- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Maktel-i Hüseyn
- Yayın Tarihi:28/05/2022
MERSİYE (TERKİB-BEND) VE KASÎDE (KÂZIM PAŞA)
Kerbela mersiyeleriKâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli (d. 7 Şaban 1237/29 Nisan 1822 - ö. 17 Ramazan 1307/7 Mayıs 1890)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Koniçeli Mûsâ Kâzım Paşa’nın bir terkib-bend ile bir kasidesinin bulunduğu eser/forma. İki parçadan oluşan formanın ilk manzumesi olan terkib-bendin başında “Dâr-ı Şûrâ-yı ‘askerî a’zâ-yı kemâlât-ihtivâsından sa’âdetlü Kâzım Paşa’nın işbu bin ikiyüz doksan üç senesi (1293/1876-77) aşer muharreminde ibâd-ı hâlise-i hazret-i âl-i abâ ve dil-sûhtegân-ı aşk u mahabbet-i cenâb-ı sultân-ı Kerbelâ’ya bir yâdgâr-ı nevîn ve vâsıta-i teceddüd-i âh u enîn olmak üzre nazm u inşâdına muvaffak oldukları mersiye-i cân-sûz” ser-levhası yer almaktadır. Bu terkib-bend, Kâzım Paşa’nın ölümünden kısa bir süre önce kendi kontrolünde şiirlerini bir araya getirdiği ve Külliyat olarak adlandırılan eserinde, 9. musammat, Mekâlid-i Aşk adlı eserinde ise 6. manzume olarak yer alır. Türk Ansiklopedisi’nde, Makâlid-i Aşk adlı eserin içeriğinden söz edilirken, bu manzume için “…bundan başka aynı mersiyenin serbest bir tercemesi daha vardır (s. 18-23)” ifadesi kullanılmıştır. Ancak bu terkib-bend, Külliyat içerisinde “Mersiye-i Cân-Sûz-ı Dîger Be-Nazîre-i Salâhî” (Musammat IX) başlıklı ve anlaşılacağı üzere Abdullâh Salâhaddin-i Uşşâkî (Salahî)’ye (öl. 1197/1782) naziredir. Bend, aruzun "mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün" kalıbı ile yazılmış, hem Külliyatta hem de Mekâlid-i Aşk’ta 9 beyitlik 12 bend olarak yer almıştır.
İkinci manzume bir kasidedir ve ser-levhasında, “Hazret-i Alî kerrema’llahû vechehû ve radiya’llâhu anh efendimiz hazretlerinin Hak [...] şu’arâ-yı be-nāmdan ve Dâr-ı Şûrâ-yı ‘Askerî a’zâ-yı kirâmından mîr-livâ sa’âdetlü Kâzım Paşa’nın bu kerre söylemiş olduğu kasîde-i garrâdur” açıklaması bulunur. Manzume, Külliyatta 8. kaside olup “Na’t-ı Hazret-i İmâmü’l-Hümâm Alî Aleyhi’s-Selâm” başlıklı, aruzun "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" kalıbı ile yazılmış 84 beyitlik bir kasidedir. Eldeki formada ise beyit sayısı 77 olarak basılmıştır.
Şiirlerin yeni Türk harfli son biçimleri Ramazan Bardakçı (2007)’nın çalışmasında yer almaktadır.
