- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Rabia Doğru
- Eser Yazılış Tarihi:16. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:04/01/2022
MEVLİD (ŞÂHİDÎ)
Hz. Muhammed'in doğumunu anlatan eserŞâhidî, Muğlalı İbrahim Dede (d. 874/1470 - ö. 957/1550)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şâhidî’nin mevlid türündeki eseri. Eserin müellifinin, hangi Şâhidî olduğu konusunda bazı belirsizlikler bulunmaktadır. Ancak eseri tanıtan Hasibe Mazıoğlu, bu Mevlid’in dil özelliklerinden hareketle XV. veya XVI. yüzyılda yazılmış olabileceği; dolayısıyla Şâhidî Muğlalı İbrahim Dede’ye ait olma ihtimalini çok yüksek görmektedir. 823 beyit olan eser, aruzun mefâ’îlün mefâ’îlün fa’ûlün kalıbıyla kaleme alınmıştır. Mevlid’in bazı kısımları sade bir dille yazılmışsa da, bilhassa eserin baş kısımlarında gerek Arapça gerek Farsça ifade ve terkipler çokça kullanılmıştır. Rebiülevvel ayında okunabilmesi için eserin yazılmasına Safer ayının başında başlandığı ve ay sonunda da eserin tamamlandığı, müellif tarafından ifade edilmiştir.
Şâhidî, Allah’ın isim ve sıfatlarını anarak başladığı Mevlid’e, Hz. Peygamber’i öven beyitlerle devam etmiştir. Müellif, kendi günahlarından söz ettiği münâcât kısmının peşi sıra "Sebeb-i Nazm-ı Kitâb" bölümünde eseri yazma sebebini belirtmiştir. Hz. Peygamber’in yaratılış maksadı, doğumu, doğumdan sonra beliren olağanüstü hadiseler, anne babasının vefatı gibi mevzulardan sonra peygamberliğin gelişini, Medine’ye hicreti, miraç hadisesini ve Hz. Peygamber’in mucizelerini anlatmıştır. Nihayetinde çeşitli nasihatlerde bulunmuş ve oldukça uzun bir şekilde Hz. Peygamber’in vefatından söz etmiştir.
Yer verdiği konular itibarıyla Süleyman Çelebi’nin Mevlid’iyle benzerlikleri olsa da farklı bir vezinde yazılması sebebiyle Şâhidî’nin Mevlid’inde farklı bir söyleyiş dikkat çekmektedir (Mazıoğlu 1974: 45-49).
Bir mezuniyet tezinden hareketle eserin müellifi hakkında değerlendirmelerde bulunan Mazıoğlu, tanıtımda ve makalenin sonundaki listede söz konusu nüshanın yerini bildirmemiştir (Köksal 2011: 72).
Şairin biyografisi için bk. "Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sahidi-muglali-ibrahim-dede
Eserden Örnekler
Mukayyid Muhyî vü Kayyûm u Vâcid
Mümît ü ‘Âli vü Tevvâb u Vâhid
[…]
Ki kıldum ibtidâ mâh-ı saferde
Ki yazdum rûz u şeb şâm u seherde
Tamâm oldı bu ay içinde yine
Rebî’u’l-evvel ayında okına
[…]
Çıkıp mâh-ı safer görinmedin mâh
Tamâm oldı kitâb el-hamdü li’llâh
[…]
Seversen cân u dilden ol hümâmı
Getürgil e’s-salâtü ve’s-selâmı
[…]
İşit noldı sebeb bu nazma iy yâr
Ki geldi sûrete güftâr-ı efkâr
Çü gördüm mevlidini Mustafânun
Ki yazmış nicesi ehl-i safânun
Okındukça olur ana du’âlar
Yitişür rûhına zevk u safâlar
Diledüm nazm idem bu hoş kitâbı
Ki kılam ben dahi bî-had sevâbı (Mazıoğlu 1974: 45-48)
Kaynakça
Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: TDV Yay.
Mazıoğlu, Hasibe (1974). “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”. Türkoloji 6 (1): 31-62.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ ÂFÂK U ENFÛS (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
3 | TIRÂŞ-NÂME (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
4 | TUHFE-İ ŞÂHİDÎ (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
5 | FARSÇA DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Araş. Gör. Ayşegül Akdemir |
Görüntüle | ||
6 | GÜLŞEN-İ TEVHÎD (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
7 | GÜLİSTÂN ŞERHİ (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
8 | GÜLŞEN-İ VAHDET (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
9 | GÜLŞEN-İ İRFÂN (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
10 | IŞK-NÂME (ŞÂHİDÎ) | Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
12 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
14 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
15 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
16 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
17 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
20 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |