharı Muhammed’dir. Âlemdeki her şey Peygamber’in nurunun mazharıdır ve onun nuru âlemi kaplamıştır. Şair, eserin devamında Allah’ın Peygamber’i Abdullah ismiyle anmasının sebebini açıklamıştır. Diğer peygamberler şairin açıkladığı tecellilerde Hz. Muhammed’in nâibidir ve Peygamber, bütün isimleri kendinde toplamıştır. Mevlidü’n-Nebî’nin elimize ulaşan beyitleri Hz. Muhammed’in doğumuna gelmeden sona ermiştir (Tunç 1996: I/48-49). 

Mesnevi üzerine içinde şairin diğer eserlerinin de yer aldığı bir doktora (Tunç 1996) ve bir yüksek lisans tezi (Elveren 2001) hazırlanmıştır. Ayrıca Tunç bu manzumeyi de tanıttığı bir makale kaleme almıştır (2002).

Şairin biyografisi için bk. “Ârif ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-mdbir