Şâirin biyografisi için bk. “Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kazim-pasa-musa-kazim-koniceli
Eserden Örnekler
Mersiye-i Cân-Sûz-ı Dîger Be-Nazîre-i Salâhî
I
Bir subh-dem kim eyleyüp âfâkı lâle-gûn
Oldı bürîde-ser gibi hurşîd-i rû-nümûn
Eflâki şu’lezâr kılup âteş-i şafak
Kânûn-ı hâki eyledi gird-âb-ı bahr-i hûn
Te’sîr-i hâdisât ile ervâh-ı bî-huzûr
Feryâd-ı kâ’inâ[t] ile ecrâm-ı bî-sükûn
Âteş bırakdı hırmen-i gülzâr-ı cennete
Sükkân-ı adni âh u figân eyleyüp zebûn
Oldı kıyâm-ı sâ’ate âmâde mümkinât
Dikdi helâk-i halka dü çeşmin sipihr-i dûn
Ra’d eyleyüp sadâ-yı bülend ile bir hitâb
Didi ki ey mu’âşir-i zî-fehm ü zû-fünûn
Hengâm-ı reste-hîz degüldür bu inkılâb
Devr-i muhâlif-i felek ü dehr-i bü’l-füsûn
Enkâz-ı Ka’beden kılup inşâ-yı Sûmenât
Oldı fidâ-yı renc-i remed kurretü’l-uyûn
Yüz gösterüp mesâ’ib-i dil-sûz-ı Kerbelâ
Yakdı cihânı âteş-i cân-dûz-ı Kerbelâ (Bardakçı 2007: 569)
Na’t-ı Hazret-i İmâmü’l-Hümâm ‘Alî ‘Aleyhi’s-Selâm
Âferîn ey Kirdgârun şîr-i savlet-güsteri
Zûr-ı destünle kopardun bâb-ı hısn-ı Hayberi
Merhabâ ey âftâb-ı maşrık-efrûz-ı ezel
Zînet-i arz u semâ revnak-tırâz-ı serveri
Habbezâ ey çeşmesâr-ı feyz-i akdes kim kazâ
Âb-ı ruhsârunla sîr-âb itdi çerh-i ahdarı
Bâreka’llâh ey nesak-sâz-ı ümem kim akl-ı kül
Hall ider re’yünle her bir ukde-i müşkilteri
Sâneka’llâh ey melâz-ı evvelîn ü âhirîn
Sende hatm oldı kitâb-ı sîret-i peygam-berî
Sensin ol ilm-i mücessem kim kitâb-ı fazlunun
Sûret-i fihristidür râz-ı kazânun defteri
Sensin ol mihr-i dü-âlem kim sipihr-i kûyunun
Kevkeb-i subh-ı hidâyetdür çerâg-ı bihteri
Sensin ol Kur’ân-ı nâtık senden istiknâh ider
Eyleyüp ifnâ yolunda cevher-i cân u seri
İlm-i esrâr-ı İlâhîyi sunûf-ı kümmelîn
Fenn-i ma’kûlâtı dehrün feylesûf-ı ekberi
Nokta-i bâ’-i hidâyetsin ki olmış sözlerün
Nüsha-i ümmü’l-kitâbun mahz-ı hikmet-masdarı (Bardakçı 2007: 401)
Kaynakça
Bardakçı, Ramazan (2007). Mûsâ Kâzım Paşa Hayatı, Sanatı, Külliyâtı. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Kâzım Paşa (1301). Mekâlid-i Aşk. İstanbul: Ali Bey Matbaası.
Kâzım Paşa (tarihsiz). [Mersiye/Terkib-Bend ve Kasîde]. (yy.) (s. 6+5).
Türk Ansiklopedisi (1974). “Kâzım Paşa, Kâzım Musa Paşa”. C. 21. Ankara: MEB Yay., 446.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂNÇE (KÂZIM) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 2 | MAKÂLÎD-İ AŞK (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Doç. Dr. Necdet Şengün |
Görüntüle | ||
| 3 | MERSİYE[LER] (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 4 | MERSİYELER (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 5 | RİYÂZÜ'L-ASFİYÂ (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 6 | SEMERÂTÜ’L-İKBÂL (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 7 | SER-GÜZEŞT (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 8 | KÜLLİYAT (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 9 | MEKTUP / EHİBBÂDAN BİR ZÂTA YAZILAN CEVÂB-I NÂME (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 10 | MANZÛME-İ MEFHÛME-İ AVÂMİL (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 11 | MANZÛME-İ MEFHÛME-İ BİNÂ (KÂZIM PAŞA) | Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli | Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Bardakçı |
Görüntüle | ||
| 12 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
| 13 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 14 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
| 15 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
| 16 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
| 17 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
| 18 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
| 19 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
| 20 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
| 21 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |