- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kâmî, Şa'ban Kâmî Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Ekrem Bektaş
- Eser Yazılış Tarihi:1271/1854-55
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:25/06/2021
MEVLİD-İ NEBÎ (KÂMÎ)
mevlidKâmî, Şa'ban Kâmî Efendi (d. 1220/1805 - ö. 1301/1884)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Önceleri Refîk, daha sonra da Kâmî mahlasını kullanan şairin Arapça ve Türkçe kaleme aldığı manzum ve mensur on eserinden biri. Kâmî Mevlid’i şu bölümlerden oluşur: Tevhid, Na’t-ı şerîf, Sebeb-i te’lif “Der-beyân-ı şurût-ı kırâ’at”, mevlid okumanın fazileti “Der-beyân-ı fezâ’il-i kırâ’at-ı Mevlid-i şerîf”, Hz. Muhamnmed’in nurunun yaratılması “Beyân-ı ibtidâ-i Nûr-ı Ahmedî, Hz. Abdullah’ın hasletleri “Keyfiyet-i Hazret-i Abdu’llâh”, Hz. Âmine’nin hamilelik zamanı “Beyân-ı avân-ı haml-i Hazret-i Âmine”, Hz. Muhammed’in doğumu “Teşrîf-i Hazret-i Fahr-i Risâlet”, Hz. Muhammed’in Peygamberlikten önceki mucizeleri "Der-beyân-ı irhâsât-ı Hazret-i Muhammedî aleyhi salavâtü’l-ebedî”, Hz. Muhammed’in süt anne Halîme’ye verilmesi, Hz. Muhammed’in mucizeleri “Der-beyân-ı mucizât-ı fahr-ı Risâlet-penâh aleyhi salavâtu’llâh”, Hz. Muhammed’in Mirâcı “Der-beyân-ı mi’râc-ı Hazret-i Muhammedî aleyhi salavâtu’l-ebedî”, Dua bölümü “Matlabu’d-du’â".
Aruzun "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" kalıbıyla yazılan Kâmî Mevlid’i ile Süleyman Çelebi (ö. 1422) Mevlid’i arasında başta nakarat beyti olmak üzere büyük benzerliklerin olması Kâmî'nin ondan etkilendiğinin bariz göstergesidir. Mevlid’in dili yazıldığı asra göre ağırdır denilebilir. Bunda da şairin âlim kişiliği ve Arapça ile Farsça bilgisinin etkisi olduğu aşikârdır. Mevlid‟deki bazı beyitlerin de zorlama hatta Mahmut Kemal İnal (1970: 2/774)'ın ifadesiyle “mevzun söz”lerden ibaret olduğunu söyleyebiliriz.
Kâmî Şa'ban Efendi "Kâmi Mevlid-i Resûl oldu tamâm / Nazmına târîh “kad miskü hitâm” beyti ile eserinin tarih yılını 1271/1854-55 olarak vermiştir. Şairin Dîvân'ından sonra en hacimli eseri olan Mevlid-i Nebî, Diyarbakır ve çevresinde mevlithanlar tarafından okunmaktadır. Eserin başında yer alan ve Mevlid kandilinin faziletinden bahseden 7 bendlik murabba ile sadece yazma nüshalarda yer alan ve İbn Hacer el-Heysemî’nin Arapça Mevlid’inden iktibas edilmiş olan 15 beyitlik kısım hariç Mevlid-i Nebî'nin toplam beyit sayısı 663'tür.
Mevlid’-i Nebî'nin ikisi yazma (Ankara Millî Kütüphane Yz. A 5748; Diyarbakır İhtisas Ktp. Nu. 4378), biri de matbu (Süleymaniye Kütüphanesi Kadı-zâde Burhaneddin Nu. 146) olmak üzere üç nüsha esas alınarak tenkitli metni yayımlanmıştır (Bektaş (2011). Mevlid-i Nebî'nin matbu nüshası şairin Kasîde-i Kamîsiyye ve Hadîka- i Ma’neviyye isimli eserleriyle birlikte 1280/1863 yılında İstanbul’da basılmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Şa'ban Kâmî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kami-saban-kami-efendi
Eserden Örnekler
Hazâ Mevlidü’n-Nebî (salla’llâhu aleyhi ve sellem)
Bi’smi’llâhi’r-rahmani’r-rahîm
Hazret-i Allah’a çok hamd u senâ
Çünki vâcibdir diyelim evvelâ
Hamd-i bî-ihsâ-i gül-berg-i rızâ
Medh-i mânend-i kemâl-i âşinâ
Bâ-nagam-sâz-ı hezârân-ı cinân
Ol nesak-sâz-ı cihân râ her zamân
Kim odur bahşende-i fasl-ı rebî’
Câri-i mecrâ-yı eltâf-ı rebî’
Vâlid ü mevlûddan tenzîh-i zât
Afv u gufrân ile mevsûfu’s-sıfât
Cümleden müstagnî Allâhu’s-samed
Olmadı anın için küfven ahad
Bî-müşîr ü bî-müdîr ü lâ-mekân
Bahş-ı sultânî ana mahsûs-ı şân
Kudret-i sırrı ta’alluk rû-nümûd
Beyne kâf u nûn adem oldu vücûd
İbtidâ halk etdi nûr-ı Ahmed’i
Bâ’is-i rahmet vücûd-ı sermedi
Cevher-i nûr-ı Muhammed Mustafâ
Oldu hil’at-bahş-ı âlem bâ-safâ (Bektaş 2011: 793-794).
Kaynakça
Ali Emirî (1328). Tezkire-i Şu’arâ-ı Âmid, Dersaâdet: Matba’a-i Âmidî.
Bektaş, Ekrem (2007). “Siverekli İbrahim Re’fet ve Mevlid’i”. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi 17: 77-103. Konya.
Bektaş, Ekrem (2011) “Diyarbakırlı Kâmî ve Mevlid’i. Turkish Studies 6 (1): 779-856.
Beysanoğlu, Şevket (1957). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. Diyarbakır: Diyarbakır’ı Tanıtma Derneği Neşriyatı.
Eren, Hulusi (2014). "Kâmî Şa'ban Kâmî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kami-saban-kami-efendi
Göçgün, Önder (1979). “Diyarbakır, Kütüphanesi’ndeki Türkçe Yazma Eserler Üzerine Araştırmalar”. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi 3: 191-238. Ankara: Sevinç Matbaası.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1970). Son Asır Türk Şairleri. İstanbul: Dergâh Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (KÂMÎ) | Kâmî, Şa'ban Kâmî Efendi | Doç. Dr. Mustafa Uğurlu ARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVLİD-İ ŞERÎF-İ İRFÂNİYE (KÂMÎ) | Kâmî, Şa'ban Kâmî Efendi | Doç. Dr. Mustafa Uğurlu ARSLAN |
Görüntüle | ||
3 | HADÎKA-İ MANEVİYYE (KÂMÎ) | Kâmî, Şa'ban Kâmî Efendi | Prof. Dr. Ekrem Bektaş |
Görüntüle | ||
4 | KASÎDE-İ KAMİSİYYE (KÂMÎ) | Kâmî, Şa'ban Kâmî Efendi | Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
5 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
6 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
7 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
8 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
9 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
10 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
11 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |