MEVLİDLER (NÂDİRÎ)
mevlid
Nâdirî, Hasan Nâdir (d. 1246/1830 - ö. ?/1889'dan sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


19. asır Maraşlı divan şairlerinden Hasan Nâdir Efendi’nin eseri. Bugün elimizde Kudûmîzâde Mustafa tarafından istinsah edilmiş iki nüshası bulunan eserin içinde ayrı ayrı üç adet mevlit bulunmaktadır. Nadirî, III. Mevlid’indeki şu beytinde eserini 1307/1889 tarihinde yazdığını şöyle bildirmektedir: "Kıssa-i mevlid-i miskiyyü’l-hitâm / Sâli bin üç yüz yidide oldı tâm". Nâdirî’nin mevlitleri zamanında Kahramanmaraş’ta çok rağbet görmüş, düzenlenen mevlit törenlerinde okunmuştur.

Mevlitlerde belirli bir tertip içinde olmasa da münacat, vilâdet, risâlet, mucizât, miraç ve dua bölümleri bulunmakta, sadece rıhlet bölümleri bulunmamaktadır. Eserde, dinleyen cemaatin tekbir, tevhit ve salavat getirecekleri yerler belirtilmiştir. Hatta şerbet sunumu yapılırken okunacak sala bile vardır. Mevlitlerin bu tertibi eserin okunmak üzere yazıldığını göstermektedir.

Mevlid, Arapça bir sala ile başlamaktadır. Mesnevi nazım şekliyle ve aruzun "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıbıyla yazılan mevlitlerin başında isimleri bulunmaktadır. I. Mevlid’in adı, “Mevlidü’l-Evvel Li-Kurrâzâde Nâdir”dir. Mevlid, aradaki dörtlükler hariç 286 beyitten müteşekkildir. II. Mevlid’in adı “Mevlidi’s-Sânî Li-Kurrâzâde Nâdir”’dir. Mevlid, aradaki dörtlükler hariç 285 beyitten müteşekkildir. III. Mevlid’in adı ise “Mevlidü’s-Sâlis Li-Kurrâzâde Nâdir”’dir. Mevlid, aradaki dörtlükler hariç 305 beyitten müteşekkildir. Nâdirî, III. Mevlid’inde eseri hayırla anılmak ve Allah’ın rahmetine nail olmak gayesiyle yazdığını ifade etmektedir. Mevlitlerin sonunda Kudûmîzâde Mustafa tarafından istinsah edildiği kayıtları bulunmaktadır. Bu kayıtlara göre mevlitler farklı tarihlerde istinsah edilmiştir. Esere dairi iki çalışma yapılmıştır (Özbaş 1990, 2009).

Şairin biyografisi için bk. "Nâdirî, Hasan Nâdir". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nadiri-hasan-nadir 

Eserden Örnekler


I. Mevlid

Sâkinân-ı âlem-i arz u semâ

Didiler ṭoğdı Muhammed Mustafâ


Âleme geldikde ol hayrü’l-beşer

Cümlesi ıslah olup def’ oldı şer


Zikr-i tevhîd itdiler fevka’l-edeb

Cân u dilden cümle eşyâ didi heb


Merhabâ ey kâ’inâtın mefharı

Merhabâ ey enbiyânın serveri


Merhabâ ey nûr-ı eflâk u zemîn

Merhabâ sensin Resûl-i kâm-bîn


Merhabâ yā eşref-i ehlü’l-kibâr

Merhabâ ey hânedân-ı kâmkâr


Merhabâ ilm-i ledünnî ma’deni

Merhabâ dürr-i şefâ’at mahzeni

….

Ey keremler kânı Allah u ganî

Şerr ü şûm-ı nefsiden kurtar beni


Enbiyâ vü evliyânın ışkına

Çâr-yâr-ı bâ-safânın ışkına


Mağfiret kıl bizleri sen yâ Rahîm

Cism ü cânı yakmasun nâr-ı cahîm


Dergâhından gayra muhtâc eyleme

Lutf idüp bâbından ihrâc eyleme


Kılma rüsvâ bizleri rûz-ı cezâ

Hâsılı hakk-ı Muhammed Mustafâ


Mar’aşî bu şeyh-i kurrâ-zâdeye

Kıl inâyet Nâdir-i üftâdeye   (Alıcı, 2009: 91-115).

Kaynakça


Alıcı, Gülcan (hzl.) (2009). Mar’aşî Kurrâ-zâde Nâdirî Mevlid (Hayatı, Edebi Şahsiyeti ve Eserleri). Kahramanmaraş: Ukde Yay.

Atalay, Besim (1339). Maraş Tarihi ve Coğrafyası. İstanbul: Matba-i Amire.

Özbaş, Mehmet Yusuf (1990). Maraşlı Kurra-zade Nadir Babanın Mevlidi ve Rüyet-i Hilal. Adana: Hakan Ofset Matbaacılık.

Özgül, Kayahan (hzl.) (1988). İbnü'l-emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 2. İstanbul: Dergâh Yay.

Atıf Bilgileri


Alıcı, Gülcan. "MEVLİDLER (NÂDİRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevlidler-nadiri. [Erişim Tarihi: 16 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MUHTELİF ŞİİRLER/ [DÎVÂNÇE] (NÂDİRÎ) Nâdirî, Hasan Nâdir Dr. Gülcan Alıcı
Görüntüle
2 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
3 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
4 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
5 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
6 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
7 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
8 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
9 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
11 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle