Behiştî Ramazan Efendi (ö.1571-72) tarafından yazıldığı düşünülen, Hz. Peygamber’in doğumu ve hayatının anlatıldığı eser. Eserin müellifinin kimliği hususunda araştırmacılar arasında ihtilaf bulunmaktadır. Metindeki Halvetîlikle alâkalı ibareler ile dil hususiyetlerinden yola çıkılarak eserin XVII. asırdan önce yazılmış olması iddiası sebebiyle mevlid Halvetî tarikatı halifelerinden Behiştî Ramazan Efendi'ye mâl edilmiştir. Bunda XVII. yüzyıldan önceki dönemde Behiştî mahlaslı sadece iki şairin bulunması ve diğer Behiştî mahlaslı şair Ahmed Sinan’ın (ö. 1520?) başka bir mevlidinin olması da etkendir (Aydemir 2007: Ekinci 2014: 24). Behiştî Ramazan Efendi’nin usta bir şair olmasından hareketle eserdeki aruz kusurlarını yapmayacağını düşünen diğer araştırmacılar ise eserin farklı bir Behiştî’ye ait olabileceğini öne sürmüşlerdir (Yeniterzi 2011: 39).

Aruzun fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbı ve mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış eser 1021 beyittir. Müstakil bir ismi olmayan eserin yazım tarihi de belli değildir. Behiştî, eserini kaleme alırken farklı bir yol izlediğini, diğer şairler gibi uzunca bir eser kaleme almadığını, eserinin kısa ve öz olduğunu bildirmektedir. Şairin iddiası kısa ve öz yazmak olsa da mevlidi, hem asrındaki hem de kendinden sonraki devirlerde kaleme alınmış mevlidlerin çoğuna göre hacimli bir eserdir. Metnin kaleme alınma gerekçesi eserin okunacağı meclislerdekileri manevi şevke gark ederek hayır ile anılmak ve Hz. Peygamber’e bir armağan sunarak onun şefaatine nail olabilmek ümididir.

Eserde, klasik dönemde yazılmış birçok mevlidde olduğu gibi Hz. Peygamber’in hayatının bütün safhaları anlatılmıştır. Eser besmele, hamdele, salvele ve sebeb-i teliften sonra nûr-ı Muhammedî'nin yaratılması ile intikal safhası, Hz. Muhammed'in ana rahmine düşüşü, doğumu, melekler ile huriler tarafından ziyaret edilmesi, annesinin ölümü, çocukluk ve gençliği, Hz. Hatice ile tanışıp evlenmesi, Allah tarafından davet edilmesi ve miraç mucizesi, ashabı ile hicret etmesi, Yahudilerin ona karşı tavırları, bazı mucizeleri, savaşları, veda hutbesi ve öleceğini ashabına bildirerek hastalanması, vefatı, defni, ölümünden sonra bir Yahudi'nin onu görmek için gelmesinin anlatıldığı bölümlerden oluşmaktadır. Bölümler arasına Arapça başlıklar konulmuştur. Her bölümün sonunda bir tekrar beyti bulunmaktadır.

Günümüze erişmiş tek nüshası bulunan eser üzerine Aygül İpek tarafından lisans (1971), Ecem İçen tarafından yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (2014).

Şairin biyografisi için bkz. “Behiştî, Ramazan Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/behisti-ramazan-abdulmuhsin