MEVLİD (ŞÂHİDÎ)
Hz. Muhammed'in doğumunu anlatan eser
Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede (d. 874/1470 - ö. 957/1550)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şâhidî’nin mevlid türündeki eseri. Eserin müellifinin, hangi Şâhidî olduğu konusunda bazı belirsizlikler bulunmaktadır. Ancak eseri tanıtan Hasibe Mazıoğlu, bu Mevlid’in dil özelliklerinden hareketle XV. veya XVI. yüzyılda yazılmış olabileceği; dolayısıyla Şâhidî Muğlalı İbrahim Dede’ye ait olma ihtimalini çok yüksek görmektedir. 823 beyit olan eser, aruzun mefâ’îlün mefâ’îlün fa’ûlün kalıbıyla kaleme alınmıştır. Mevlid’in bazı kısımları sade bir dille yazılmışsa da, bilhassa eserin baş kısımlarında gerek Arapça gerek Farsça ifade ve terkipler çokça kullanılmıştır. Rebiülevvel ayında okunabilmesi için eserin yazılmasına Safer ayının başında başlandığı ve ay sonunda da eserin tamamlandığı, müellif tarafından ifade edilmiştir.

Şâhidî, Allah’ın isim ve sıfatlarını anarak başladığı Mevlid’e, Hz. Peygamber’i öven beyitlerle devam etmiştir. Müellif, kendi günahlarından söz ettiği münâcât kısmının peşi sıra "Sebeb-i Nazm-ı Kitâb" bölümünde eseri yazma sebebini belirtmiştir. Hz. Peygamber’in yaratılış maksadı, doğumu, doğumdan sonra beliren olağanüstü hadiseler, anne babasının vefatı gibi mevzulardan sonra peygamberliğin gelişini, Medine’ye hicreti, miraç hadisesini ve Hz. Peygamber’in mucizelerini anlatmıştır. Nihayetinde çeşitli nasihatlerde bulunmuş ve oldukça uzun bir şekilde Hz. Peygamber’in vefatından söz etmiştir.

Yer verdiği konular itibarıyla Süleyman Çelebi’nin Mevlid’iyle benzerlikleri olsa da farklı bir vezinde yazılması sebebiyle Şâhidî’nin Mevlid’inde farklı bir söyleyiş dikkat çekmektedir (Mazıoğlu 1974: 45-49).

Bir mezuniyet tezinden hareketle eserin müellifi hakkında değerlendirmelerde bulunan Mazıoğlu, tanıtımda ve makalenin sonundaki listede söz konusu nüshanın yerini bildirmemiştir (Köksal 2011: 72).

Şairin biyografisi için bk. "Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sahidi-muglali-ibrahim-dede 

Eserden Örnekler


Mukayyid Muhyî vü Kayyûm u Vâcid

Mümît ü ‘Âli vü Tevvâb u Vâhid

[…]

Ki kıldum ibtidâ mâh-ı saferde

Ki yazdum rûz u şeb şâm u seherde


Tamâm oldı bu ay içinde yine

Rebî’u’l-evvel ayında okına

[…]

Çıkıp mâh-ı safer görinmedin mâh

Tamâm oldı kitâb el-hamdü li’llâh

[…]

Seversen cân u dilden ol hümâmı

Getürgil e’s-salâtü ve’s-selâmı

[…]

İşit noldı sebeb bu nazma iy yâr

Ki geldi sûrete güftâr-ı efkâr


Çü gördüm mevlidini Mustafânun

Ki yazmış nicesi ehl-i safânun


Okındukça olur ana du’âlar

Yitişür rûhına zevk u safâlar


Diledüm nazm idem bu hoş kitâbı

Ki kılam ben dahi bî-had sevâbı (Mazıoğlu 1974: 45-48)

Kaynakça


Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: TDV Yay.

Mazıoğlu, Hasibe (1974). “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”. Türkoloji  6 (1): 31-62.

Atıf Bilgileri


Doğru, Rabia. "MEVLİD (ŞÂHİDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevlid-sahidi. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ ÂFÂK U ENFÛS (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
3 TIRÂŞ-NÂME (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
4 TUHFE-İ ŞÂHİDÎ (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
5 FARSÇA DÎVÂN (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Araş. Gör. Ayşegül Akdemir
Görüntüle
6 GÜLŞEN-İ TEVHÎD (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
7 GÜLİSTÂN ŞERHİ (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
8 GÜLŞEN-İ VAHDET (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
9 GÜLŞEN-İ İRFÂN (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
10 IŞK-NÂME (ŞÂHİDÎ) Şâhidî, Muğlalı İbrahim Dede Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
11 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
12 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
13 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
14 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
15 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
16 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
17 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
18 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
20 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle